College aantekeningen
College Aantekeningen Benaderingen in Letterkundig Onderzoek
Aantekeningen bij alle colleges van de cursus Benaderingen Letterkundig Onderzoek onder leiding van Sandra van Voorst en Petra Boudewijn.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Aantekeningen colleges Letterkunde OnderzoekCollege 1 – 13/4/2021
Institutionele benadering: sociologisch geïnspireerde benadering van het begrip literaire
waarde
- Centrale vraag: Wie doet wat met tekst en waarom?
- Probleem: is literaire kwaliteit wel een intrinsieke, vaste eigenschap van literaire
werken?
- Empirische observatie 1: in verschillende perioden wordt uiteenlopend gedacht over
de literaire waarde van specifieke literaire werken
- Empirische observatie 2: ook op een gegeven moment in een gegeven samenleving
worden literaire werken verschillende gewaardeerd
Goede smaak
- Culturele voorkeuren vertonen patronen en er is een ‘goede’ smaak
o Deze goede smaak wordt zelfs door personen met een andere culturele
voorkeur voor de smaak gehouden
- Voor literatuur geldt dus dat niet teksten binnen dit deelbestand als even ‘literair’
beoordeeld worden
Het literaire veld
- Het standpunt is dat de productie van symbolische werken (literatuur) een vorm van
collectieve actie is
- Dit betreft alle actoren in het literaire veld die waarde (= symbolische productie)
toekennen aan culturele producten
- Commentaar op de eigenschappen van literaire werken wordt georkestreerd en er
ontstaat een zekere consensus over de manier waarop in een gegeven periode welke
status er aan literaire werken toegekend wordt
Literatuuropvattingen
Literatuuropvattingen = opvattingen over doel, aard, waarde en middelen van literatuur
- Normatief: gaat uit van de opvatting die jij hebt over literatuur
- Expliciet (poëzie moet … zijn) – impliciet (het is mooi hoe de dichter…)
- Instrumenten voor symbolische productie (kwaliteit afmeten)
- Wie doet wat met tekst en waarom?
o Positie van degene die de literatuuropvatting heeft
o Uitspraken; wat zeggen de uitspraken zelf?
o Waarden; welke waarden spreken uit de literatuuropvatting?
o Profilering; wat is de positie van degene in het literaire veld?
o Gedrag van literair criticus
,Wodka door de rode spa – Ilja Leonard Pfeijffer
- Welke literatuuropvattingen kun je aanwijzen in de recensie en waar gaat het over?
- ‘Het hele gedicht waarin deze regel voorkomt, is zwart-wit’
- ‘In één vers combineert Enquist de knulligheid…’
- ‘In het algemeen staan mij twee dingen aan in Enquists poëzie…’
- ‘Dit type klassieke metaforen (…) vormen een groot deel van de kracht van Enquists
poëzie.’
- ‘Dit wil niet zeggen dat ik De tweede helft een goede bundel vindt’.
Institutionele benadering: het bestuderen van relaties in het literaire veld
- Positie <=> andere posities
- Actor <=> symbolische waarde tekst
- Actoren >> beeldvorming >> actoren
- Posities van actoren en instanties
Institutionele benadering pre-1800
- Voor 1800: geen literair veld in de moderne zin van het woord
- Wel: diverse literaire instituties
- Voorbeeld: Van hof tot overheid – Jeroen Jansen en Nico Laan
- Middeleeuwen en vroegmoderne tijd (1200 -1800): literaire cultuur of literair bedrijf
o Utile dulce: het nuttige en het aangename verenigen
- Moderne tijd (1800 – heden): literair veld
o Literatuur als autonome kunst (l’art pour l’art)
Drie institutionele factoren uit de periode tot 1800
1. Mecenaat
- Mecenas: rijk iemand die de kunsten begunstigt (patroon)
, - In Middeleeuwen en vroegmoderne tijd meestal: het hof
- De Republiek: geen echte hofcultuur, macht vooral bij kooplieden, minder sterk
ontwikkeld mecenaat
- Wel: patronageachtige relaties tussen regenten en dichters
- Voorbeeld: Dichters en verdiensten – Nina Geerdink
- Dichter gebonden aan de literatuuropvattingen van zijn begunstiger: ‘Je bijt niet in de
hand die je voedt’
- Vanaf ca. 1700: mecenaat krijt toenemende concurrentie van commercieel
schrijverschap (broodschrijverschap)
2. Het boekbedrijf
- 17e/18e eeuw: de Republiek als magasin de l’univers (de boekhandel van de wereld)
- 18e eeuw: markt voor lezers neemt toe (leesrevolutie)
- Gevolgen: professionalisering, nadere specialisatie, commerciële dimensie wordt
belangrijker
3. Letterkundige organisatievormen
- 1400-1600: rederijkerskamers
- 18e-eeuwse opvolgers: de letterkundige genootschappen
- Deze genootschappen dragen bij aan de institutionalisering van literatuur: o.a.
prijsvragen uitschrijven (literaire prijzen)
- Zodoende ontstaat in de loop van de 18e eeuw toch al een soort proto-literair veld
- Voorbeeld: De strijd voor rhetorica – Nelleke Moser
Autonomisering van het literaire veld (20e eeuw)
- Van algemene naar literaire uitgeverij
- Opkomst moderne auteur: autonome norm, professionalisering
- Specialisatie critici: poëzie, roman, toneel, Nederlandse/buitenlandse literatuur
- Specialisatie in periodieken: rubrieken, bijlagen
- Opkomst literatuuronderwijs
- Ontstaan literaire infrastructuur: prijzen, beroepsverenigingen, subsidiefondsen,
bibliotheken, festivals
Het literaire veld
- Ingebed in culturele veld, dat weer is ingebed in het maatschappelijke veld
- De notie ‘het literaire veld’ betreft de instituties die zich met literatuur bezighouden
o Dit werd, in navolging met de Franse cultuursocioloog Bourdieu, voor
Nederland uitgewerkt en aangepast door Dorleijn en Van Rees
- In het literaire veld worden de instituties gegroepeerd rond de materiële productie
en de symbolische productie
Instituties in het literaire veld
- Meest betrokken bij de symbolische productie
o Auteur (posture)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romyvandermolen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51683 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen