Samenvatting
Samenvatting alle historische contexten van het vwo
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
alle historische contexten + bijbehorende kenmerkende aspecten + verplichte voorbeelden
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 2: De Republiek1. Luther en de Reformatie
Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden 1515-1572?
Begin 16e eeuw kritiek van Maarten Luther op de katholieke kerk:
- Roem, rijkdom en macht bijgeloof
Bezwaar tegen: Katholieke kerk eigen staat en leger, handel in aflaten, onwetendheid.
Alleen de bijbel is nodig. Die moet daarom in volkstaal worden verspreid.
De protestantse boodschap werd verspreid via de nieuwe media pamflet en boek groeiende
aanhang Luther in Duitse rijk.
Karel V bezat Spanje, NL, Duitse rijk hij was een overtuigde katholiek.
Volgens Luther mag de vorst het geloof voor zijn onderdanen bepalen. Daarom steunen veel
vorsten de ideeën van Luther Karel V minder macht in Duitse rijk, want vorsten luisterden
minder naar hem.
1521: Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms
Karel V roept Luther om in Worms te verschijnen. Luther moet ideeën herroepen Luther
weigert Karel V verklaart Luther vogelvrij scheuring in de christelijke kerk (katholieken en
protestanten).
KA: de protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had.
Luther krijgt steun van Duitse vorsten. Godsdienstoorlogen in Duitse rijk.
1555: Vrede van Augsburg.
Cuius regio, eius religio (wiens gebied, diens gebed) Duitse vorst mag voortaan geloof in
zijn gebied bepalen. Karel V geen invloed meer op, nederlaag.
2. Centralisatiepolitiek van Karel V
Bestuur in de Nederlanden in de Middeleeuwen: het feodale leenstelsel
Duitse keizer, Franse koning hoge adel: graaf, hertog (regeerde samen met de gewestelijke
staten; geestelijkheid, adel en steden) lage adel en steden
Geen centraal bestuur, maar grote zelfstandigheid van de gewesten.
In de vijftiende en zestiende eeuw wordt in de Nederlanden de positie van de stedelijke
burgerij sterker toename handel en nijverheid.
Meer belasting betalen aan graaf of hertog in ruil daarvoor stadsrechten (privileges)
Karel V : centralisatie.
Centralisatiebeleid vormt een bedreiging voor de privileges van de steden.
1531: instelling van de drie Collaterale Raden
1. Raad van State belangrijkste Nederlandse edelen advies geven over het beleid in
de 17 gewesten
2. Geheime Raad rechtsgeleerden opstellen van wetten en toezicht houden op
bestuur van gewesten en steden.
3. Raad van financiën hoge edelen en rechtsgeleerden uitvoering van en toezicht
houden op het financiële beleid.
KA: het begin van staatsvorming en centralisatie
1555: Karel V wordt opgevolgd door Filips II
Dagelijks bestuur over de Nederlanden komt in handen van een landvoogd: Magaretha van
Parma.
3.. Kettervervolgingen in de Nederlanden
,In de Nederlanden kreeg de kerkhervormer Calvijn meer aanhangers dan Luther. Volgens
Calvijn mag een gelovige zelf zijn geloof bepalen, zonder toestemming van de overheid.
1550: instelling van bloedplakkaten door Karel V
Doodstraf en inbeslagname goederen als gevolg van:
- Drukken, schrijven, verspreiden en bezitten van ketterse boeken en afbeeldingen
- Bijwonen van protestantse bijeenkomsten
- Huisvesten van protestanten
KA: het streven van vorsten naar absolute macht
Filips II zet beleid van Karel V voort.
Veel Nederlanders twijfelden aan de zin van strenge vervolging en waren bezorgd over de
aantasting van hun privileges.
1566: indienen Smeekschrift. Door de lage Nederlandse adel, een verzoek tot matiging van
de kettervervolgingen belofte landvoogd: tijdelijk minder kettervervolgingen Beeldenstorm.
Reacties op beeldenstorm: landvoogd eist trouw van de Nederlandse edelen Hoogste
edelman Willem van Oranje weigert en vertrekt naar Duitsland.
Filips II houdt Nederlandse edelen verantwoordelijk hertog van Alva wordt nieuwe
landvoogd.
Alva stelt de Raad van Beroerten in om de beeldenstormers te straffen deze Raad treedt
hard op.
Veel weerstand, ook onder katholieken. Veel calvinisten vluchten naar het buitenland.
4. Het begin van de Nederlandse opstand
Willem van Oranje roept vanuit Duitse ballingschap op tot verzet tegen het strenge optreden
van Alva begin van Nederlandse Opstand (1568-1648).
In het begin is er weinig steun voor de Opstand watergeuzen gaan wel steunen.
