Regeringsstelsels en machtenscheiding
constitutioneel recht
HC 3
I. verhoudinding tussen regering en volksvertegenwoordiging
Verschil tussen een regeringsstelsel/ - vorm van een staatsvorm
Een regeringsstelsel/ - vorm van een staatsvorm heeft betrekking op de horizontale verhouding tussen
regering en parlement.
Een staatsvorm heeft betrekking op de verticale verhouding of bevoegdheden tussen hogere en lagere
overheden (centraal vs. Decentraal niveau of federaal vs. Deelstatelijk niveau)
conventionele stelsel
eenheid van macht: monisme
monisme is de verhouding tussen het parlement (volksvertegenwoordiging) en de regering. er is
een eenheid van macht, alle macht ligt bij de volksvertegenwoordiging.
volksvertegenwoordiging = hoogste orgaan van wetgeving en uitvoering
De volksvertegenwoordinging/ parlement is het hoogste orgaan, zij heeft alle macht in zaken
wetgeving en uitvoering. Er is dus inprincipe geen machtenscheiding
regering = ondergeschikt; ‘dagelijks bestuur’
de regering (de uitvoerende macht) is ondergeschikt aan de wetgevende macht (het parlement).
Dus wat de regering eigenlijk doet is het voorbereiden en uitvoeren van de besluiten die de
volksvertegenwoordiging beslist.
zwitserland vertoont een belangrijke monistische trekjes
presidentiele stelsel
- (strikte) machtenscheiding tussen parlement en regering: dualisme
In dit stelsel is er een duidelijke strikte scheiding tussen de wetgevende macht (parlement) en de
regering (uitvoerende macht) aan de andere kant = dualisme
Dualisme betekend dat zowel de wetgevende macht als de uitvoerende macht hebben eigen
autonome bevoegdheden. Er is geen sprake van ondergeschiktheid.
Ze hebben niet alleen eigen autonome bevoegdheden maar ook een direct democratische
legimitatie.
Waarom?
Het parlement (volksvertegenwoordiging) wordt verkozen, maar de president wordt ook
rechtstreeks verkozen. Dus ook de president kan zeggen dat hij zich gesteund voelt door de
meerderheid van de bevolkking. Dit is een belangrijke legimititeitsbasis voor eigen
bevoegdheden.
, - Verkozen volksvertegenwoordiging en staatsoofd (president, die regering vormt)
De president is degene die in principe zijn eigen regering kan vormen. De president van amerika
heeft goedkeuring nodig van zijn senaat om zijn minister te benoemen maar kan wel zijn
ministers zonder reden ontslaan. De ministers zijn eigenlijk adviseurs van de president. Die
ministers leggen enkel een verantwoordiging af voor de president, niet ten aanzien van het
parlement. In nederland legt de regering, minister en ministerpresident verantwoording af aan
het parlement (kamer)
- Geen vertrouwensrelatie
Er is geen vertrouwensrelatie tussen de regering en het parlement. De vertrouwensregel
betekend dat de regering, de uitvoerende macht, verantwoording moet afleggen aan het
parlement. Dat de parlement een controle kan uitoefenen op de regering. in een presidentieel
stelsel is dit niet het geval.
Parlementair stelsel
- Gedeelde macht: gematigd dualisme/ getemperd monisme
Een mengvorm tussen monisme (eenheid van macht) en dualisme (scheiding van macht). Dat
betekend dat er in het parlementair stelsel een spreiding is van macht, een gedeelde macht
tussen de parlement en de regering. dat betekend dat we kunnen zeggen dat bepaalde landen
getemperd dualisme/ monnisme hebben.
o Samenwerking en controle tussen UM (regering) en WM (regering en parlement)
Checks and balance de wetgevende en de uitvoerende macht moeten samenwerken.
- Regering: vertrouwen van verkozen volksvertegenwoordiging
Der regering moet het vertrouwen hebben van de meerderheid in het parlement van de
volksvertegenwoordiging. Vandaar dat de regering in een parlementair stelsel die niet wordt
verkozen, slechts indirecte/onrechtstreekse democratie legimititeit heeft. Omdat zij vertrouwen
moet hebben van het parlement, omdat zij verantwoording moet afleggen aan het parlement en
dat dus het parlement een democratische controle kan uitoefenen op die regering (uitvoerende
macht)
- Staatshoods: beperkt macht: regeringsleider
De staatshoofd heeft meestal een heel beperkt macht. De staatshoofd is inprincipe niet de
regeringsleider. Maar dus de regeringsleider moet verantwoording afleggen aan het parlement,
en moet het vertrouwen hebben van een meerderheid in het parlement.
Het verenigd koninkrijk & nederland als voorbeeld
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaelmanai. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.