LT erfelijkheid.
2.1.2
Ons erfelijk materiaal bevindt zich in de chromosomen, in de kernen van onze
lichaamscellen. Menselijke cellen hebben 26 chromosomen. Alleen voortplantingscel, de x
en y cel hebben 23 chromosomen.
Genotype: Kenmerken van een organisme zoals die genetisch zijn vastgesteld. Het
genetische patroon waarin je van alle andere mensen op aarde verschilt. De gemengde
erfenis van kenmerken van beide ouders bepaalt je unieke genotype. 99.9% van het
genetisch materiaal is bij ons alle hetzelfde.
Fenotype: Alle waarneembare fysieke kenmerken zoals gedrag, haarkleur enz. Maar ook
verborgen biologische kenmerken zoals de chemie en bedrading van je hersenen. Het
fenotype wordt NIET volledig door erfelijke eigenschappen bepaald. Ook de omgeving
bepaalt de uiteindelijke lichamelijke kenmerken. BV: slechte prenatale zorg die een
geboortedefect als gevolg heeft.
Elke cel bevat genomen, die zijn opgebouwd uit chromosomen, die weer DNA bevatten. DNA
is opgebouwd uit korte segmenten; genen. Deze bevatten de bouwinstructie van een
organisme.
Cel -> Genomen -> chromosomen -> Dna -> Genen
Chromosoom DNA: 2 spiralen door molecuulbruggen aan elkaar verbonden
De 4 moleculen die in de molecuulbruggen zitten kunnen in een eindeloos gevarieerde
volgorde in het DNA voorkomen. De volgorde is bepalend voor de constructie van eiwitten in
de cel en daarmee voor het functioneren van de cel. De eindeloos gevarieerde volgorden van
de 4 moleculen zijn de genen.
Genoom: het genoom van een organisme omvat 1 complete set van chromosomen. Elke cel
in het lichaam bevat een volledige verzameling biologische instructies, genomen genoemd,
voor het opbouwen van het organisme.
,Mens heeft 23 paar chromosomen. Elke chromosoom bestaat uit een lange, strak
opgewonden keten DNA. Een molecuul dat bijzonder geschikt is voor het opslaan van
genetische informatie. DNA: lang, complex molecuul dat informatie bevat over alle
genetische eigenschappen. De volledige naam voor DNA is Desoxyribonucleïnezuur.
Genen zijn stukjes van een DNA streng. Genen zijn stukjes van een chromosoom waarin de
codes voor de erfelijke lichamelijke en psychische eigenschappen van een organisme zijn
opgeslagen. Een gen bevat de code voor het vormen van een eiwit. Eiwitten zijn bouwstenen
voor ons weefsel en organen en chemische processen. Ze vormen de functionele elementen
van een chromosoom.
Het gen dat op verschillende manieren tot expressie kan komen: BV bruine of blauwe ogen,
(een zichtbare eigenschap) heet polymorfisme: Veelvormigheid.
Polygene eigenschappen: de informatie voor een eigenschap ligt op meerdere genen.
Chromosoom: lange, dunne en spiraalvormige draad waarlangs de genen zijn gerangschikt
als de kralen van een ketting. Chromosomen bestaan voornamelijk uit DNA.
Geslachtshormonen: een chromosoom dat onze lichamelijke geslachtskenmerken bepaalt.
Vrouwen hebben twee X-chromosomen en mannen een X- en een Y-chromosoom. Ze
dragen genen die informatie bevatten over de ontwikkeling van een mannelijk of vrouwelijk
fenotype. Chromosomen die geen geslachtschromosomen zijn worden autosomen
genoemd.
Genetische aanleg speelt een belangrijke rol bij het tot stand komen van talloze persoonlijke
eigenschappen zoals uiterlijk, gedrag, intelligentie en ziekten.
Genetische verklaringen voor psychologische processen: Onze genen hebben invloed op
onze psychologische eigenschappen, net als onze lichamelijke kenmerken. Ons gedrag en
onze psychische processen worden bepaald door erfelijkheid en omgeving tezamen.
Zelfs eeneiige tweelingen, die hetzelfde genotype hebben, vertonen individuele verschillen
in uiterlijk en persoonlijkheid die het gevolg zijn van hun verschillende ervaringen, zoals
blootstelling aan verschillende mensen, plaatsen, chemische stoffen en ziekten.
Dus: schrijf psychologische eigenschappen nooit uitsluitend aan erfelijkheid toe.
Aanleg x omgeving = eigenschap.
Epigenica: tamelijk jong wetenschapsgebied. Onderzoekt wisselwerking tussen aanleg en
omgeving.
Veel eigenschappen zijn multifactorieel: meerdere genen en meerdere omgevingsfactoren
spelen een rol bij de ontwikkeling van een eigenschap. Ook veel aandoeningen zijn
multifactorieel. Bv schizofrenie:
- Kans in de bevolking algemeen <1%
- Kans bij een eerstegraads familielid: 10%
- Kans bij een eeneiige tweeling: 50%
Hoe meer erfelijk hoe meer kans, maar ook de omgeving is bepalend.
, Genetische aanleg bepaalt niet dat een eigenschap zich ontwikkelt, maar bepaalt de kans dat
een eigenschap zich ontwikkelt.
Genetische aanleg is niet hetzelfde als aangeboren. Genetische aandoeningen ontwikkelen
zich meestal later.
LT Zenuwstelsel
2.2.1
De hersenschors bestaat uit 100 miljard zenuwcellen, ook wel neuronen.
Neuron: Een cel, ook wel zenuwcel genoemd, die is gespecialiseerd in het ontvangen en
doorsturen van informatie naar andere cellen in het lichaam. Een bundeling van een groot
aantal neuronen wordt een zenuw genoemd.
Neuronen of zenuwcellen zijn de meest basale verwerkingseenheden in de hersenen.
Dendrieten ontvangen signalen van andere zenuwcellen. Info wordt via de dendrieten naar
het cellichaam toe geleid. Het cellichaam heeft ook een lange uitloper namelijk de axon. Die
geeft info af naar andere zenuwcellen. Met de eindknopjes maakt het axon contact met
andere dendrieten. Myelineschede: een vettige stof. Deze is belangrijk voor een goede
voorgeleiding van het zenuwsignaal door het axon.
3 grote groepen neuronen:
- Sensorisch neuron: zenuwcel de boodschappen van sensorische receptoren het
centrale zenuwstelsel geleidt. Eenrichtingsverkeer van de zintuigen naar de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper melissageitenbeek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.