Ethiek samenvatting hoor- en werkcolleges
Week 1 taak en functie notaris
Kernwaarden
- Onpartijdigheid
- Onafhankelijkheid
- Deskundigheid
- Vertrouwelijkheid
- Integriteit
- Rechtsbescherming
Authentieke akten art. 2 WNA/157 RV
De notaris passeert authentieke akten art. 2 WNA, jo. Art. 157 RV, deze leveren dwingend
bewijs jegens een ieder.
Vertrouwenspersoon art. 22 Wna/art. 4 VBG 2011 & Geheimhoudingsplicht
De notaris is een vertrouwenspersoon. Je moet een notaris kunnen vertrouwen als burger. Je
moet naar hem kunnen gaan zonder vrees of bekendmaking van hetgeen wat je zegt.
Dit uit zich enerzijds in de geheimhoudingsplicht (art. 22 Wna) en daartegenover heb je het
verschoningsrecht. Dat wil zeggen dat je niets hoeft te verklaren/zeggen tegen de rechter over
de zaak vanwege je geheimhoudingsplicht. Dit moet je eigenlijk zien als een plicht en niet als
een recht.
De notaris kan zich niet ontheffen van zijn geheimhoudingsplicht, ook NIET als de cliënt
hiertoe toestemming geeft. Art. 4 VBG 2011.
Art. 25 lid 8 en 9 Wna is een uitzondering op art. 22 Wna. De notaris verstrekt op verzoek
gegevens aan o.a. de fiscus.
De notaris is een B-orgaan, de Awb is ook van toepassing, zie in dit verband art. 16a Wna.
De drie pijlers van de ordenende bevoegdheid: rechtszekerheid, rechtsbescherming (zwakke
partij beschermen jegens sterkere) en wilscontrole (wil deze persoon wel deze RH, is hij
wilsbekwaam?)
De onpartijdigheid en onafhankelijkheid art. 17 Wna.
- Onpartijdigheid: hij staat boven de partijen. Ook ten opzichte van de advocaat.
- Onafhankelijkheid: financieel onafhankelijk, dus niet afhankelijk van een bepaalde
tussenpersoon of makelaar.
We kennen de partij notaris, je bent dan adviseur art. 18 VBG 2011. Je moet dat terstond
kenbaar maken aan de wederpartij en vervolgens mag jij of je kantoorgenoten de akte niet
passeren, tenzij alle partijen ermee instemmen.
Ministerieplicht – dienstweigeren (21Wna/6VBG)
1
,Ministerieplicht art. 21 Wna jo. Art. 6 VBG 2011. De wettelijke plicht van de notaris om aan
iedere klant juridische dienstverlening te bieden.
In bepaalde gevallen moet je dienstweigeren art. 21 lid 2 Wna. Dit doet zich pas voor als er
wat te weigeren valt, dus als de notaris i.b. bevoegd is.
Dienstweigeren o.g.v. art. 21 lid 2 Wna
- ‘Wanneer naar zijn redelijke overtuiging of vermoeden de werkzaamheid die van hem
wordt verlangd leidt tot strijd met het recht of de openbare orde, wanneer zijn
medewerking wordt verlangd bij handelingen die kennelijk ongeoorloofd doe lof
gevolg hebben of wanneer hij andere gegronde redenen voor weigering heeft.’\
- Wat is een redelijke overtuiging? Dat heb je sneller dan een vermoeden.
o Een mening. overtuiging heb je al snel
o Een vermoeden gaat eerder richting een ‘verdenking’. Overtuigd kan je al snel
zijn.
Het woord “vermoeden” geeft de notaris de plicht eerder op de rem te
trappen als hij daarvoor aanleiding ziet.
o Gegronde reden: niet mogen meewerken aan misdrijven van overtredingen.
Je kunt ook doorverwijzen naar een ander kantoor of andere collega i.v.m. niet genoeg
specialisme. Het is dan van belang dat de opdracht door de ander wordt aanvaard!
Lid 5 verwijst naar VBG 2011!
- Als je niet weigert, terwijl je wel had moeten weigeren, dan ben je tuchtrechtelijk
aansprakelijk.
- Bij acuut gevaar moet je ingrijpen, dan gaat het bijv., ook om de veiligheid van ander
personen.
- Wat doe je als je cliënt je vertelt dat hij een misdrijf gaat plegen? Spanningsveld
in verband met je geheimhoudingsplicht
- In beginsel werk je niet mee aan wanprestatie! (tuchtrechtelijk).
Dienstweigeren o.g.v. art. 6 VBG 2011
- Lid 1: HR Groningse HV (misbruik van juridische onkunde of feitelijk overwicht)
o De notariële zorgplicht. Je dient zorgzaam, zorgvuldig te zijn. Informatie
geven, onderzoeksplicht, accuraat zijn secuur werken, met een zekere snelheid.
o Rechtsregel HR Groningse HV: je moet als handelend notaris naar vermogen
zien voorkomen dat misbruik wordt gemaakt van juridische onkunde en
feitelijk overwicht.
Dat doe je door informatie te geven = belehrungsplicht. Je moet dus de
gevolgen van de RH uitleggen.
Art. 43 WNA/5VBG 2011 informatieplicht is daarin gecodificeerd.
De notaris geeft zo nodig informatie. Dit is een schatting die jezelf
moet maken als notaris.
- Lid 2: de inhoud van de akte is in strijd met de waarheid
o Bij twijfel/vermoeden overleg voeren met de op kantoor verantwoordelijke
persoon, vertrouwensnotaris of het KNB.
Geen vertrouwen dienstweigeren.
Vermoeden van witwassen of financieren terrorisme meldingsplicht
o.g.v. WWFT (ook al gaat de transactie niet door!) art. 6 lid 2 VBG
2011.
2
, Ongebruikelijke transacties moet je melden als notaris.
o Bijv. contant betalen op kantoor
Verdachte zaken moet je ook melden.
- Lid 3: niet vast te stellen controleerbare feiten
o Vooral bij het opmaken van een proces-verbaalakte.
Bijv. spelletjes of recordpogingen.
Onterechte dienstweigering
De notaris handelt dan in strijd met de tuchtnorm van art. 93 Wna. Dit kan zelfs leiden tot het
plegen van w.p. dan wel o.d. ex art. 6:162 BW + overtreding van de tuchtnorm. Hij kan dus
ook civielrechtelijk worden aangesproken.
De notaris kan het risico van aansprakelijkheid soms minimaliseren door een uitspraak in kort
geding uit te lokken van de voorzieningenrechter art. 254 RV over de vraag of hij zijn
ministerie in een concreet geval moet verlenen.
Stel dat kort geding beslist en bodemrechter beslist later dat dienstweigering gegrond zou zijn,
de notaris kan voor zijn handelwijze niet aansprakelijk gesteld worden.
Buitenextra legale werkzaamheden
Naast de wettelijke werkzaamheden (zoals hypotheekakte passeren, oprichtingsakte
e.d./monopolie positie) heeft de notaris ook buitenextra legale werkzaamheden (opmaken van
onderhandse overeenkomsten of advisering) dit is geen verplichting, bijv. advisering. Maar
ook voor deze zaken geldt je geheimhoudingsplicht, je onafhankelijkheid, onpartijdigheid en
het tuchtrecht.
Werkgroep 1
Vorm van volmacht? Uitgangspunt van het KNB is altijd schriftelijk. Je moet als notaris doen
aan dossiervorming, gespreksaantekeningen e.d.
Als je veroordeeld wordt door de tuchtrechter, dan moet je ook hiervoor de kosten betalen.
Hiervoor is er een fonds opgericht, je rekent elke akte daar een bedrag van 8,22 voor in
rekening.
Herkomst gelden controleren, identificatie persoon!
Hoe vaak controleer je een OZ? Bij binnenkomst van de zaak (aanmaken dossier), op de dag
van passeren en 2 werkdagen na het passeren van de akte (narecherche) i.v.m. uitboeken van
de gelden.
Kan je passeren met een beslag? Juridisch technisch zou je kunnen passeren, maar als notaris
mag je tuchtrechtelijk niet meewerken aan wanprestatie, dus de akte niet passeren. Een beslag
valt onder w.p.
De casus kunnen we bekijken vanuit twee punten: het tuchtrechtelijk en het civielrechtelijke.
