Dit is een samenvatting van de tentamenstof van het mastervak socialezekerheidsrecht. Het boek en hoor- en werkcolleges zijn er in verwerkt.
Zelf heb ik hiermee het tentamen behaald, met een 8,4.
Hoorcollege 1 – Historische ontwikkeling van het socialezekerheidsrecht.......................................................5
Grondrechtelijke basis..........................................................................................................................................5
Functie sociale zekerheid......................................................................................................................................5
Overheidsverantwoordelijkheid............................................................................................................................6
Systeem van de sociale zekerheid.........................................................................................................................6
Zelfredzaamheid versus verzorgingsstaat: ontwikkeling.....................................................................................6
Begin/halverwege 19e eeuw............................................................................................................................6
Einde 19e eeuw................................................................................................................................................7
Einde 19e eeuw/begin 20e eeuw......................................................................................................................7
Periode na WO II..............................................................................................................................................7
Ontwikkelingen vanaf circa 1980.....................................................................................................................8
Ontwikkelingen vanaf circa 1990.....................................................................................................................8
Hoorcollege 2 – Personele werkingssfeer....................................................................................................... 9
Algemeen: wie is rechthebbende?........................................................................................................................9
Belanghebbende in de zin van de participatiewet................................................................................................9
Belanghebbende in de zin van de werknemersverzekeringen............................................................................10
Stappenplan belanghebbende werknemersverzekeringen................................................................................10
Stap 1: is er sprake van een werknemer (privaatrechtelijke/publiekrechtelijke dienstbetrekking).............10
Verschil oordeel CRvB en HR over privaatrechtelijke dienstbetrekking.......................................................12
Stap 2: de gelijkgestelde/fictieve dienstbetrekking......................................................................................14
Stap 3: uitzonderingen...................................................................................................................................15
Schematische weergave stappenplan...........................................................................................................15
De zelfstandige...................................................................................................................................................15
De directeur grootaandeelhouder (dga)............................................................................................................17
Werkcollege 1 – Kortdurende ziekte............................................................................................................. 19
Voorwaarden voor het recht op loonbetaling....................................................................................................19
Vaststelling van recht op loonbetaling...............................................................................................................19
Hoogte van het te betalen loon..........................................................................................................................20
Duur van de loonbetalingsplicht.........................................................................................................................21
Geen recht op loondoorbetaling (dus stopzetten van loon)...............................................................................21
Opschorting van de loondoorbetaling................................................................................................................22
Loonbetalingsplicht na twee jaar ziekte.............................................................................................................22
Verplichtingen en sancties..................................................................................................................................23
Beoordeling UWV recht op uitkering na 2 jaar ziekte met loondoorbetaling..............................................24
Vangnet-Ziektewet.............................................................................................................................................25
Voorwaarden voor het recht op ziekengeld.......................................................................................................25
1
, Uitbetaling van ziekengeld.................................................................................................................................26
Hoogte van het ziekengeld.................................................................................................................................27
Duur van het ziekengeld.....................................................................................................................................28
Zwangerschap en bevalling................................................................................................................................29
Zelfstandige vrouwen....................................................................................................................................29
Vaderschapsverlof.........................................................................................................................................29
Verplichtingen en sancties..................................................................................................................................30
Ziekmelding....................................................................................................................................................30
Informatieplicht.............................................................................................................................................30
Medewerkingsplicht......................................................................................................................................30
Arbeidsverplichtingen....................................................................................................................................30
Eigenrisicodragen ZW.........................................................................................................................................31
Regres.................................................................................................................................................................32
Werkcollege 2 – Langdurige ziekte............................................................................................................... 33
Inleiding Wet WIA en Wet Wajong....................................................................................................................33
Voorwaarden voor het recht op een IVA- of WGA-uitkering (Wet WIA)............................................................33
Voorwaarden voor het recht op een Wajong-uitkering.....................................................................................37
Uitkering voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA)......................................................................38
Uitkering voor WGA-gerechtigden.....................................................................................................................39
Loongerelateerde uitkering...........................................................................................................................39
Loonaanvullingsuitkering...............................................................................................................................41
Vervolguitkering............................................................................................................................................42
Uitkeringen voor Wajong-gerechtigden.............................................................................................................42
Verplichtingen en sancties..................................................................................................................................44
Informatieplicht.............................................................................................................................................44
Medewerkingsverplichtingen........................................................................................................................44
Arbeidsverplichtingen....................................................................................................................................44
Uitvoering...........................................................................................................................................................45
Financiering: het publieke stelsel.......................................................................................................................45
Eigenrisicodragerschap WGA.............................................................................................................................46
Werkcollege 4 & 5 – (verwijtbare) werkloosheid..........................................................................................51
Transitievergoeding............................................................................................................................................51
De Werkloosheidswet – ontstaansvoorwaarden recht op uitkering..................................................................52
Hoogte van de WW-uitkering.............................................................................................................................54
Inkomensverrekening....................................................................................................................................54
Duur van de WW-uitkering.................................................................................................................................55
Geldend maken WW (art. 22 e.v. WW)..............................................................................................................56
Verplichtingen en sancties..................................................................................................................................56
2
