De tien tijdvakken
Alle plaatjes zijn afkomstig van het youtubekanaal van WMEgeschiedenis: https://
www.youtube.com/channel/UCk6e996EAgR0jxYkeyBxR6w
Prehistorie
1. Tijd van jagers en boeren … - 3000 v. Chr
Jaar Gebeurtenis
? - 3000 BC Tijdvak 1: Tijd van Jagers en boeren
~ 5000 BC Ontstaan eerste steden
De prehistorie is de tijd voordat er geschreven bronnen waren. Door de hoeveelheid koolstof met
de C-14 methode te meten, kunnen spullen uit de prehistorie toch gedateerd worden.
1. De levenswijze van jagers-verzamelaar
• Jager verzamelaars waren nomaden, ze trokken rond omdat na een tijd al het eten uit een
gebied was verdwenen.
• Ze hadden een egalitaire samenleving, er waren geen verschillen tussen arm en rijk. Ze
moesten al hun spullen meenemen, dus het zou onhandig zijn om veel bezit te hebben.
• De stammen die er waren, die waren klein. Vaak ging het om tientallen personen, omdat als de
stam groter zou zijn er niet genoeg eten was
• De sterkste man was de leider, deze veranderde regelmati
Zorgde voor stabiliteit: er was een leide
Zorgde voor instabiliteit: jonge sterke mannen daagden de leider en elkaar ui
• Er was een taakverdeling, de mannen jaagden en de vrouwen verzamelden vruchten en
verzorgden de kinderen.
2. Ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevinge
Landbou
• De eerste steden ontstaan in Mesopotamië (Syrië, Irak en Turkije) tussen de Eufraat en de
Tigris -> vruchtbare halve maan.
• Het milieu was veranderd, het klimaat werd zachter en geschikter voor landbouw na de laatste
ijstijd.
• De rivieren overstroomden op vaste tijdstippen, ze lieten vruchtbaar slib achter, dus er kon
meerdere keren per jaar geoogst worden
Landbouwsamenlevin
• Boeren kregen een sedentaire leeftijd, ze gingen permanent wonen in huizen die ze bouwden
bij hun akkers, weiden en boomgaarden. Ze woonden vanaf nu dus op een plek.
• Elk dorp was autarkisch (zelfvoorzienend).
• Doordat mensen bezit kregen groeide de sociale ongelijkheid, er kwam verschil tussen rijk en
arm.
• Mensen geloofden in natuurgodsdiensten. Ook geloofden ze in het hiernamaals: ze gaven
doden voedsel, sieraden en werktuigen mee die ze in het hiernamaals konden gebruiken.
• Het idee van landbouw werd door migranten verspreid.
3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappe
• Gelaagde samenlevin
w
g
r
.
s
.
n
n
.
g
t
, • Er ontstonden verschillende lagen binnen de samenleving en de verschillen tussen arm en
rijk werden groter. (koning en ambtenaren, priesters, boeren en leger
• De koning nam ambtenaren in dienst die voor hem verschillende taken uitvoerde. Om deze
mensen te kunnen betalen waren landbouwoverschotten nodig.
• Uit de elite kwam een leider naar voren, de vorst. De vorst hield meestal wel rekening met
een adviesraad van aanzienlijke mannen. De rest van de bevolking bestond uit onderdanen
die de regering moesten gehoorzamen
• Belastin
Boeren moesten hun oogst afstaan aan de staat (regering). Door deze belasting kon de
overheid voedsel verstrekken aan bijvoorbeeld ambtenaren, militairen en priesters
• Het schrift ontstond om bij te kunnen houden wie er belasting had betaald en wie niet
• Er ontstonden godsdiensten om het leven zin te geven.
• Oer: één van de eerste steden
• Ontstaan van het kadaster
• Doordat er meerdere keren per jaar kon worden geoogst, konden boeren met hun overschotten
anderen voeden die niet meer van de landbouw leefden. Deze mensen konden zich gaan
specialiseren in een ambacht. (bijvoorbeeld priesters die contact met goden onderhouden,
handelaren die producten verkopen en militairen die de bevolking beschermden.
g
.
.
.
)
)
.
.
, Vanaf het moment dat het schrift wordt uitgevonden eindigt de prehistorie. Het schrift werd op
verschillende plekken op verschillende momenten uitgevonden, dus de prehistorie eindigde in
verschillende gebieden ook op een ander momen
Oudhei
2. Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v. Chr. - 500 n. Chr
Jaa Gebeurtenis
3000 BC - 500 AD Tijdvak 2: Tijd van Grieken en Romeinen
~ 480 BC Grieken (Leonidas) voeren oorlog met de Perzen (Xerxes)
753 BC Stichting Rome
~ 500 BC Einde van de koningstijd in Rome, Rome wordt een republiek
~ 350 BC Romeinen voeren oorlog met Carthago
149 BC Val van Carthago, de stad wordt met de grond gelijk gemaakt
50 BC Burgeroorlogen in het Romeinse Rijk, Caesar wordt keizer
44 BC Caesar wordt vermoord door een groep senatoren
27 BC Einde van de republiek in Rome, het Romeinse Rijk wordt een keizerrijk
27 BC ~ 180 AD Pax Romana, ongeveer 200 jaar vrede door grensverdediging aan de limes. In
veroverde gebieden vond romanisering plaats.