Vaak blijkt uit de koopovereenkomst dat de verkoper de woning vrij van hypotheken en
beslagen (dit wordt gecontroleerd in de openbare registers) moet leveren. Op moment dat er
een beslag rust op het onderpand en er niet voor aflossing is overgegaan, zal er dus sprake zijn
van wanprestatie van de verkoper jegens de koper, er wordt immers niet voldaan aan een
bepaling uit de (koop)overeenkomst.
3
, Vanuit het tuchtrecht bezien, dient de notaris niet een wanprestatie te faciliteren. Als er beslag
is gelegd, mag je de akte niet passeren. Je kunt technisch wel passeren, maar er wordt dan een
onroerende zaak geleverd met beslag en dat wil een koper juist niet, hiervoor hebben ze ook
niet getekend in de koopovereenkomst.
De notaris zal in dit geval als eerst contact kunnen opnemen met de beslaglegger om te kijken
of er nog een openstaande vordering is en onder welke voorwaarden de beslaglegger bereid is
om de volmacht tot waardeloosheidsverklaring van het beslag te willen tekenen. De notaris
kan daarvoor nog de verkoper benaderen om in overleg te treden, wellicht is de vordering heel
oud en is deze al betaald, waardoor er enkel een volmacht voor waardeloosheidsverklaring
getekend moet worden. Zodat de akte ondertekening door kan gaan.
Civielrechtelijk heeft de HR in het arrest Novitaris beslist dat de notaris de partij die een
wanprestatie zal plegen, moet informeren en wijzen op de eventuele gevolgen van de
wanprestatie, maar als de wanpresterende partij er toch voor kiest om een wanprestatie te
plegen, dient de notaris te passeren. De HR is van oordeel dat het rechtsverkeer niet verstoord
moet worden. De notaris heeft hier dus een informatieplicht, hij zal er goed aan doen om
hiervan duidelijke schriftelijke aantekeningen te maken.
Welke maatregel zou je als tuchtrechter opleggen aan een (kandidaat-) notaris?
Een kano kan je niet ontzetten uit het ambt, want zij vervullen geen ambt!
Art. 103 Wna: De volgende tuchtmaatregelen kunnen opgelegd worden
opleggen:
a. een waarschuwing;
b. een berisping;
c. een geldboete;
alsmede de tuchtmaatregel van ontzegging van de bevoegdheid om waar te nemen en
om als toegevoegd notaris op te treden, voor bepaalde of onbepaalde duur.
Novataris arrest. Omschrijf het probleem en wat er vervolgens is gebeurd? (Hema arrest).
Testamenten die je daar kon ‘kopen’. Hof: het gaat erom of de notaris regie heeft over het
hele proces en dus ook toezicht, dus dat hij het zeggenschap heeft. Regie, zeggenschap en
toezicht, als dit bij de notaris ligt en niet bij de Hema, dan ben je nog in control en dan kan
dit. Maar dit was eigenlijk alleen voor alleen standaard testamenten. Dus als er iets bijzonders
is (scheiding, stiefkinderen e.d.) dan val je al buiten de boot en dan krijg je heel snel te horen
‘u kunt niet door naar de volgende vraag’, hema notaris niet geschikt. Het is voor hele
specifieke gevallen niet mogelijk. Werk je dan onder de kostprijs? Testament was 125 euro,
waarvan 50 naar de Hema en 75 naar de notaris. De notaris moet ook nog passeren. Het wordt
digitaal ingevuld, maar uiteindelijk moet er gepasseerd worden, de cliënt moet naar kantoor
komen en dan kan je informatie geven. Kun je nog voldoen aan je informatieplicht, heb je nog
regie? HR: ja bij het passeren. Werk je onder de kostprijs? Misschien, maar daar mag jezelf
als notaris bepalen.
Hoe zit het met de geheimhoudingsplicht? Alles wat toevertrouwd is geheim. Als je cliënt
inlogt bij de Hema, geef je alles bloot over jezelf aan de Hema. Dat is gevoelige persoonlijke
informatie. De klager heeft een punt (in 2015), de gegevens komen binnen op de Hema
service en daar heeft het notariaat GEEN grip op. Wat nu wel moet gebeuren, een eigen
service te installeren waar alleen de notarissen bij kunnen. Dit heeft de Hema gedaan, de
gegevens komen niet binnen bij Hema.nl, maar op een speciale server van de notarissen.
Bij dit arrest kunnen de volgende kernwaarden in het geding komen:
4
