College aantekeningen
Collegeaantekeningen inleiding sociaal recht HC 1 t/m 11
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Uitgebreide aantekeningen van alle inhoudelijke colleges van het vak inleiding sociaal recht (HC 1 t/m HC 11)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 77 pagina's
Voorbeeld 4 van de 77 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Collegeaantekeningen inleiding sociaal rechtHC 1 Inleiding in het arbeidsrecht
Dit vak gaat over sociaal zekerheidsrecht en arbeidsrecht. Dit lijken wellicht twee verschillende
onderwerpen, maar dat is niet helemaal waar. Deze rechtsgebieden overlappen elkaar en zijn
communicerende vaten.
Om te weten waarom wij al deze rechtsgebieden hebben, moeten we terug naar de oorsprong.
De docent gaat eerst iets vertellen over het ontstaan van het arbeidsrecht en de functies van het
arbeidsrecht. Hierdoor kun je het arbeidsrecht beter begrijpen en plaatsen in het stelsel van het
Nederlands recht.
Waartoe dient het arbeidsrecht?
Hier moet je arbeidsrecht ruim opvatten en omvat het ook het sociaalzekerheidsrecht. Eind
negentiende eeuw kwam het besef dat de rechtspositie van arbeiders echt moest veranderen.
Nederland transformeerde van een agrarische samenleving naar een industriële samenleving.
Die arbeiders werkten onder gevaarlijke omstandigheden en werden slecht betaald. Er waren
vrij veel slechte omstandigheden. Ook was er geen vangnet als je ziek werd of ontslagen werd,
etc. Je moest dan terugvallen op je eigen gemeenschap, zoals familie, de kerk of het dorp.
In 1890 had een machinist een werkweek van 82 uur. Sommige dagen werkten deze arbeiders
17 tot 18 uur. De machinist zegt er het volgende over: ‘Door zulke lange dienstdagen wordt ons
huiselijk en familieleven verwoest. Ons huis is voor ons niets meer dan een slaapstee. Onze
kinderen zien we soms in geen 4 of 5 dagen, want ’s morgens als we gaan, slapen ze en ’s
avonds of ’s nachts als we thuiskomen evenzoo… ons menschzijn verdwijnt geheel en al onder
dat aanhoudend en langdurig afbeulen.’ [uit: Grievencahier 7-8].
Dit is ook de reden dat wij dwingende arbeidsrechtelijke bepalingen kennen. Deze wetten geven
regels omtrent het aantal uren dat gewerkt mag worden en pauzetijden, vakanties, etc. Dit zijn
een aantal verschillen tussen toen en nu. Maar daarvoor heb je wel dwingende arbeidsrechtelijke
bepalingen nodig.
Functies arbeidsrecht
• Arbeidsrecht is beschermingsrecht
‘[Arbeiders] moeten, willen zij leven, arbeiden en een arbeidscontract sluiten. De druk,
waaronder zij verkeren, laat het bedingen van billijke voorwaarden niet toe.’
(MvT bij Wet op de Ao 1907, Bles I, p. 6)
Nog steeds is het arbeidsrecht meestal dwingend. De arbeiders hebben weinig mogelijkheden
om te onderhandelen met werkgevers. De arbeidsovereenkomst wordt gezien als een
dwangcontract. Het arbeidsrecht moet zorgen voor ongelijkheidscompensatie en is ook in veel
gevallen dwingend voor werkgevers. De positie van de werknemers wordt op die wijze
verbeterd. Daarmee grijpt het arbeidsrecht in op de contractsvrijheid. Het komt wellicht wat
vreemd over, want de situatie van de machinist komt toch helemaal niet meer voor. Maar toch
zijn er tegenwoordig ook nog een aantal voorbeelden. Bijvoorbeeld de kledingindustrie in
Bangladesh. Een aantal jaren geleden is een fabriekshal ingestort met duizenden arbeiders
daarin. Ook wij laten onze kleding daar produceren omdat het goedkoper is. Want
arbeidsomstandigheden zijn duur. Brandmelders, arbowetgeving, etc. Daarom verplaatst de
industrie zich naar goedkopere landen. Een ander voorbeeld zijn de dode arbeidsmigranten in
Qatar bij de voorbereidingen voor het WK. Ook hier is de vraag willen wij ons hiermee
,associëren? Dit alles wordt ook wel maatschappelijk verantwoord ondernemen genoemd.
Hieronder vallen ook milieuaspecten maar daar zal het bij dit vak niet over gaan.
Arbeid verandert voortdurend en dus ook de risico’s die aan de arbeid zijn verbonden.
Werknemersbescherming zal dus steeds moeten mee evolueren. Zie nu bijvoorbeeld de sterke
groei van het thuiswerken: wat betekent dat voor de arbeidsomstandigheden? Op kantoor heb
je misschien een goede bureaustoel. Maar moet de werkgever ook zorgen dat je dat thuis hebt?