69 De Joden weigeren de keizer te vereren
200 - 300 In de derde eeuw breekt crisis aan in het Romeinse Rijk, er worden 25 keizers
vermoord
313 Edict van Milaan, christendom wordt erkend, later in de vierde eeuw wordt het
ingevoerd als staatsgodsdienst
300 - 400 Val West-Romeinse Rijk
4. De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en
politiek in de Griekse stadstaat
• Griekenland bestond uit verschillende stadsstaten (poleis) met een landbouwstedelijke
samenlevin
• Poleis: zelfstandige staten bestaand uit een stad met het omliggende gebied.
• Alle stadsstaten hadden een eigen leger, munten en werden op verschillende manieren
bestuurd. De Grieken voelden zich toch een eenheid doordat ze dezelfde cultuur en taal
hadden en dezelfde goden vereerden.
De Grieken kenden de volgende bestuursvormen
• Monarchi
Een stadstaat waar een koning aan de macht is.
Voordeel: de opvolging is duidelijk
• Aristocrati
Enkele rijke families hebben de macht. De rijkdom van deze familie moest eerlijk verkregen zijn,
anders was er geen stabiliteit.
• Oligarchi
De macht is in handen van een kleine groep mensen met veel geld of kennis.
r
e
d
e
e
g
.
.
:
t
.
, • Tiranni
Een alleenheerser is aan de macht. Wanneer een stadstaat een chaos is kan een tiran nodig
zijn om de orde te herstellen. Na deze periode moet de tiran zijn macht weer afgeven. Een tiran
grijpt met geweld de macht.
• Democrati
In Athene: alle mannen vanaf 18 jaar met burgerrechten mogen stemmen.
De Griekse manier van denke
• Er kwam een kritische denkwijze, los van goden en geloo
• Maatschappi
Intrede van de directe democrati
• Wetenscha
Ontwikkeling van de medische wetenschap (geloven niet meer dat goden alles in handen
hadden)
• Filosofen ontwikkelden een rationale manier van denken, ze probeerden alles met hun verstand
te beredeneren.
Athen
• Directe democratie
Uitsluitend mannen met burgerrecht (autochtone vrije mannen) mochten stemmen. Zij kozen
geen vertegenwoordigers, maar mochten zelf stemmen en spreken in de volksvergadering.
Probleem: door de voortdurende stemmingen over de meest belachelijke onderwerpen lag de
economie voortdurend stil.
Oplossing: minder belangrijke beslissingen worden door de raad van 500 genomen.
• Handel met de kolonies aan de overkant van de Middellandse Zee (Afrika)
De stad Athene kreeg last van voedseltekorten door een gebrek aan landbouwgrond. Als
oplossing stichtten de Atheners kolonies rond de Middellandse Zee.
• Sterke marine, maar een slecht landleger.
Athene had een sterke vloot om de verbindingen met haar kolonies te beschermen.
• Opvoeding door losofen en so sten
• Socrates steunde Athen
• Hij vond dat in een samenleving de burgers dienden mee te beslissen in het bestuur.
• Bij het schervengericht, een manier in de democratie om te voorkomen dat een persoon te veel
macht kreeg, mochten alleen mannen met het burgerschap stemmen. Vrouwen, immigranten
en slaven werden niet tot burgers gerekend.
Spart
• Aristocratie
Enkele rijke families/burgers hebben de mach
• Veroverden steeds meer gebied in Griekenland zelf.
• Landbouw door de heloten
Heloten: mannen uit de veroverde volkeren werkten in de landbouw.
• Sterk landleger
• Ze vochten in groepen, falant.
• Sparta was een militaire samenleving, vanaf 8-jarige leeftijd werden jongens militair getraind.
• Opvoeding door de staa
• Plato steunde Spart
• Hij vond dat de losofen de mensheid de weg moesten wijze
• De besten moesten de leiding krijge
• Plato vond dat de staat de jeugd diende op te voeden en niet de ouder
Oorlogen
• Perzië en Griekenland
• De Perzen vielen de Griekse kolonies binnen die steun kregen van Athene en Sparta. Perzië
viel Griekenland binnen, Sparta en Athene vochten nu samen.
• De Grieken wisten de Perzen te verslaan, hierna breekt er een oorlog tussen Athene en
Sparta uit.
a
e
e
:
e
p
j
.
fi
fi .
a
.
e
t
.
n
fie
n
.
t
f
n
s
.