, Verwijtbaar werkloos worden............................................................................................................................57
A-grond..........................................................................................................................................................57
B-grond..........................................................................................................................................................58
Verwijtbaar werkloos blijven (passend werk aanvaarden)................................................................................59
Sollicitatieplicht.............................................................................................................................................60
Faillissementsuitkering.......................................................................................................................................61
Regeling calamiteiten WW.................................................................................................................................62
Uitvoering en financiering..................................................................................................................................63
Werkcollege 6 – Bijstand en grondrechten................................................................................................... 64
Voorwaarden voor het recht op bijstand...........................................................................................................64
Algemene bijstand..............................................................................................................................................65
Bijzondere bijstand.............................................................................................................................................68
Algemeen stramien........................................................................................................................................68
Toeslagen.......................................................................................................................................................68
Vormen van bijstand...........................................................................................................................................69
Bijstandsuitkering..........................................................................................................................................69
Geldlening of borgtocht.................................................................................................................................69
Bijstand in natura...........................................................................................................................................69
Regels voor zelfstandigen...................................................................................................................................69
Verplichtingen en sancties..................................................................................................................................70
Informatieplicht.............................................................................................................................................70
Medewerkingsplicht......................................................................................................................................70
Arbeidsverplichtingen....................................................................................................................................71
Werken met behoud van uitkering.....................................................................................................................74
Opschorting, herziening, intrekking en terugvordering van de uitkering..........................................................75
Verhaal...............................................................................................................................................................76
Uitvoering en financiering..................................................................................................................................76
Uitvoering......................................................................................................................................................76
Financiering....................................................................................................................................................77
TW, IOAW, IOAZ en IOW.....................................................................................................................................77
1Awir...................................................................................................................................................................77
Re-integratievoorzieningen UWV.......................................................................................................................78
Scholing..........................................................................................................................................................78
Arbeidsplaatsvoorzieningen..........................................................................................................................79
Werkvoorzieningen voor moeilijk bemiddelbaren........................................................................................79
No-riskpolis....................................................................................................................................................79
Proefplaatsing................................................................................................................................................80
Loonkostenvoordeel (LKV).............................................................................................................................80
Gemeentelijke re-integratievoorzieningen.........................................................................................................80
Aanspraak op ondersteuning.........................................................................................................................81
Arbeidsbemiddeling.......................................................................................................................................81
Re-integratievoorzieningen Pw..........................................................................................................................81
Loonkostensubsidie.......................................................................................................................................81
Werkvoorzieningen voor moeilijk bemiddelbaren........................................................................................82
Banenregime voor ‘arbeidsbeperkten’...............................................................................................................83
Banenafspraak...............................................................................................................................................83
Hoorcollege 3 – Socialezekerheidsrecht in de praktijk...................................................................................84
Wet- en regelgeving...........................................................................................................................................84
Wet Verbetering Poortwachter..........................................................................................................................84
Regeling Procesgang eerste en tweede ziektejaar.............................................................................................84
Passende arbeid, Werkwijzer.............................................................................................................................85
Spoor 2................................................................................................................................................................85
1e en 2e spoor naast elkaar.................................................................................................................................85
Hoorcollege 4 – Europese coördinatie.......................................................................................................... 87
Personele werkingssfeer.....................................................................................................................................87
Materiële werkingssfeer.....................................................................................................................................87
Belangrijkste technieken.....................................................................................................................................87
1. Gelijke behandeling naar nationaliteit......................................................................................................87
2. Doorbreking van exportverboden.............................................................................................................88
3. Gelijkstellen van feiten, gebeurtenissen en inkomsten in een andere lidstaat........................................88
4. Wetgeving van slechts één lidstaat van toepassing..................................................................................88
5. samentelling van tijdvakken......................................................................................................................90
6. Non-cumulatie van uitkeringen.................................................................................................................90
Prestaties bij ziekte en moederschap.................................................................................................................90
Prestaties bij invaliditeit.....................................................................................................................................92
Prestaties bij ouderdom......................................................................................................................................93
Werkloosheidsuitkeringen..................................................................................................................................94
Gezinsuitkeringen...............................................................................................................................................95
Administratieve samenwerking..........................................................................................................................95
Aantekeningen hoorcollege 4.............................................................................................................................96
4
,Hoorcollege 1 – Historische ontwikkeling van het
socialezekerheidsrecht
Grondrechtelijke basis
Sociale zekerheid = bestaanszekerheid
De doelstellingen van de sociale zekerheid kunnen op verschillende manieren
worden geduid, variërend van het creëren naar gelijke ontwikkelingskansen voor
mensen, het realiseren van een evenwichtige inkomensverdeling en het
ondersteunen van de arbeidsmarkt en de economie tot het bevorderen van sociale
cohesie, het realiseren van gerechtigdheid, en het geluk van de samenleving in het
geheel.
Solidariteit = de sterken dienen een bijdrage te leveren aan de bescherming van de
zwakkeren.
Horizontale solidariteit leden van een groep die onderling risico’s delen.
Verticale solidariteit de eenzijdige steun van rijken ten opzichte van armen.
De sociale zekerheid is grondwettelijk geregeld:
Artikel 20 lid 2 en 3 Gw
Artikel 12 ESH
ILO-Verdragen
Let op! De bepalingen zijn niet rechtstreeks afdwingbaar en geven aan verdragsstaten geen
duidelijke norm voor inrichting van het stelsel in Nederland zijn er tal van regelingen
ontstaan die ieder hun eigen voorwaarden kennen: eigen personele werkingssfeer. Als we
kijken naar die regelingen kunnen ze teruggebracht worden naar 2 categorieën:
1. Sociale voorzieningen de uitkering wordt verstrekt als men op enig moment aan
de wettelijke voorwaarden voldoet.
2. Sociale verzekeringen de verzekering is verplicht gesteld en er worden
geldbedragen uitgekeerd in de vorm van uitkeringen.
a. Volksverzekeringen
- AOW
- Anw
- AKW
- Wlz
- Zvw
b. Werknemersverzekeringen
- ZW
- Wet WIA
- WW
Bij sociale voorzieningen worden geen premies afgehouden bij burgers (maar wordt betaald
uit de algemene middelen), bij de sociale verzekeringen wel.
Functie sociale zekerheid
Traditioneel wordt inkomensbescherming als het primaire doel beschouwd van de sociale
zekerheid waarborgfunctie. De waarborgfunctie heeft een dubbele betekenis:
5
, 1. minimumbescherming (bijvoorbeeld de AOW); en
2. bescherming tegen inkomensderving (bijvoorbeeld de WW).
Sociale zekerheid heeft ook activeringsfunctie het gaat erom uitkeringsgerechtigden te
re-integreren; weer terug te brengen naar de arbeidsmarkt.
Overheidsverantwoordelijkheid
Het begrip sociale zekerheid impliceert een bepaalde overheidsverantwoordelijkheid.
(art. 20 Gw) De overheid moet erop toezien dat er een stelsel tot stand komt dat ons
beschermt tegen de onzekerheden van het bestaan. Het recht op sociale zekerheid
impliceert niet noodzakelijk een directe verantwoordelijkheid door de overheid,
maar wel een eindverantwoordelijkheid voor de bestaanszekerheid van burgers.
Systeem van de sociale zekerheid
Verschil tussen werknemersverzekeringen en volksverzekeringen
Werknemersverzekeringen:
o Bescherming tegen inkomensderving
o Gerelateerd aan het begrip werknemer: iemand moet werknemer zijn om
aanspraak te kunnen maken op een werknemersverzekering.
o Uitkering naar laatstverdiende loon
o Premieplicht (doorgaans werkgever en werknemer)
o UWV is de uitvoerder
Volksverzekeringen:
o Bescherming tegen bepaalde algemene risico’s
o Gerelateerd aan begrip ingezetene
o Uitkering op minimumniveau
o Sociale middelen (belastingen)
o SVB (Sociale Verzekeringsbank) is de uitvoerder
Zelfredzaamheid versus verzorgingsstaat: ontwikkeling
Veranderingen in de samenleving maken dat de sociale zekerheid wordt aangepast.
Begin/halverwege 19e eeuw
De eerste vorm van sociale zekerheid begint zich in Nederland te ontwikkelen.
6
, Het was het nachtasiel vanuit de waarborgfunctie kwam het nachtasiel. Iemand
kon er voor een kwartje gaan slapen.
Het draaide om liefdadigheid, de overheid was niet betrokken; zelfredzaamheid.
Einde 19e eeuw
De industriële revolutie komt. Veel mensen werken in fabrieken onder slechte
arbeidsomstandigheden. Als iemand een ongeval kreeg kon die niet meer in zijn
bestaan voorzien.
Moeilijke tijd. Hier kwam verandering in:
Einde 19e eeuw/begin 20e eeuw
In 1854 en 1912: eerste en tweede Armenwet
o De Armenwet kwam in 1854. De kerk/familie regelde het. Als de kerk of
familie van je het regelde, kon je in aanmerking komen voor de Armenwet.
o Liefdadigheid speelde een belangrijke rol
o Overheid bleef op afstand
o Complementaire functie
1901-1930: eerste werknemersverzekeringen
o Nieuwe risico’s door industrialisatie.
o de Ongevallenwet (1901) bood aanspraak op schadeloosstelling bij
arbeidsongeschiktheid als gevolg van een bedrijfsongeval.
Beschermde werknemers onder bepaalde bedrijfstakken, in eerste
instantie de zware bedrijfstakken in de industrie. De werkgever
betaalde premie en als er een ongeval was, werd de schade betaald
door de verzekering (immuun voor civielrechtelijke aansprakelijkheid).
o 20 jaar later wordt de Ongevallenwet aangepast en uitgebreid: het geldt voor
alle bedrijven. Het blijft wel alleen voor ongevallen op het werk en ook voor
beroepsziekten.
o Accent lag bij arbeidsongeschiktheid en ziekte
o Onderscheid ‘risque professionel’ en ‘risque social’
o Invaliditeitswet (1919); In 1919 komt de ‘risque social’ erbij de invaliditeit;
als iemand buiten het werk om invalide raakte kon diegene ook aanspraak
maken (was wel moeilijker).
o ZW (1930) In 1930 komt de eerste Ziektewet en die was maximaal een half
jaar.
Periode na WO II
1952: de WW het werd voor alle werknemers vastgelegd (dus werden verzekerd)
en ook premieplichtig. De overheid komt naar voren
1956: de AOW
1959: Algemene Weduwen en Wezenwet (AWW)
1965: Armenwet wordt vervangen door Algemene bijstandswet (Abw)
o Bijstandsverlening was niet langer een gunst, maar werd een juridisch
afdwingbaar recht
1967: invoering WAO (belangrijk) de Ongevallenwet en de invaliditeitswet komt te
vervallen en de oorzaak voor arbeidsongeschiktheid wordt irrelevant (dit was uniek
in Europa).
7
, o Het maakte niet meer uit waarom iemand arbeidsongeschikt raakte; privé of
op werk.
Ontwikkelingen vanaf circa 1980
Einde van de economische groei
o Massa werkloosheid
o Kosten sociale zekerheid rezen de pan uit
Er kwam aandacht voor:
o Kostenbesparing
o Activering (zo snel mogelijk aan het werk)
o Eigen verantwoordelijkheid uitkeringsgerechtigde
Ontwikkelingen vanaf circa 1990
De laatste economische crisis van 2008 alsook de coronacrisis maken zichtbaar dat het
hervormde naoorlogse socialezekerheidsstelsel niet in staat is alle bevolkingsgroepen te
beschermen (denk aan zzp’ers, platformwerkers, personen met een onregelmatig
arbeidsverleden).
Genomen en nog te nemen maatregelen:
o De uitkeringspercentages gaan omlaag
o De duur van uitkeringen wordt verkort duur van WW ging bijvoorbeeld van
3 naar 2 jaar (2016).
o De personele werkingssfeer wordt ingekrompen
o De privatisering van sociale zekerheid vindt plaats bekendste voorbeeld is
de inkomensvoorziening bij ziekte (6wk, 1jr, 2jr loon tijdens ziekte). Sinds
1996 hebben de werknemers recht op doorbetaling van loon door de
werkgever. De verplichting van de werkgever vloeit voort uit de
arbeidsovereenkomst van de werknemer.
o Verruiming begrip passende arbeid na 6 maanden moet je bv. ook een
baan als schoonmaker aanvaarden.
o Aanscherping van sanctiebeleid
1 januari 2013: het leed dat BeZaVa heet dit is voor de grote werkgever in het
leven geroepen; als er mensen ziek uit dienst treden en die blijven ziek, dan wordt
die ziektewetuitkering in rekening gebracht bij de werkgever. Voor de werkgever is
het dan van belang om de werknemer wel te re-integreren (werd vaak niet gedaan).
1 januari 2015: inwerkingtreding Participatiewet
De wijziging in het sociale zekerheidsrecht is vaak ook een reactie op veranderingen in de
samenleving. Begin 1900 liefdadigheid, zelfredzaamheid. Dat ontwikkelt zich tot na de WO II
tot een hele doorontwikkelde verzorgingsstaat.
8
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esmee-franssen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
