Samenvatting
Samenvatting Methodologie Samengevat (gehele stof)
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
In de samenvatting naast een samenvatting van de te bestuderen hoofdstukken, ook samenvattingen van de te lezen artikelen.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 71 pagina's
Voorbeeld 3 van de 71 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Week 1.Belastingen als moreel fenomeen. –J.L.M. Gribnau.
Hoofdstuk 1 – Inleiding.
Peter Sloterdijk: Er zou een vervanging van belastingen als afgedwongen heffing door vrijwillige
afdrachten van de burgers aan de staat moeten komen. (De middelen die een staat nodig heeft moeten
via vrijwillige afdracht van de burgers aan de staat worden opgebracht.)
Sloterdijk wil hiermee niet bereiken dat belastingen worden afgeschaft en de schatkist van de staat leeg
blijft. Hij heeft een zienswijze dat belastingen een spanningsveld hebben tussen nemen en afpakken
(van de mensen).
Sloterdijk ziet belastingen als een moreel fenomeen. Het gaat hem erom dat belastingen een fenomeen
zijn waarin de legitimiteit van de staat en het vertrouwen van de burgers in elkaar en de staat tot
uitdrukking komen.
Zonder belastingen is er geen staat. De opbrengsten van belastingen zorgen voor de financiering van
publieke goederen die bijdrage aan een vreedzame samenleving tussen grote aantallen individuen.
Zonder belastingen is er geen rechtsorde (politie, justitie, leger) mogelijk die de maatschappij
ondersteunt en dus geen vrijheid voor het individu mogelijk.
Ook maken belastingen de bescherming van eigendommen mogelijk.
Zonder dergelijke publieke goederen (justitie, politie, onderwijs, leger, gezondheidszorg etc.) zou er
geen vrijheid zijn, maar zonder bijdrage van de mens aan de maatschappij (via belastingen) zijn er geen
publieke goederen mogelijk.
Hoofdstuk 2 – Staat, maatschappij, recht en belastingen.
Legitimiteit: Het recht van de heerser om te heersen./Wettelijke basis van een staat om macht uit te
oefenen.
Moreel: Wat te maken heeft met ideeën over hoe het hoort. (normen en waarden, goed en slecht)
De beperking van vrijheid die belastingen geven dient gerechtvaardigd te kunnen worden doordat met
deze beperking fundamentele waarden van de samenleving worden gediend. Zoals een vergroting van
de vrijheid in verschillende aspecten, gelijkheid, solidariteit en zekerheid. Anders verliest het
belastingsysteem haar legitimiteit.
Belastingheffing is een vorm van machtsuitoefening door de staat op haar leden die legitiem hoort te
zijn.
Normatieve legitimiteit:
Juristen zien de soevereine staat als een duurzame zelfstandige organisatie die los staat van de daarvoor
werkzame personen en hen overleeft. De staat is onderscheiden van de maatschappij, maar ze
onderhouden een wederkerige relatie. De machtsuitoefening is legitiem door de binding van recht.
Rechtsbeginselen zijn van fundamenteel belang, zij vormen de grondslag van de rechtsorde.
3
,Belastingheffing moet, wil ze legitiem zijn, getoetst kunnen worden aan de rechtsbeginselen. Alleen
handelen in overeenstemming met de wet (legaliteit) is niet voldoende voor legitimiteit.
Empirische legitimiteit:
In hoeverre ervaren burgers de overheid werkelijk als gezaghebbend instituut en in welke mate zijn ze
bereidt haar regels na te leven?
Tyler: Er zijn twee benaderingen van legitimiteit:
- Men voelt zich verplicht de overheid te gehoorzamen, ongeacht de mogelijke persoonlijke voor-
en nadelen.
- De mate waarin burgers vertrouwen hebben in de overheid.
De binding aan het recht leidt in juridische visie tot een vrijwillige aanvaarding van belastingheffing; men
is verplicht om te gehoorzamen. Burgers dienen erop te vertrouwen dat belastingheffing rechtvaardig is.
Macht die wordt aanvaard transformeert vanzelf in gezag (gebaseerd op vertrouwen). Degene die gezag
claimt wordt beoordeeld op zijn betrouwbaarheid. Gezag heeft een verhoging van compliance als gevolg.
Burgers die de overheid gezag toedichten (accepteren) zijn meer bereid om de wet- en regelgeving na te
leven. Zij vertrouwen dat de overheid rechtvaardig handelt.
Vertrouwen:
De overtuiging dat anderen ons niet met opzet kwaad doen, zeker niet als ze dit kunnen vermijden. Dat
de ander het goede met je voor heeft en zal denken aan je belangen. En dat je je kwetsbaar op kan
stellen tegenover iemand die je vertrouwt. (verwacht t beste uit zijn of haar acties.)
Er zijn twee soorten vertrouwen:
- Institutioneel vertrouwen; vertrouwen in instituten als de staat of de belastingdienst.
- Sociaal vertrouwen; vertrouwen in de medemens.
Spill-over-effect (niet wetenschappelijk bewezen): als er sprake is in bepaalde instanties kan het
voorkomen dat er ook vertrouwen is in andere instanties of in de interactie met andere instanties.
Institutioneel vertrouwen zou dan kunnen leiden tot vertrouwen in andere instituties of de medemens.
Vertrouwen ontwikkeld in relatie tot belastingheffing zou zo ook buiten de fiscaliteit kunnen
gaan werken – en dus bijdragen aan samenwerking in andere relaties en op andere gebieden in
onze maatschappij.