Watergeuzen Nederlandse calvinisten die na de komst van Alva naar Engeland en de
Noord-Duitse kuststeden waren gevlucht inkomsten van kaapvaart. Willem van Oranje
geeft watergeuzen toestemming om een guerillaoorlog (kleine ongeorganiseerde groepjes)
te beginnen tegen leger van Alva.
1572: Watergeuzen nemen Den Briel in andere steden in Holland en Zeeland sluiten zich bij
de Opstand aan.
Staten van Holland gaan zonder toestemming vergaderen:
- Gezamenlijke financiering van de strijd
- Willem van Oranje wordt stadhouder
5. Willem van Oranje
Waardoor resulteerde de Opstand in het ontstaan van de Republiek 1572-1588?
Het lukte Alva niet om de opstand in de Nederlanden snel neer te slaan burgeroorlog
(Spaanse soldaten olv Alva VS Nederlandse opstandelingen olv Oranje).
Het ontzet van Leiden 1574
1572: Leiden sluit zich aan bij de Opstand 1573: Spaanse troepen omsingelen de stad bijna
een jaar lang en hongeren de stad uit 1574: Staten van Holland laten gebieden rondom
Leiden onder water lopen. Spaanse troepen vluchten.
KA: het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat.
Willem van Oranje:
Ideaal: gelijke behandeling van katholieken en protestanten.
In de praktijk veel onenigheid tussen katholieken en protestanten. Om aanhangers te krijgen
gebruikte Oranje veel propaganda. (volkslied) Nadruk lag niet op vervolging van geloof,
maar op verdediging van het vaderland.
, Propaganda was vooral tegen Alva, niet tegen Filips II.
6. Het ontstaan van de Unie van Utrecht
Tot 1576 blijft de Opstand beperkt tot Holland en Zeeland.
Filips II heeft niet genoeg geld om al zijn huurlegers te betalen plunderingen door Spaanse
soldaten
1576: Pacificatie van Gent: vredesverdrag tussen de opstandige gewesten Holland en
Zeeland en de andere Nederlandse gewesten:
- Spaanse troepen moeten samen verjaagd worden
- Holland en Zeeland protestants, andere gewesten katholiek
- Gewetensvrijheid
Calvinisme blijft groeien, vooral in Vlaamse en Brabantse steden
1579: Unie van Atrecht: verbond van zuidelijke katholieke gewesten met Spanjaarden om
calvinisten te verdrijven
1579: Unie van Utrecht: militair verbond van opstandige gewesten en steden tegen
Spanjaarden. In de gewesten en steden kwam gewetensvrijheid.
1578: Alteratie van Amsterdam
Amsterdam is als enige Hollandse stad katholiek. Opstandelingen proberen Amsterdam aan
hun kant te krijgen propaganda, 1577: aanval door opstandelingen, handelsblokkade.
Calvinisten in Amsterdam krijgen meer invloed op de schutterij. Katholiek stadsbestuur wordt
gedwongen om de stad te verlaten Amsterdam wordt zonder bloedvergieten protestants.
KA: het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
7. Het ontstaan van de Republiek
1579: Unie van Utrecht 1580: Filips II verklaart Oranje vogelvrij
1581: Plakkaat van Verlatinghe: tiran Filips II wordt afgezworen als landsheer.
Andere problemen voor de opstandelingen:
- 1584: Oranje wordt vermoord door een katholiek.
- 1585: val van Antwerpen
- Zoektocht naar een nieuwe landsheer leverde niets op
1588: stichting Republiek der Verenigde Nederlanden
1596: Drievoudig Verbond (NL,EN,FR) erkenning van de Republiek door FR en EN.
1648: Vrede van Munster erkenning van de Republiek door Spanje
Filips II voert vele dure oorlogen Republiek wint terrein op Filips II
1588: Spaanse Armada wordt verslagen bij Engeland
Filips II zweert Engeland weer Katholiek te maken onderbreekt strijd in de Nederlanden,
maar aanval van Armada mislukt Spaanse marine is volledig verwoest.
KA: het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
8. Het bestuur van de Republiek
Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden eeuw 1588-1648?
De Republiek is een statenbond:
- Zeven gewesten met eigen statenvergadering die beslist over wetgeving,
rechtspraak en belastingheffing.
- Samenwerking tussen gewesten in de Staten-generaal buitenlandse politiek, oorlog
en defensie, bestuur van de generaliteitslanden.
- Holland belangrijkste gewest (betaalt meeste belasting)
- Beslissingen konden alleen met inspraak van alle gewesten samen gemaakt worden.
Belangrijkste persoon in de Staten-Generaal: landsadvocaat (later: raadpensionaris)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laura2021. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85443 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen