H3 Klinisch redeneren en classificaties
Klinisch redeneren à Continue proces van gegevens verzamelen en analyse gericht op de
vragen en problemen van een individu en zijn naasten, in relatie tot de ziekte en gezondheid.
Het omvat risico-inschatting, vroeg signaleren, probleemherkenning, interventie en
monitoren.
Verpleegkundig proces à systematische, creatieve benaderingswijze voor het denken en
doen van verpleegkundigen die gebruikt wordt om patiëntengegevens te verkrijgen,
categoriseren en analyseren om acties te plannen die aan de patiëntenbehoefte voldoen.
Methodisch handelen à Het gaat om een bewuste en systematische aanpak van het
verpleegkundig handelen. Eerst wordt er bedacht hoe het probleem wordt aangepakt.
Daarna wordt een plan opgesteld en ten uitvoer gebracht. Het geeft overzicht
Centraal bij klinisch redeneren staat de patiënt en zijn context. Je probeert
vertrouwensrelatie op te bouwen en informatie te winnen. De zorg is ook afhankelijk van de
wensen van de patiënt, mogelijkheden in omgeving, professionele noodzaak. Het is afwegen
tussen deze aspecten.
APIE-model à (1967) Assessment, Problem, Intervention, Evaluation. Er werd voornamelijk
in interventies gedacht. Luidde een verandering in verpleegkundige taken. Veranderde later
naar ADPIE-model, omdat ze er achter kwamen dat mensen met chronische ziekten niet
altijd dezelfde behoefte hadden. (D à diagnosis)
Verwerkt informatie tot interpretaties:
Bij besluiten handeling à gebaseerd op de interpretatie van bepaalde
gegevens/observaties
Diagnosen à interpretaties van de beoordelingsgegevens en ze kunnen gebruikt
worden als richtlijn voor planning, uitvoering en evaluatie
Handeling komt voort uit diagnose, omdat er een gewenst resultaat is.
Methodisch handelen:
Gegevens verzamelen à ook wel anamnese. Patiënt zal vertellen hoe hij zich voelt
en wat het probleem is. Wordt pas compleet bij goed observeren en eventueel
lichamelijk onderzoek en goede vragen stellen. Anamnese vraagt om onderzoekende
houding.
Problemen/diagnose à analyseert en interpreteert gegevens, stelt vast wat er
precies aan de hand is. Wat is de huidige gezondheidstoestand? Welke actuele en
potentiële problemen spelen er, welke risicofactoren zijn er? Gebruik van PES
o P= probleem/gezondheidsprobleem
o E= etiologie à oorzaken en beïnvloedende factoren
o S= signalen (objectief) en symptomen (subjectief) à bepalende kenmerken
Doelen/uitkomsten à Samen met patiënt en evt. mantelzorger bepalen wat de
resultaten moeten zijn. Wat heeft prioriteit?
Interventies vaststellen à moeten leiden tot het bereiken van de eerder
geformuleerde gewenste doelen en uitkomsten. Problemen moeten voorkomen of
verlichten en als het kan evidence-base, efficiënt en effectief
, Uitvoeren à vraagt om bekwame verpleegkundigen. Kan inschatten waar risico’s
zitten, welke complicaties kunnen optreden en wat ze dan moeten doen.
Evalueren àIn hoeverre is de gezondheidstoestand verbetert , onveranderd of
verslechtert? Wat vind de patiënt van de zorg
Na de laatste stap begint de cyclus weer opnieuw bij stap 1.
Cyclus lijkt op PDCA-cyclus van Demming à Plan, Do, Check and Act.
Gedurende het zorgproces is de wijkverpleegkundige alert op hoe het met die patiënt gaat.
Denk dan aan:
Risico inschatting à weet op basis van kennis welke mensen een verhoogd risico
hebben
Vroeg signalering à zij kent symptomen of voortekenen waardoor zij tijdig een
probleem vaststelt.
Probleemherkenning à Zij kent de uitingsvorm van problemen en kan ze objectiveren
Monitoring à monitort werkzaamheden van de interventies en volgt het beloop van
de ziekte, aandoening of behandeling
Verpleegkundigen moeten samenhang zien en er naar handelen:
Zorgvraag patiënt hangt samen met (ernst van) het ziektebeeld met de interventies
Zorgvraag patiënt hangt samen met persoonlijke omstandigheden
Bepaalde ziektebeelden brengen specifieke risico’s met zich mee.
Multimorbiditeit en comorbiditeit komen veel voor bij ouderen.
o Multimorbiditeit à meer aandoening of ziekten tegelijkertijd aanwezig
o Comorbiditeit à meer aandoeningen gerelateerd aan één (chronische)
ziekte.
Vier belangrijkste momenten van besluitvorming:
Bij het vaststellen van de verpleegkundige diagnosen
Bij het formuleren van beoogde resultaten
Bij de keuze voor verpleegkundige interventies
Bij het vaststellen van de feitelijk behaalde resultaten
Door beslissingen onder woorden te brengen wordt het voor collega’s duidelijk wat de
achtergrond van je handelen is.
Denken en redeneren gebeurt vanuit eigen referentiekader en wordt sterk beïnvloed door
verschillende factoren:
Achtergrond van de verpleegkundige
Normen en waarden
Levenservaring
Verpleegkundige kennis en vaardigheden
Visie en ideeën op verpleegkunde
Informatie van en over de patiënt
Zes kenmerken van kritisch denken:
, Rationeel en redelijk àgebaseerd op feiten en niet op meningen, vooroordelen of
veronderstellingen. Keuzes beargumenteer je en ondersteun je met bewijs
Conceptueel à gebaseerd op een idee, concept, begrip. Denken plaatst je
problemen in een breder kader
Reflectief à bespiegelend, beschouwend, nadenkend. Je overdenkt wat je gaat doen
Creatief à Je denkt buiten begaande paden, bekijkt situaties vanuit verschillende
invalshoeken
Vereiste cognitieve vaardigheden en motivatie à Je moet goed nadenken en
gemotiveerd zijn om deze vaardigheden te gebruiken
Vereist kennis àJe hebt voldoende kennis over fysiologie, anatomie, ziektebeelden,
verpleegkundige handelingen enz.
Classificaties:
ICF à beschrijving van problemen
Omaha systeem à vaststellen van problemen, meten van huidige situatie,
interventies, vaststellen van de uitkomsten en evaluatie
NANDA-I à vaststellen van diagnose en evaluatie
NIC à plannen en uitvoeren van de interventies en evaluatie
NOC à vaststellen van de gewenste uitkomsten en evaluatie
Vijf kennis domeinen van Wilkinson:
Verpleegkundig vakkennis à kennis die nodig is om vakbekwaam te zijn
Verpleegkundige vaardigheidskennis à kennis die nodig is om theoretische
concepten om te kunnen zetten in concrete handelingen
Ethische kennis à kennis die nodig is om een relatie te leggen tussen de te dragen
beroepsverantwoordelijkheid, de na te leven beroepsstandaarden en de algemene
geldende morele principes
Verplegingswetenschappelijke kennis à kennis die nodig is om gebruik te maken van
wetenschappelijke feiten, aannames, informatie, theorieën en principes
Verpleegkundige zelfkennis à kennis die je bezit over de wijze waarop je jezelf als
individueel verpleegkundige verhoudt tot anderen en tot je vakgebied
Drie competenties uit BN2020 die van toepassing zijn op klinisch redeneren en classificeren:
CanMEDS-rol 1, zorgverlener à stelt op basis van klinisch redeneren behoefte van
patiënt vast op lichamelijk, geestelijk, functioneel en sociaal gebied. Indiceert en
verleent zorg (EBP) + Voert verpleegtechnische handelingen uit (BIG-wet)
CanMEDS-rol 2, communicator à Verpleegkundige communiceert op
persoonsgerichte wijze met de zorgvrager en zijn informele netwerk en zorgt daarbij
voor optimale informatie-wisseling
Klinisch redeneren:
Kennis à verpleegkundige kent:
o Principes klinisch redeneren
o Belangrijkste begrippen en theorie omtrent actuele thema’s
, o Theoretische modellen over zorgverlening die achter haar activiteiten en
interventies liggen
o Bronnen van het verpleegkundig handelen, actuele richtlijnen en professionele
standaarden
o Methoden voor risico-inschattingen, vroegsignalering, probleemherkenning,
interventie en monitoring
Vaardigheden à verpleegkundige kan:
o Info verzamelen en combineren uit diverse bronnen in verschillende fasen van
het verpleegkundig proces
o Zorgvragen, -resultaten en interventies vaststellen op basis van verzamelde
info
o Verloop monitoren en resultaten evalueren
o Classificaties van verpleegkundige kennis toepassen
Indiceren van zorg
Kennis à verpleegkundige kent:
o De zorgvrager, naasten, informele netwerk en zijn patiëntenprobleem
o De kernset patiëntenprobleem en hanteert die
o Factoren die complexe zorg, en begrippen “case complexity” en “patient
complexity” bepalen en beïnvloeden
Vaardigheden à verpleegkundige kan:
o Zorgbehoefte inventariseren en kijkt naar aspecten van het menselijk
functioneren
o Juiste inschatting maken van de complexiteit van de zorg
o Zorg toewijzen aan zorgverleners met het juiste deskundigheidsniveau (op
basis van complexiteit en triage)
o Zorg op transparante wijze binnen de gebruikelijke rapportagesystemen
beschrijven en monitoren
Professionele standaard:
Vakinhoudelijke normen
Juridische normen
Mengvormen à richtlijnen, adviezen, ethische en beroepsnormen
Een verpleegkundige handelt volgens professionele standaard als:
o Treedt met toewijding en aandacht de zorgvrager tegemoet
o Is zich bewust van de morele en ethische aspecten in haar
beroepsuitoefening
o Houdt kennis op peil
o Houdt zich op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen
o Is op de hoogte van relevante wetgeving
o Kan haar handelen verantwoorden
o Kritisch op eigen handelen en het handelen van haar collega’s
Beroepscode:
o Je handelt vanuit normen, richtlijnen, protocollen, gedragsregels en eisen van
zorgvuldigheid die invulling geven aan goed hulpverlenerschap
