Overig
Uitwerking tutorial 1 Openbaar Bestuur (PUB4022)
- Instelling
- Maastricht University (UM)
Dit omvat tevens mijn taak voor het voorzitterschap (taak 1.4)
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
Voorbeeld 3 van de 24 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Bijeenkomst 1 – Regering en parlement: kabinetsformatie en depositie van de Eerste Kamer
Inhoud
Bijeenkomst 1 – Regering en parlement: kabinetsformatie en de positie van de Eerste Kamer..............1
Taak 1.1 – Parlementaire stelsel.........................................................................................................2
Literatuur: Lage drempels, hoge dijken. Democratie en rechtsstaat in balans.................................2
Taak 1.2 – Kabinetsformatie...............................................................................................................9
Literatuur: Heringa en Schinkelshoek – Stratego risk en scrabble: de kabinetsformatie 2017......15
Taak 1.3 – Regeerakkoord: monisme of dualisme?..........................................................................16
Literatuur: R.A. Koole – Is een ‘akkoorden-democratie’ wel een democratie?.............................17
Taak 1.4 – Positie van de Eerste Kamer..........................................................................................18
1
,Taak 1.1 – Parlementaire stelsel
Stelling I Het parlementair stelsel in Nederland: tijd voor verandering!? Betrek hierbij ook
het rapport van de staatscommissie parlementair stelsel
Zie de samenvatting van het literatuurstuk ‘Lage drempels, hoge dijken’ waarin de 7
hoofdaanbevelingen onder de loep genomen worden.
Literatuur: Lage drempels, hoge dijken. Democratie en rechtsstaat in balans
Toen het kabinet Rutte-I na de Eerste Kamerverkiezingen in 2010 niet langer over een meerderheid in
de Eerste Kamer beschikte, ontstond vanuit de regeringsfracties in toenemende mate kritiek op de rol
van de Eerste Kamer. Middels de motie-Duhtler verzocht de Eerste Kamer om, na overleg met de
Tweede Kamer, een staatscommissie in te stellen die moet onderzoeken of het huidige parlementair
stelsel voldoende toekomstbestendig is en [die] zo nodig voorstellen doet voor aanpassing. De
Commissie kreeg een breed gebied toegewezen om te onderzoeken.
Het onderzoek sloot aan bij externe onderzoekers, andere disciplines, en het debat werd opgezocht:
leidde tot een normatief en empirisch goed geformuleerd onderzoek. Een tweetal kernpunten kwam
naar voren: 1) niet optimale vertegenwoordiging; 2) en maatschappelijke veranderingen.
NIET OPTIMALE VERTEGENWOORDIGING VAN HET GEHELE NEDERLANDSE VOLK
Hiervoor geeft zij drie onderling samenhangende argumenten:
1. Het parlement vormt een gebrekkige afspiegeling van de Nederlandse bevolking gemeten naar
geslacht, opleiding, leeftijd en herkomst.
Zo is slechts 35% van de Kamerleden vrouw. Daarnaast is 95% van de kamer zeer hoog
opgeleid, terwijl dit binnen de samenleving slechts 29% van de bevolking betreft. Eenzelfde
redenering geldt voor mensen met een niet-westerse achtergrond en andere minderheden. Het
geldt niet voor de woonplaats waar Kamerleden vandaan komen.
De staatscommissie is géén voorstander van een zuiver descriptief democratiemodel, maar een
correcte afspiegeling werkt wel door in de kwaliteit van de representatie.
2. Er is sprake van een gebrekkige inhoudelijke representatie
De opvattingen van hoogopgeleide Kamerleden, die in de Kamer veruit in de meerderheid
zijn, sluiten vrijwel naadloos aan bij de opvattingen van de hoogopgeleide kiezer, maar veel
minder bij die van de laagopgeleide kiezer, zodat het parlement ook inhoudelijk de kiezer niet
goed vertegenwoordigt.
Ostrogorski-paradox: deze component is eigen aan iedere parlementaire democratie. De
kiezer zal het zelden met alle punten uit een verkiezingsprogramma van een partij eens zijn.
De kiezer kan hoogstens voor die partij kiezen met wie hij op de meeste punten affiniteit
heeft. Dientengevolge kan het parlement meerderheidsbesluiten nemen waarvoor onder de
bevolking geen meerderheid te vinden is. Coalitieafspraken kunnen deze misrepresentatie nog
vergroten. Het is dus problematisch voor publiek belangrijke thema’s.
