↢ Bestuursrecht ↣
in het Awb-tijdperk
Celeste van Hoff Inholland 1J
, Hoofdstuk 1 Inleiding
Het bereik van van bestuursrecht is groot; er worden veel onderwerpen door geraakt, waaronder onderwerpen die je
wellicht eerder met de grondrechten of het strafrecht associeert. Nederlands bestuursrecht wordt sterk beïnvloed door
Europese regelgeving.
Bestuursrecht heeft betrekking op de relaties tussen de overheid (bestuursorganen) en burgers (belanghebbenden). Het
bestuursrecht geeft regels voor de verhouding tussen bestuursorganen en belanghebbenden, in het bijzonder voor de
situatie waarin het bestuur handelt op basis van publiekrechtelijke bevoegdheden.
Het bestuur dat handelt op grond van een publiekrechtelijke bevoegdheid neemt een bijzondere positie in: het oefent
macht uit. Op basis van een wet is het bestuur dan namelijk bevoegd tot juridische maatregelen die burgers en
rechtspersonen niet ter beschikking staan. Bijzonder aan deze bevoegdheid is dat het bestuur zonder instemming van de
burger kan bepalen wat de rechten en plichten van die burger zijn: eenzijdige rechtshandelingen. Dit geeft het bestuur
veel macht, dit is nodig om het algemeen belang te behartigen. Het bestuur kan alleen eenzijdige rechtshandelingen
verrichten als het wetgever hem die bevoegdheid heeft toegekend in een wettelijk voorschrift. Door zo’n wettelijke
bepaling verkrijgt het bestuursrecht een publiekrechtelijke bevoegdheid. Dat vormt een van de functies van het
bestuursrecht, de instrumentele functie : het bestuursrecht geeft de overheid de bevoegdheden (of instrumenten) om het
algemeen belang te behartigen en zijn publieke taak te vervullen.
Daarnaast geeft het bestuursrecht aan de burger de middelen om het beleid van het bestuur te beïnvloeden en zich
daartegen teweer te stellen. De waarborgfunctie : het bestuursrecht geeft burgers bescherming tegen de overheid en
haar besluiten.
De n ormerende functie : het bestuursrecht geeft regels waaraan het bestuur zich bij de uitoefening van bevoegdheden
moet houden.
Algemeen deel en bijzondere delen
In de Awb staan alle algemene regels van het bestuursrecht. De voorlopen van de Awb is de Wet administratieve
rechtspraak overheidsbeschikkingen (de wet AROB), die de rechtsbescherming regelden.
Veel belangrijke bestuursrechtelijke informatie is te vinden in het bijzonder bestuursrecht , hierin staan meer inhoudelijke
regels, die rechten en plichten van bestuur en burger in een concreet geval bepalen.
Bestuursrecht en andere rechtsgebieden
Het staats- en bestuursrecht worden vaak samen genoemd. Staatsrecht gaat vooral over de Grondwet en de organieke
wetten, hier worden wetten mee bedoeld die de organen en organisatie van de staat regelen. Het staatsrecht bestaat uit
regels die zien op de instelling, werkwijze en globale bevoegdheden van de verschillende organen van de overheid.
Het bestuursrecht, het strafrecht en het privaatrecht vormen ‘The big three’ van het Nederlands recht. Net als in het
bestuursrecht behoort het strafrecht tot het ‘publiekrecht’, de overheid bepaald welke rechten zij aan een burger toekent
of afneemt, zonder dat daar instemming van de burger bij nodig is. Verzet de burger hiertegen, dan kan de overheid
1
,naleving van de regels afdwingen. Het privaatrecht bepaald de rechtsbetrekking tussen burgers onderling. Voor het
veranderen van die rechtsbetrekking is vaak instemming van de wederpartij nodig.
De invloed van het E uropees recht is ook heel belangrijk.
Ontwikkeling van het bestuursrecht
In 1994 ontstond de Algemene wet bestuursrecht. De achtergrond van deze ontwikkeling is divers: groei van de
bevolking, technische ontwikkelingen en de opkomst van het ideaal van de verzorgingsstaat leidden tot een grote
behoefte aan actief overheidsoptreden. Daarvoor moesten bevoegdheden worden ontwikkeld, normen worden
geformuleerd en rechtsbescherming worden gecreëerd. Ook de ontwikkeling van het Europese recht leidt tot een
toename van het aantal bestuursrechtelijke regels.
Bronnen van het bestuursrecht
- Wet - en regelgeving
- Jurisprudentie
- Literatuur
2
, Hoofdstuk 2 De Algemene wet bestuursrecht en de relatie toe
bijzonder bestuursrecht
Totstandkoming Awb
Voor het opstellen van de door de Grondwet verplicht gestelde bestuursrechtelijke regels is een speciale commissie van
bestuursrechtelijke specialisten in het leven geroepen. Later kwam de Awb.
De Awb kan worden gekwalificeerd als ‘aanbouwwet’: de Awb komt niet als één geheel tot stand, maar in delen die
tranches worden genoemd. Zo ontstaat de ruimte om aan de hand van de rechtsontwikkeling nadere onderwerpen in de
wet te regelen.
Naast de grote Awb-wetgevingsoperaties in tranches, vinden er ook regelmatig tussentijdse wijzigingen in en
aanvullingen op de Awb plaats.
Systeem en inhoud
Met de totstandkoming van de Awb werd gestreefd naar een meer overzichtelijk bestuursrecht. Als doelstellingen van de
Awb noemde de wetgever:
1. het bevorderen van eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving;
2. het systematiseren en, waar mogelijk, vereenvoudigen van de bestuursrechtelijke wetgeving;
3. het codificeren van ontwikkelingen die zich in de bestuursrechtelijke jurisprudentie hebben afgetekend;
4. het treffen van voorzieningen ten aanzien van onderwerpen die zich naar hun aard niet voor regeling in een
bijzondere wet lenen.
De Awb is opgebouwd van algemeen naar bijzonder, een g elaagde structuur.
Relatie met andere wetgeving
De Awb is van groot belang voor de uniformering van het bestuursrecht. Uniformering is een belangrijke doelstelling voor
de wetgever, maar er blijven natuurlijk situaties waarin afwijkingen noodzakelijk zijn.
Als te gemakkelijk wordt afgeweken van de algemene regels van de Awb, dan keren we langzaamaan terug naar de
onoverzichtelijke situatie van voor de Awb; het gevaar van ‘verrommeling van het bestuursrecht’ ligt altijd op de loer’.
Met het oog op deze problematiek heeft de regering bij de totstandkoming van de Awb de volgende categorieën
Awb-regels onderscheiden:
a. Dwingend recht
Regels die zonder uitzondering voor het gehele bestuursrecht behoren te gelden (bijv. art 3:3 Awb). De meeste
regels in de Awb zijn dwingend van aard; de regel noemt simpelweg geen mogelijkheid om af te kunnen wijken.
In het geval van dwingend recht kunnen l agere regelgevers geen regels maken die van de Awb afwijken.
Voor de f ormele wetgever kan de Awb moeilijk bepalen dat die niet zou mogen afwijken.
b. Regelend recht
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper celesteh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
