Sociologie & Recht, Semester 1 Empowerment
Les 1 Sociologie; intersectionaliteit
Les 1 Recht; rechtstaat, burgerrechten en uitsluiting
Leerdoelen recht; je kunt juridische concepten toepassen op concrete situaties. Dit zijn
situaties die je tegenkomt als je werkt aan empowerment; voorkomen van uitsluiting.
Intersectionaliteit ander woord voor kruispuntdenken. Manier om te kijken naar
identiteit en verschillen binnen de maatschappij (sociale positie). Individuen ondervinden
discriminatie en onderdrukking op grond van bepaalde identitijdsfactoren (begrijpen van
uitsluiting).
Kenmerken van empowerment
Kan bevrijdend maar ook regulerend werken.
Meedoen is een verantwoordelijkheid van allen.
Empowerment is meervoudig (eigen kracht, krachtbronnen in de omgeving en macht
in de samenleving).
Gebaseerd op principes als gelijkwaardigheid, diversiteit, pluralisme,
kansengelijkheid, democratie en burgerschap.
Voor empowerment heb je een rechtstaat nodig voor;
Autonoom; zelfstandig (in het bepalen wat je wilt).
EVRM; europees verdrag voor de rechten van de mens.
UVRM; universele verklaring voor de rechten van de mens.
Contractfilosofie; Loche, Rousseau, Hobbes (BEGRIPPEN Jaar 1).
Zorgend mensbeeld; mensen zijn sociaal en relationeel betrokken bij elkaar. De zorg voor
jezelf en elkaar staat centraal. De context is essentieel. De bedreiging is om verlaten te
worden, vanwege mogelijke afhankelijkheid van anderen om je heen.
Vroeger natuurstaat = geen wetten.
(NU?) rechtstaat = 1 machthebber demonstratie van Locke, Rousseau en Hobbes.
Uit het recht op zelfbehoud UVRM & relatie tussen overheid en burger
(contractfilosofie).
Contractfilosofie; regels tussen overheid en burger ter behoud van het zelfbehoud en de
vrijheid van de burger. sociaal contract denken.
Legitimiteit, Hobbes & Rousseau & Locke zijn filosofen die nagedacht hebben over de
legitimiteit van de staat tot de burger.
Natuurtoestand is onhoudbaar, individuele vrijheidsrechten werden overgedragen aan een
soevereinstaat. Burgers sluiten zich aan bij gezag. Dit concept is leidraad geweest voor
constitutie/wetgeving van Bataafse republiek. Resultaat = rechtstaat.
Rechtstaat; doel = creëren van vrijheid voor de burger, maar staatsmacht moet wel
begrensd worden:
1. Geen bevoegdheid zonder wet (legaliteitsbeginsel). Zowel de overheid (hoogte
macht) als de burgers (inwoners van het land) van een staat zijn gebonden aan de
wet. Als de overheid dwang wil toepassen (ingrijpen in de rechten en vrijheden van
1
Empowerment S1, S&R
R. Lingeman
, de burgers) dan moet de bevoegdheid daartoe in de wet staan. Rechtsbronnen;
verdrag (UVRM), wet, jurisprudentie, gewoonterecht.
2. Scheiding van machten; wetgevende macht, uitvoerende macht, rechtsprekende
macht. Trias politica (Charles Monesqieu, 1689-1755 FA).
3. Waarborging van de grondrechten. Bedoeld om vrijheden van burgers te
waarborgen. Thorbecke herzag de grondwet in 1848. Inhoud van de grondrechten;
klassieke grondrechten (beschermen de burger tegen de overheid en hebben
horizontale werking) en sociale grondrechten (de overheid moet zorgen voor de
burger, maar de burger kan zich daar niet op herroepen, zoals recht op onderwijs of
woonrecht). Grondrechten – mensenrechten alle mensen worden vrij en gelijk in
waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en
behoren jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.
Geschiedenis van grondrechten; 1690 Locke – alle mensen zijn vrij en gelijk en
iedereen heeft onvervreemde rechten. 1948 UVRM. 1950 EVRM. 1971 rechten voor
de mens met een verstandelijke handicap.
Beperkingen mensenrechten; Hannah Arendt, mensenrechten zijn voor iedereen,
grondrechten zijn voor burgers. Geen burger van een samenleving geen rechten.
We hebben geen wereldsamenleving, maar samenlevingen. Vluchtelingen die buiten
de samenleving vallen, hebben niets. uitsluiting.
4. Rechtspraak door onafhankelijke onpartijdige rechters. De rechters worden voor
het elven benoemd onafhankelijk. De rechters doen uitspraken zonder invloed van
de andere machten onpartijdig.
Kenmerken van een democratische rechtspraak (parlementaire democratie); vrije,
eerlijke, geheime verkiezingen. Streven naar politieke gelijkheid voor iedereen. Non-
gouvermentele organisaties, vrije media.
3 grote politieke stromingen; christendemocratie, sociaal democratie, liberalisme met
autonoom mensbeeld.
Directe invloed op landsbestuur; demonstratie, petitierecht, referendum (als sw’er zorg je
niet alleen voor 1 individu, maar ook voor zijn samenleving d.m.v. kennis over wetten en
regelgeving).
Les 2 sociologie; macht
Artikel; de groene amsterdammer (de ijzeren kooi)
Max Weber (1864 – 1920 DUI) na de dood van zijn vader ‘zwak gestel’. Werd grondlegger
van een brede sociologie. Geloofde als een van de weinig niet dat religie passé was en dat de
wetenschap de mens naar nieuwe verplichting zou leiden. Wél de wetenschap met in zijn
eigen domein blijven en accepteren dat waarden en doelen worden gevormd in andere
domeinen van het leven. Doelrationeelhandelen; handelen waarbij je kosten en baten
afweegt en bewust probeert de uitkomst te optimaliseren. De effectiviteit van je handelen
staat centraal. (uniek voor het westen). De onttovering van de wereld; proces waarin de
mens ging geloven dat ‘er principieel geen geheimzinnige onberekenbare machten zijn die
ertussen zouden kunnen komen, dat men … alle dingen, in principe, door berekeningen
beheersen kan.
Premoderne mens geloofde in zulke (hierboven genoemde) geheimzinnige machten en had
magie nodig. De moderne mens dacht dat ‘technische middelen en berekeningen dat
volbrengen. Weber; modernisering = rationalisering, dit zet de vrijheid onder druk. mensen
2
Empowerment S1, S&R
R. Lingeman
, willen zichzelf zijn. Ze willen niet meer luisteren naar instituties en verwachtingen van de
wereld, ze willen hun gevoel serieus nemen.
Powerpoint
Max weber; modernisering ‘rationalisering’. Waarderationaliteit VS functionele rationaliteit.
Rationele tijd vb: je moet minimaal 5 cliënten per dag zien = resultaat gericht. De religie valt
weg. Meer individualisering dus meer vrijheid maar wel meer regels (laat zien wat en hoe je
dat hebt bereikt).
Macht; het vermogen om je eigen en/of maatschappelijke situatie te beïnvloeden. Wie heeft
er macht en wie of wat bepaalt dat?
Macht als sociaal construct op welke manier is macht een sociaal construct en dus
onderdeel van onze cultuur? Macht is cultureel bepaald en cultuur maken we samen. VB;
Harvey Weinstein film producent heeft macht verkrachting want iemand met macht
krijgt weinig / geen tegenspraak. Normoverschreidend gedrag zit op een bepaalde manier in
onze cultuur er moet een tegenmacht opgezet worden op ‘machtige’ personen tegen te
houden. #metoo.
Online Les 2 Recht; Privacy
AVG; je mag informatie alleen gebruiken als iemand daar toestemming op heeft gegeven,
maar dan ook alleen voor datgene waartoe iemand toestemming heeft gegeven. Ter
bescherming van persoonsgegevens (alle gegevens die identificeer zijn en geautomatiseerd
of deels geautomatiseerd) zijn van het individu zelf. Sinds 25 mei 2018.
VB; grondslag is een goede reden hebben; foto’s maken op stagen en delen betekend
toestemming vragen.
Bewaren; zo min mogelijk en zo kort mogelijk.
WGBO; Wet op Geneeskundige BehandelingsOvereenkomst.
Powerpoint les 2 recht; privacyrecht
Privacy en uitsluiting (relevantie sociaal werk) gemeenten zijn verantwoordelijk voor
uitvoering Jeugdwet, WMO, participatiewet, wet gemeentelijke schuldhulpverlening en de
wet passend onderwijs. Zij moeten veel gegevens verwerken, ook medische en
strafrechtelijke gegevens. Dit brengt risico’s met zich mee; wanneer deel je informatie en
met wie? Het moet altijd duidelijk zijn waarvoor je welke info nodig hebt.
Waarom is privacy belangrijk?
Het recht op privacy is een fundamenteel mensenrecht en grondrecht. Persoonsgegevens
zijn van de eprsoon zelf privacy.
Gegevens verwerkend – AVG
Gegevens delen – beroepsgeheim / WGBO
Vuistregels AVG;
1. Goede juridische reden = grondslag. Overeenkomst – zijn de gegevens noodzakelijk
voor uitvoering? Wettelijk plicht – gegevens zijn dan noodzakelijk en voorspelbaar
voor uitvoering wettelijke plicht. Taak in algemeen belang of openbaar gezag – voor
de uitvoering van de publieke rechtelijke taak is gegevensverwerking noodzakelijk.
Toestemming – als bovenste 3 niet van toepassing zijn. Toestemming moet vrij
gegeven zijn (afhankelijkheidsrelatie is niet vrij), als persoon specifiek geïnformeerd is
3
Empowerment S1, S&R
R. Lingeman
