Ik heb de volgende artikelen samengevat:
- Taal leren, werken met taal - A. Brand
- onderwijs in taalbeschouwing - A. Brand
- inductieve taalbeschouwing - A. Brand
- Kennisbasis domein 8 en 9
Een kind uit groep 2 dat zegt ‘Gisteren ben ik naar mijn oma geloopt’, maakt geen taalfout,
maar past de regel van de vorming van een voltooid deelwoord heel consequent toe. Knap,
want niemand heeft hem deze regel geleerd. Door goed naar zijn omgeving te luisteren, test
het kind of zijn hypotheses kloppen. Zo bouwen kinderen zelf de regels van ons taalsysteem
op.
Helaas worden op school veel woorden fout gerekend omdat die woorden niet in de van
dale staan terwijl het prima woorden zijn, denk aan snoepfabriek en snoepmachine. Beide
woorden staan niet in de van dale, dus is het fout, terwijl dit woorden zijn die wel worden
gebruikt.
Het gaat bij taalbeschouwing juist om de reflectie op taal die kinderen durven te
expliciteren. Als zij kunnen aangeven hoe zij tot een (schijnbare) nieuwe samenstelling
komen, volgens welke (productieve) ‘regels’ ze dat doen en waarom zij denken dat dit een
bestaanbaar woord is, hebben we al veel gewonnen. Dergelijk taalonderwijs bevordert juist
het denken en de vrijheid in het hanteren van taal.
Je kunt kinderen pas gevoelig maken voor taalverschijnselen als je dat zelf ook een beetje
bent. Daarom is het nuttig om zelf ‘taalfrappanten’ te verzamelen.
Taalfrappanten = woorden of zinnen die jou als persoon om de een of andere reden
opvallen. Taalfrappanten zijn erg subjectief (iedereen valt iets anders op). Het kunnen
taalfouten zijn (versprekingen, pleonasmen, incongruenties), maar vooral ook taalparels,
zoals een mooie woordspeling, een klinkende alliteratie, opvallend woordgebruik, een
nieuwvorming, verbeeldende zin of grappige kop.
Zelf met de klas taalfrappanten gebruiken doe je zo:
1. Taalfrappant: noteer eerst de taalfrappant.
2. Bron: noteer waar je de frappant gelezen of gehoord hebt.
3. Wat frappeert jou zo? Waarom vind jij dit taalverschijnsel zo ‘opvallend’ (opvallend
in de betekenis van mooi maar ook lelijk)?
4. Analyseer de frappant: probeer de taalfrappant zo taalbeschouwelijk mogelijk te
analyseren.
5. In de klas? Noteer je eerste ingevingen om deze frappant in de klas te gebruiken.
⬆️Voorbeeld
Door deze oefeningen wordt je zelf, en ook je leerlingen, veel gevoeliger voor taal; je
‘voelsprieten’ staan altijd uit.
, De lus van Peter Dekkers
Stap 1: Opmerken Bijvoorbeeld als een kind zegt: ‘Mijn oma leidt aan dimensie.’. En een
ander kind zegt: ‘Je zegt niet dimensie, maar dementie.'.
Stap 2: Andere voorbeelden noemen De klas bedenkt: ‘Hij lag de hele week in een komma
(coma)’, ‘De dokter onderzocht mij met zijn horoscoop (stethoscoop)’, ‘Dat introduceert mij
niet’, ‘Neemt u mij niet dadelijk’, ‘Hartelijk geteleviseerd’,
Stap 3: Voorbeelden vergelijken Met de klas verdeel je de voorbeelden
Stap 4: Regel formuleren In groepjes en daarna klassikaal bedenken de kinderen een regel
voor de woorden uit het derde rijtje. Bijvoorbeeld: ‘Je denkt dat je het goede woord
gebruikt, maar het blijkt een ander bestaand woord te zijn dat lijkt op het juiste woord.'
Stap 5: Regel vergelijken De regel wordt toegepast op het voorbeeld van de dimensie-oma.
Gaat de regel ook voor dit woord op? Zo ja, dan is de regel goedgekeurd en anders wordt de
regel aangepast. De voorbeelden die niet aan de regel voldoen, zijn vaak aanleiding voor een
nieuwe Lus.
De Lus is een voorbeeld van inductieve taalbeschouwing.
Inductieve taalbeschouwing = gaat uit van het regelgenerend vermogen en daagt kinderen
uit om zelf onderzoek te doen naar regels en regelmatigheden in onze taal.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hannescholte. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