En als dat dan zo is, moet de werkgever dan ook controleren dat je daar gebruik van maakt? En
als dat niet kan hoe zit het dan met de arbeidsomstandigheden? Want als je ziek thuis komt te
zitten vanwege slechte arbeidsomstandigheden dan heb je dat wellicht op jezelf afgeroepen. Je
kunt dus zien dat dit allemaal nieuwe vragen oproept. Controle mag op zichzelf wel. Want een
werkgever heeft gezag. Maar dat wil niet zeggen dat dat ook mag als je thuiswerkt.
Uit onderzoek van CNV blijkt dat 1 op de 10 thuiswerkers illegaal bespioneerd wordt door de
baas. Dat zou slechts het topje van de ijsberg zijn, omdat veel werknemers zelf ook niet weten
dat ze in de gaten worden gehouden.
Naast de beschermingsfunctie heeft het arbeidsrecht ook een ordeningsfunctie. Het organiseert
de arbeidsmarkt en het reguleert de individuele en collectieve arbeidsverhoudingen. Goede
regulering van de arbeidsmarkt is essentieel voor de Nederlandse economie. Beide functies,
beschermingsrecht en ordeningsrecht, zijn terug te zien in de verschillende deelgebieden van
het arbeidsrecht. Het arbeidsrecht wordt steeds vaker ingezet als instrument om bepaalde
doelstellingen van arbeidsmarktbeleid te realiseren (instrumentele functie).
De coronamaatregelen van het kabinet zijn daar een voorbeeld van. Het kabinet heeft een
tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkbehoud (NOW) opgesteld. De
loonkostensubsidie subsidieert tot (nu) 85% van de loonkosten van een werkgever. De
voorwaarden zijn:
- Werkgever heeft (verwacht) omzetverlies van ten minste 20%
- Werkgever betaalt het loon van de werknemer 100% door
- Werkgever is verplicht zich in te spannen om met ontslag bedreigde werknemers van
werk naar werk te begeleiden en moet als hij bedrijfseconomisch ontslag overweegt
contact opnemen met het UWV
Maar ook extra ondersteuning voor zelfstandig ondernemers, onder andere: tijdelijke
overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo). Zelfstandigen (ook zzp’ers)
kunnen aanvullende inkomensondersteuning krijgen voor levensonderhoud. Deze vult het
inkomen aan tot het sociaal minimum en hoeft niet te worden terugbetaald.
Wie valt er onder de bescherming van het arbeidsrecht?
➢ Werkzame beroepsbevolking
o Zelfstandige beroepsbevolking: werken niet ‘in dienst van’ een ander.
Bijvoorbeeld ZZP’ers. Vaak zijn ze werkzaam op basis van een overeenkomst
van opdracht (art. 7:400 BW) of de aannemingsovereenkomst (art. 7:750 BW)
[Schets, p. 8-9]
o Onzelfstandige beroepsbevolking: Personen in dienst van een werkgever.
▪ Publieke/overheidssector: sinds 1-1-2020 (Wet normalisering
rechtspositie ambtenaren). De rechtspositie van vrijwel alle ambtenaren
is gelijk aan die van werknemers. Ambtenaren hebben nu een
arbeidsovereenkomst waarop titel 7.10 BW van toepassing is.
▪ Private sector: arbeidsrechtelijke bescherming
,Iemand kan dus arbeid voor een ander verrichten op basis van verschillende soorten
overeenkomst. Maar hoe weet je nu welke overeenkomst aan de arbeid ten grondslag ligt? Als
we ons daarmee bezig gaan houden hebben we het over de kwalificatie van de overeenkomst.
Kwalificatie van de arbeidsovereenkomst
Voor we in deze stof duiken is het belangrijk om te weten wat het belang hiervan is. Die is
enorm groot voor de werknemer. Als sprake is van een arbeidsovereenkomst dan is dat het
entreebiljet van de bescherming die je krijgt. Je kunt je beroepen op allerlei arbeidsrechtelijke
bepalingen. Voor de werkgever is het ook belangrijk want door allerlei premies zijn ZZP’ers
veel goedkoper dan werknemers. Wij gaan ons concentreren hoe je een overeenkomst kunt
kwalificeren en wanneer sprake is van een arbeidsovereenkomst en wanneer niet.
Art. 7:610 BW → ‘De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de
werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende
zekere tijd arbeid te verrichten.’
Als voldaan is aan de elementen van art. 7:610 BW
a. Arbeid (persoonlijk)
b. Loon
c. In dienst (ondergeschikt)
d. Gedurende zekere tijd
Dan is er sprake van een arbeidsovereenkomst. Dit is zonder keuze. Als er is voldaan aan deze
criteria dan is er hoe dan ook sprake van een arbeidsovereenkomst.
Arbeid, wat is arbeid?
De aard van de arbeid doet er niet toe, dat kan van alles zijn.
➢ Studentstage?
HR 9 oktober 2015, JAR 2015/277 (Logidex)
Stageovereenkomst vertoont dikwijls kenmerken van een arbeidsovereenkomst. Soms kan een
stagiair immers alleen de noodzakelijke ervaring opdoen door in het kader van zijn opleiding
arbeid te verrichten die vergelijkbaar is met de arbeid van een gewone werknemer. Criterium
is of de werkzaamheden van de stagiair naar de bedoeling van partijen zozeer zijn gericht op
het uitbreiden van eigen kennis en ervaring van de stagiair, zulks mede met het oog op de
voltooiing van zijn opleiding, dan van een overeenkomst waarbij de ene partij zich verbindt
voor de andere arbeid te verrichten niet kan worden gesproken.
➢ Beurspromovendi UvA?
HR 14 april 2006, LJN AU9722, Beurspromovendi UvA
De UvA bepleitte dat geen sprake was van arbeid. De promovendi schreven een boekje dat kon
niet worden gezien als arbeid. De Hoge Raad stelt dat er wel sprake is van arbeid. In r.o. 4.4.1
zegt de Hoge Raad: ja, want de beurspromovendi hebben zich verbonden met de UvA om een
prestatie te verrichten in vorm van het verrichten van wetenschappelijk onderzoek met het doel
om hierover te schrijven. Het draagt direct bij aan de belangen van de universiteit, namelijk het
verrichten van wetenschappelijk onderzoek.
r.o. 4.4.3, de Hoge Raad zegt hierbij dat het er niet aan afdoet dat de promovendi zichzelf ook
ontwikkelen. Primair levert het een grote economische bijdrage aan de universiteit. Iedereen
blijft het hele leven lang studeren en leren, maar primair ben je ook bezig met de belangen van
de werkgever.
, ➢ Gouden kooi, JAR 2011/109
Dit was een TV-programma. De deelnemers lieten zich de hele dag filmen in een villa.
Uiteindelijk konden deelnemers worden weggestemd. Dat was ook met één deelnemers
gebeurd. Zij werd weggestemd en deed een beroep op haar overeenkomst. Zij stelde dat ze
werknemer was en dat ze nu haar baan was kwijtgeraakt. Ze wilde een WW-uitkering
aanvragen. De vraag was of dit een arbeidsovereenkomst was, of een overeenkomst van
opdracht. De Hoge Raad stelde dat de belangen van Talpa hierbij ook gediend waren. Ze waren
daar op die plek aangewezen door de werkgever. Ook moesten de deelnemers aanwijzingen
opvolgen van de producent, aangezien dat goed was voor de kijkcijfers.
Kortom…
Als er leer/opleidingsaspect in de overeenkomst zit, is het criterium:
Is het verrichten van de werkzaamheden van de stagiair, naar de bedoeling van partijen, in
overwegende mate in het belang van de opleiding die deze volgt? (HR 9 oktober 2015, JAR
2015/277 (Logidex)
Ergo: vaststellen wat het zwaartepunt van de overeenkomst vormt:
• Slaat de weegschaal door de richting kennisvermeerdering/werkervaring opdoen (eigen
belang/nut van de werknemer)?
• Of richting productieve arbeid voor de werkgever (economische waarde)?
Let wel: het moet gaan om de verplichting tot persoonlijke arbeidsverrichting (art. 7:659 lid
1 BW)
Loon, wat is loon?
Loon is over het algemeen vrij eenvoudig vast te stellen. Loon is de vergoeding die de
werkgever ter zake van de bedongen arbeid aan de werknemer verschuldigd is krachtens de
arbeidsovereenkomst.
Hoe zit het dan met fooien? Fooi is geen loon. Fooi krijg je niet van de werkgever en is de
werkgever ook niet verschuldigd krachtens de arbeidsovereenkomst. Hoe zit het met
gratificaties? Deze worden wel betaald door de werkgever. Toch is dit geen loon. De werkgever
is het namelijk niet verschuldigd krachtens de arbeidsovereenkomst.
Hoe zat dat dan in de Gouden Kooi?
Gedurende de tijd dat de deelnemers in de woning zijn, hebben ze gederfde inkomsten. De
kosten gaan echter wel door, bijvoorbeeld van een huurwoning of koopwoning. Talpa zou de
deelnemers schadeloosstellen voor elke maand dat ze in de villa verbleven. Is dit een vorm van
loon? Talpa heeft een vergoeding gegeven, voor de arbeid en deze was Talpa verschuldigd op
grond van de overeenkomst. Er is dus wel degelijk sprake van loon.
Gedurende zekere tijd
Bedoeling van de wetgever
Is om het duurzame karakter van de arbeidsovereenkomst ten opzichte van het incidentele
karakter van de opdrachtovereenkomst te expliciteren.
Rechtspraak → Element ‘gedurende zekere tijd’ wordt verondersteld aanwezig te zijn,
wanneer is voldaan aan de overige elementen. Speelt nagenoeg geen rol meer.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mbmarcelbenjamins. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen