Systeem 2
Bijeenkomst 1 – Het strafrecht: Een eerste kennismaking
Taak 1: Karakter en plaats van het strafrecht
1. Wat is het onderscheid tussen formeel (straf)recht en materieel
(straf)recht?
Materieel strafrecht.
o Hierin staan alle strafbepalingen. Het bepaalt wat wel en niet
strafbaar is.
o Wetboek van Strafrecht.
Formeel strafrecht.
o Dit geeft aan welke procedure gevolgd moet worden als het
materiële strafrecht is overtreden.
o Wetboek van Strafvordering.
2. Wat wordt uitgedrukt met de ultimum remedium gedachte?
Ultimum remedium betekent het laatste redmiddel. Het wordt dus ingezet
als alle andere mogelijkheden al geprobeerd zijn. Er moet altijd eerst
worden gekeken of er op andere wijzen rechtgesproken kan worden en
pas als laatste redmiddel wordt het strafrecht toegepast.
3. Wat kenmerkt de huidige ‘veiligheidssamenleving’?
Dat er alles aan gedaan wordt om de samenleving veilig te houden, door
bijvoorbeeld straffen te leggen op terrorisme, wapens en geweld etc.
En hoe meer veiligheid voor de burgers, des te minder vrijheid voor de
burgers.
Strafrecht als oplossing voor alles.
4. Welke actoren spelen binnen de strafrechtspleging een rol? H1, 3.2
Verdachte (en evt. advocaat mag, maar hoeft niet)
o Centrale speler in het strafproces.
Politie/hulpofficier van justitie
o Belangrijke speler in opsporingsonderzoek, de voorfase.
Officier van justitie
o Verantwoordelijk voor het voorbereidend onderzoek en maakt
belangrijke keuzes t.a.v. de strafzaak.
Slachtoffer
o Belangrijk t.a.v. het doen van aangifte.
o Niet de vergetene partij ook spreekrecht.
Rechter commissaris
o Onderzoeksrechter.
o Grote rol in vooronderzoek tijdens opsporingsfase.
1
, o Toezichthouder: houdt toezicht en controleert het
opsporingsonderzoek.
Zittingsrechter
o Enkelvoudige kamer (1 rechter, bv politierechter of kantonrechter) of
meervoudige kamer (3 rechters) bij ernstige zaken.
o Geen juryrechtspraak.
Getuige
o Niet vaak voor de zitting gevraagd, vaak schriftelijk.
Deskundige
o Niet vaak voor de zitting gevraagd, vaak schriftelijk.
5. Welke theorieën ter rechtvaardiging van bestraffing door de overheid zijn
er (zogenaamde rechtvaardigingstheorieën)?
Noodweer
Taak 2: You be the judge
Lees onderstaande casus. Stel u voor dat u zittingsrechter bent en geconfronteerd wordt met de
genoemde situaties. Geef gemotiveerd aan hoe u over deze drie zaken zou oordelen. U mag er vanuit
gaan dat er voor de (mogelijk) strafbare gedragingen voldoende wettig en overtuigend bewijs
voorhanden is. Zou u tot een veroordeling komen? Zo ja, voor welk(e) feit(en) en welke straf en/of
maatregel zou u opleggen? Zo nee, waarom niet? Leg uw argumenten en redeneringen schriftelijk
vast (max. een half A4 per casus) zodat u deze in de onderwijsgroep kunt reproduceren.
Casus Het balkon en de bloempot
Anton woont op de zesde verdieping van een appartementencomplex en besluit zijn
balkon wat op te fleuren. Hij koopt bij de Intratuin een mooie bloempot die hij vult met
viooltjes. Hij zet de pot op de metalen afdekplaat van de balkonrand. Dezelfde dag
nog valt de pot van zes hoog naar beneden op een nietsvermoedende voorbijganger.
Het slachtoffer wordt met ernstig letsel (diverse schedelbreuken en
hersenkneuzingen) naar het ziekenhuis gebracht waar zij enkele uren later aan haar
verwondingen komt te overlijden.
Ja, ik zou tot een veroordeling komen voor het feit dat de bloempot van zes
hoog naar beneden viel op een nietsvermoedende voorbijganger, doordat
Anton de pot op de balkonrand heeft gezet.
Het was niet opzettelijk, maar er is wel onvoorzichtig gehandeld. (art. 307 lid 2
Sr).
Wel is de slachtoffer dood door zijn schuld. Dit houdt in dat iemand overleden
is door een doen of nalaten van de veroordeelde, terwijl hem dit te verwijten
valt. Opzet is niet noodzakelijk.
Art. 307 Sr: dood door schuld.
o “1. Hij aan wiens schuld de dood van een ander te wijten is, wordt
gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of
geldboete van de vierde categorie;
2. Indien de schuld bestaat in roekeloosheid, wordt hij gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de
vierde categorie.”
Doel: straffen om te straffen, en niet zozeer straffen dat er
iets verbeterd kan worden aan de situatie.
2
, Gevangenisstraf te hoog.
Hij moet met het feit leven dat iemand dood is gedaan door bloempot. Dood
door schuld, maar geen straf.