3. Starre regeerakkoorden versterken bovendien het monisme tussen parlement en regering
Ook het regeerakkoord fungeert als extra keurslijf, hetgeen het onvermogen sterkt om de kloof
tussen kiezer en regering te dichten. Bovendien kan men geen invloed uitoefenen op de keuze
van coalitie partijen.
Dit heeft twee gevolgen:
Door het monisme regeert het parlement mee en controleert het minder. Hierdoor
verplaatst het inhoudelijke debat zich van de openbare parlementaire vergadering naar het
besloten informeer overleg tussen regeringsfracties en de regering.
2
, Dientengevolge hebben Kamerleden ‘dedain’ voor het plenaire debat en schenkt het
parlement minder aandacht aan de kwaliteit en de uitvoerbaarheid van de wetten.
De hechte band tussen de meerderheid van de Tweede Kamer en het kabinet noemt men monisme: de
Kamer is hier medeverantwoordelijk voor het beleid, hetgeen het controleren van het kabinet
bemoeilijkt. Men is immers medeverantwoordelijk en dit maakt het geven van kritiek lastig. Hier staat
het dualisme tegenover: het kabinet maakt plannen, de Kamer beoordeeld deze en doet dit geheel
onbevangen. Er zijn veel pleidooien voor meer dualisme, maar omdat er veel partijen nodig zijn bij het
vormen van de regering is dit praktisch niet haalbaar. Een kabinet moet immers slagvaardig kunnen
regeren en succes kunnen behalen.
Tot slot: omloopsnelheid van Kamerleden leidt ertoe dat er weinig expertise in de Kamer wordt
opgebouwd en de afhankelijkheid van de regering tevens toeneemt.
DE MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN
1. De rechtsstaat en democratie staan momenteel mondiaal onder druk
In Nederland is er wel steun voor het rechtsstatelijk en democratisch besteld.
Echter, spelen er gevoelens van ondervertegenwoordiging. Dit vooral bij lager
opgeleiden
Eveneens is er sprake van hardnekkige maatschappelijke verschillen tussen groepen,
vooral tussen lager en hoger opgeleiden, dientengevolge werk de democratie niet
voor iedereen even goed
Risico hierbij is dat politieke onvrede gaat broeien, en bepaalde
groepen in de samenleving zich afkeren van de politiek
2. De kiezer gedraagt zich tegenwoordig anders: de electorale volatiliteit is toegenomen
De partijvoorkeuren van burgers zijn steeds veranderlijker. Zij maken ook steeds vaker
gebruik van hun stemrecht.
3. Veranderende rol van de media
Lager opgeleiden nemen minder politiek nieuws tot zich. Bij sommigen is er zelfs
sprake van ‘nieuwsmijding’. Dit kan worden gelinkt aan punt 6 van de top 7
aanbevelingen: vergroot de kennis van de rechtsstaat en democratische waarden onder
de bevolking.
Daarnaast gaat politieke berichtgeving steeds vaker over de persoon dan over de
inhoud.
Tot slot zorgt moderne technologie ervoor dat emoties sneller worden gemobiliseerd,
en de kiezer vaker zijn stem gebruikt om de zittende macht af te rekenen.
DE TOP-7 AANBEVELINGEN
1. Aanpassing van het kiesstelsel voor de Tweede Kamer ter verbetering van de representativiteit
In beginsel is het huidige stelsel van evenredige vertegenwoordiging met een open
lijstenstelsel succesvol. Het leidt tot een betere representatie van het electoraat dan dat in
andere stelsels het geval is, mede omdat nieuwe en kleine partijen gemakkelijk in het
parlement doordringen. Onder de bevolking leeft brede steun voor dit stelsel.
Echter, zijn er twee kritiekpunten:
Lager opgeleiden zijn feitelijk en inhoudelijk ondervertegenwoordigd
Hoge mate van versplintering van het parlement in kleine fracties
De staatscommissie zoekt naar aanpassingen van het kiesstelsel binnen het bestaande
grondwettelijke kader om de persoonlijk en regionale voorkeur van de kiezer beter tot
uitdrukking brengen. Dit betekent dat er wordt vastgehouden aan art. 53 lid 2 GW (evenredige
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robinUM. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 80364 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen