Duits Literatuur
De verlichting (= die Aufklärung)
- Filosofen/schrijvers bevrijdden de mens van zijn onmondigheid > ipv slaafs navolgen,
moest men zelf gaan nadenken/onderzoek > “verlicht”worden.
- Opvoeding van de mens tot verantwoordelijk, kritisch denkend en tolerant burger.
- Duitse verlichtingsfilosoof: Immanuel Kant
5 kernpunten:
1. Verstand dient als maatstaf voor persoonlijk handelen.
2. Aandacht voor het hier en nu, ipv voor het hiernamaals.
3. Men heeft een positief en optimistisch mensbeeld.
4. Tolerantie in geloof en opvoeding
5. Emancipatie van onderdrukte groepen in de samenleving.
Filosofen verlichting:
René Descartes - Frankrijk
- Franse filosoof en wiskundige eind 16e – begin 17e eeuw.
- Gaf de belangrijkste aanzet tot de verlichting.
- Eerste zin uit zijn hoofdwerk: “Niets ter wereld is zo rechtvaardig verdeeld als het
gezond verstand, het vermogen om juiste gevolgtrekkingen te maken en waar en
onwaar van elkaar te onderscheiden, is van nature in alle mensen gelijk.”
- Beroemde spreuk Decartes: “Corgito, ergo sum.” > “Ik denk, dus ik besta.” >
gedachte: men kan aan alles twijfelen behalve het feit dat hij twijfelt.
John Locke (17e begin 18e eeuw) en David Hume (18e eeuw) – Engeland
- Engelse filosofen.
- Gingen uit van de ervaring (empirie) van de mens en zijn zintuiglijke waarnemingen
als bron van alle kennis > denkwijze genaamd Empirisme.
Voltaire (eind 17e & 18e eeuw) en Dennis Didérot (18e eeuw) – Frankrijk
- Voltaire publiceerde een oeuvre met literatuurkritiek.
- Voltaire zijn bekendste werken: Conclide (18e eeuw), Droits des hommes (18e eeuw).
- Didérot bracht de encyclopedie ‘Encyclopedie ai Dictionnaire raisonné des sciences.
Des arts et des métiers’ uit. > men wilde daarin alle beschikbare kennis van de wereld
opnemen.
, Immanuel Kant (18e eeuw) – Duitsland
- Geboren in de havenstad Königsberg.
- Zijn beroemdste filosofische werken: Kritik der reinen Vernunft, Kritik der praktischen
Vernunft, kritik der Urteilskraft. > hierin analyseert Kant onze denkwijzen en schetst
hij de mens als zelfdenkend wezen.
- Opvoeding belangrijke belangstelling: slechts door opvoeding/opleiding kon er een
betere mens/wereld ontstaan.
- Beroemde citaten Kant:
‘Habe den Mut, dich deines eigenen Verstandes zu bedienen.’
> Heb de moed je eigen verstand te gebruiken.
‘Aufklärung ist der Ausgang des Menschen aus seiner selbstverschuldeten
Unmündigkeit.’
> ‘Verlichtin betekent, dat de mens de onmondigheid waar hij zelf schuld aan
heeft, achter zich laat.’
‘Handle so, dass die Maxime deines Willens jederzeit zugleich als Prinzip einer
allgemeinen Gesetzgebung gelten tönne.’
> ‘Handel zo dat de stelregel van uw wil steeds tegelijk als beginsel van een
algemene wet zou kunnen gelden.’
Vorst uit de verlichting:
- Friedrich der Grobe (18e eeuw).
- In zijn staat was iedereen voor de wet gelijk.
Literatuur verlichting (schrijvers:
Johann Christoph Gottsched (18e eeuw)
- Hield zich vast aan bepaalde Ständeklause (regels):
Op toneel mocht alleen worden opgevoerd wat waarschijnlijk was.
In tragedie mochten alleen adelijke personages als hoofdpersonen
voorkomen.
Burgers/lagere standen hadden hun plaats in de komedies > adel laten
lachen.
- In tragedie mocht niet afgeweken worden van het principe eenheid van tijd, plaats en
handeling (alles binnen 24 uur, logische volgorde van scenes en geen flashbacks of
scènewisselingen),
- In plaats van het geloof, komt moraal op de eerste plaats te staan.
Gotthold Ehpraïm Lessing (18e eeuw)
- Studeerde medicijnen en theologie in Leipzig, na zijn studie schreef hij voor kranten
in Berlijn.
- Zijn opvatting: schrijver diende zich niet zozeer aan de regeltjes te houden, maar wel
zijn creatieve kracht te gebruiken.
- Taak van het theater was de mens ‘besser und tugendhafter’ maken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper finnemallon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,79. Je zit daarna nergens aan vast.