Casus De hardhandige taxichauffeur
Vroeg op een ochtend in juli krijgt een taxichauffeur het aan de stok met zijn klant: ze
kunnen het niet eens worden over de ritprijs die er betaald moet worden. Na een
korte ruzie geeft de klant de taxichauffeur een klap. De taxichauffeur reageert daarop
door de klant eenmaal met zijn vuist tegen het hoofd te stompen. Als gevolg hiervan
valt de klant met zijn hoofd op het trottoir, verliest het bewustzijn en overlijdt een
aantal uren later in het ziekenhuis. Onderzoek wijst uit dat naast een
schedelbasisfractuur sprake is van verscheuring van twee belangrijke slagaders die
is ontstaan als gevolg van een mechanisch trauma (i.c. een forse klap tegen het
hoofd).
Ja, ik zou tot een veroordeling komen voor het feit dat de taxichauffeur de
klant eenmaal met zijn vuisten tegen het hoofd heeft gestompt. Als gevolg
hiervan valt de klant met zijn hoofd op het trottoir en verliest ze het bewustzijn
en overlijdt ze een aantal uren later in het ziekenhuis.
Het was niet met voorbedachten rade om de klant van het leven te beroven.
Er is sprake van opzet als de verdachte wist of had moeten weten dat je
gedraging iemands dood zou kunnen veroorzaken. Door het handelen van
de taxichauffeur is de kans dat het slachtoffer zou overlijden toegenomen.
Art. 300 lid 3 Sr. 1 klap is fataal
o Mishandeling wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie
jaren of geldboete van de vierde categorie.
o Indien het feit zwaar lichamelijk letsel ten gevolge heeft, wordt de
schuldige gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of
geldboete van de vierde categorie.
o Indien het feit de dood ten gevolge heeft, wordt hij gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde
categorie.
o Met mishandeling wordt gelijkgesteld opzettelijke benadeling van de
gezondheid.
o Poging tot dit misdrijf is niet strafbaar.
Art. 302 lid 2 Sr: zware mishandeling met dood tot gevolg.
o Hij die aan een ander opzettelijk zwaar lichamelijk letsel toebrengt,
wordt, als schuldig aan zware mishandeling, gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste acht jaren of geldboete van de vijfde
categorie.
o Indien het feit de dood ten gevolge heeft, wordt de schuldige gestraft
met gevangenisstraf van ten hoogste tien jaren of geldboete van de
vijfde categorie.
Klant geeft klap.
Man is aan het werk en slachtoffer is klant. Professioneel blijven gedragen.
Vroeg op een ochtend slachtoffer dronken?
3
, Zelfverdediging: strafuitsluitingsgrond. Niet het geval in deze casus.
Doel straf: bewustzijn dat zoiets kan gebeuren.
Moeilijk te zeggen door welk feit de klant is overleden.
Beroep op noodweer? Klap is minder problematisch en minder pijnlijk dan een
stomp. Heftiger gereageerd dan nodig was.
Casus De wraaklustige zwager
De vrouw van Chris heeft problemen met haar zus. Op een avond vindt er onder
begeleiding van een therapeut een gesprek plaats tussen de twee zussen. Als zijn
vrouw thuiskomt, begrijpt Chris dat het gesprek niet zo gelopen is als zij hadden
gepland. De bedoeling was dat het contact tussen de zussen verbroken zou worden
en nu gaat er blijkbaar nog een vervolggesprek plaatsvinden! Chris is hierover zo
boos dat hij zich naar het huis van zijn schoonzus begeeft en het woord ‘dood’ in de
sneeuw voor het huis schrijft. Vervolgens loopt hij naar de auto van zijn schoonzus
en zwager en snijdt met een stanleymes een remkabel door. De schoonmoeder van
Chris – die op de betreffende avond op het kind van zijn schoonzus en zwager heeft
gepast – ziet het woord bij het naar huis gaan in de sneeuw staan. Het zit haar niet
lekker en eenmaal thuis besluit ze haar dochter te bellen. Die belt vervolgens naar
Chris om te vragen of hij misschien het woord in de sneeuw heeft geschreven. Chris
– die naar eigen zeggen al spijt had van zijn daad en net op het punt stond zijn
schoonzus zelf te bellen – bekent dat hij het woord heeft geschreven. Hij voegt
daaraan toe dat hij ook de remkabel van hun auto heeft doorgesneden en dat ze er
niet mee moeten gaan rijden.
Ja, ik zou tot een veroordeling komen voor het feit dar Chris het woord ‘dood’
in de sneeuw voor het huis van zijn schoonzus schrijft en een remkabel
doorsnijdt van de auto van zijn schoonzus met het doel haar van het leven te
beroven.
o Dit is met voorbedachten rade gebeurt.
Chris kan gestraft worden voor poging tot moord (art. 45 jo. 289 Sr).
o Poging tot misdrijf: art. 45 Sr.
Poging tot misdrijf is strafbaar, wanneer het voornemen van de
dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard.
Het maximum van de hoofdstraffen op het misdrijf gesteld wordt
bij poging met een derde verminderd.
Geldt het een misdrijf waarop levenslange gevangenisstraf is
gesteld, dan wordt gevangenisstraf opgelegd van ten hoogste
twintig jaren.
De bijkomende straffen zijn voor poging dezelfde als voor het
voltooide misdrijf.
o Moord: art. 289 Sr.
Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade een ander van het
leven berooft, wordt, als schuldig aan moord, gestraft met
levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig
jaren of geldboete van de vijfde categorie.”
Verdachte kan niet beroepen op vrijwillige terugtred (art. 46b Sr), omdat hij
pas bekent als zijn schoonzus hem belt. Als de wil van de verdachte er echt
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LoisDeckers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