Gebrek aan vertrouwen leidt tot slechtere wetgeving, sociaal vertrouwen maakt het de overheid
makkelijker om te functioneren omdat mensen die vertrouwen hebben in de medemens ook meer
vertrouwen hebben in de overheid.
Machiavelli:
Door politiek en moraal te onderscheiden wijst Machiavelli de moraal niet af. Er is een conflict tussen
deugdzaam handelen en het behouden van de macht door de vorst. De vorst moet volgens Machiavelli
worden opgevoed.
Trouw is onmisbaar om als vorst te slagen. Dit moet trouw zijn gegeven door vrije mensen. Trouw maakt
gehoorzamer, gehoorzaamheid is eenrichtingsverkeer maar het schenken van trouw is iets wederzijds.
De politieke macht om wetten voor te schrijven moet door burgers vrijwillig aan de machthebber
worden verleend. Stabiel gezag is afhankelijk van de vrijwillige instemming van burgers in deze macht.
Politieke gelijkheid en veiligheid worden bedreigd door al te grote materiele ongelijkheid.
Belastingheffing mag daarom gericht zijn op enige herverdeling.
Legitimiteit, vertrouwen en recht:
Het rechtssysteem biedt mechanismen die zijn ontworpen ten behoeve van transparantie en het
afleggen van verantwoording om zo het publieke vertrouwen in stand te houden. Dit recht heeft alleen
4
, gezag als de wet is gebaseerd op publieke machtsprocedures. De burgers moeten accepteren dat hun
vrijheid door wetten wordt beperkt, het zijn aan zichzelf opgelegde beperkingen.
Volgens Machiavelli zijn belastingen een ondersteuning voor de vrije maatschappij als zij wel zorgen
voor enige herverdeling. Als belastingen een regering kunnen helpen trouw te winnen van vrije burgers
dient de regering verstandig en verantwoord met belastingen om te gaan.
Smith:
Volgens Smith zijn er vier stadia van de ontwikkeling van de economie, het recht en de overheid:
- Samenleving van jagers en vissers; vertrouwen wordt gehandhaafd door individuen.
Wraakacties zijn een gevolg van het schenden van vertrouwen, dit leidt tot zelfdiscipline. Omdat
wraakacties een kleine samenleving kunnen ontwrichten ontstaan er kleine stammen. (eerste
vormen van institutionalisering om vertrouwen tussen burgers te waarborgen)
- Samenleving van herders en landbouwers; dieren worden gebruikt voor voedselproductie en het
persoonlijke eigendom ontstaat. Men vertrouwt erop dat mensen zonder eigendom dit
eigendom respecteren. Er is een mechanisme nodig dat garandeert dat eigenaren zeker zijn van
bezit. Er ontstaat een rechtssysteem om dit bezit te waarborgen.
- Samenleving van kooplieden; mensen leven in een grotere groep op een vaste verblijfsplaats.
Eigendom wordt meer omvattend, het domein van het recht breidt zich uit. Zonder recht en
overheid kan de maatschappij in conflict en chaos uiteen vallen. Het rechtssysteem zorg voor
vertrouwen en zonder vertrouwen is er geen vooruitgang.
- Een samenleving met verregaande arbeidsdeling en vrije marktsysteem; dit is het hoogst
ontwikkelde stadium van de samenleving volgens Smith en levert de hoogste
welvaartsmaximalisatie op. Het verlangen om vertrouwt te worden berust op de kennis dat we
zonder maatschappij niets zijn en wordt verdiend door betrouwbaar te zijn.
Wederkerig vertrouwen tussen de overheid en haar burgers:
Smith is ervan overtuigd dat de regering alleen sociaal vertrouwen kan waarborgen als burgers erop
vertrouwen dat de overheid rechtvaardig handelt.
Als burgers het vertrouwen hebben in hun overheid en overtuigd zijn van de noodzakelijkheid van
belastingen om de staat te ondersteunen. En ze geloven dat de opbrengsten worden gebruikt voor die
doeleinden dan kan vrijwillige afdragen van belasting voorkomen.
Belastingen corrigeren markt:
De overheid en haar wetten zijn volgens Smith instrumenten van de rijken om de armen te
onderdrukken en te voorkomen dat inkomens- en vermogensongelijkheid verminderd wordt.
Belastingen kunnen gebruikt worden om inkomens te herverdelen of als instrument om het gedrag van
burgers te veranderen.
Het gebruik van belastingen is de keuze voor een bepaalde vorm van rechtvaardigheid, als je ervoor
kiest dat belastingen marktwerking verstoren, veronderstel je dat de markt zelf geen rechtvaardige
uitkomsten genereert.
Machiavelli en Smith zien belastingen als een essentieel onderdeel van een rechtvaardige maatschappij.
Spinoza:
Volgens Spinoza is de staat er voor de burgers en heeft de staat tot doel de eenheid in de veelheid (de
menigte) te bewerkstelligen. Alleen door die verbondenheid met de maatschappij is de staat legitiem.
De macht van de staat is afhankelijk van zijn burgers. Omgekeerd zal een staat die georganiseerd is met
het oog op het bevorderen van het algemeen belang. Het vermogen tot handelen en het welzijn van zijn
burgers bevorderen, waardoor het collectieve vermogen ook toeneemt.
Spinoza betoogt dat de staat, en dus de belastingwetgever, slechts legitiem en soeverein kan zijn, als
wetgeving alleen voldoet aan maatschappelijk aanvaarde rechtsnormen, maar ook effectief en
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Jorgy91. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73527 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen