Samenvatting voor het tentamen maatschappij bestuur en beleid, voor het 1e jaar van de studie vastgoed en makelaardij op het Saxion te Enschede. Zelf een 9 gehaald voor het tentamen met deze samenvatting. KOOP IN BUNDEL VOOR KORTING!!
Bestuurskunde week 1 college 1
Democratie is een manier waarop je een land kunt besturen. In een democratie heeft het
volk het voor het zeggen. Het woord democratie betekent ook letterlijk: heerschappij van het
volk. Het is afgeleid van de Griekse woorden demos (volk) en kratos (heerschappij).
Een president is het staatshoofd van de VS van Amerika. De president is het hoofd van de
uitvoerende macht en opperbevelhebber van het militaire apparaat.
Amerika kiessysteem
Hoe werkt het systeem
- 50 staten, per staat zijn kiesmannen te winnen winner takes it all (dus bij relatieve
meerderheid stemmen win je alle kiesmannen van die staat. Uitzondering Maine en
Nebraska)
- Totaal 538 kiesmannen (270 nodig voor winst)
Wat zijn dan kiesmannen?
- Het electorale college. Iedere staat mag zelf beslissen hoe de kiesmannen
aangewezen worden. Elke staat wijst een kiesman aan voor iedere senator of
afgevaardigde die de staat vertegenwoordigt in het Amerikaans congres = de
wetgevende macht.
Amerikaans congres?
- Hogerhuis = senaat (100 leden, elke staat 2). Worden iedere 6 jaar gekozen, waarbij
elke 2 jaar ongeveer een derde van de statenverkiezingen heeft.
- Lagerhuis = huis van afgevaardigden (435 leden, verdeeld obv inwoners + 6 leden
uit overzeese gebieden). Worden iedere 2 jaar gekozen.
- Het Hogerhuis (100) en Lagerhuis (435 + 3 uit District Columbia=Washington)
leveren mensen die kiezen voor de president.
Totaal dus 538. De helft plus 1 wint (270)
- Dus indirecte verkiezingen, mensen stemmen op kiesmannen die vervolgens de
president bepalen.
Democratie
- Basisdemocratie: burger bepalen, geen staat; anarchie (volledige chaos)
Communisme (oorspronkelijke idee) volstrekte gelijkheid
- Representatieve democratie: burgers laten zich vertegenwoordigen (in NL) onze
stem en keuzes geven we aan iemand anders.
Presidentiële democratie: macht geven aan 1 persoon
Parlementaire democratie: macht verdelen over een heel parlement
- Aristocratie: vast groep (erfelijk) die ‘vaderlijk handelt” (Afrika)
- Dictatuur: vrijheden tot een minimum, afgedwongen (niet gekozen) (Saoedi-Arabië)
,Communisme: macht 100% bij volk
Democratie: macht bij volk maar wel mensen vertegenwoordigen
Aristocratie: families die bepalen wat er gebeurt
Dictatuur: 1 persoon
Nederland is een constitutionele parlementaire monarchie
- Parlementaire democratie: burgers worden vertegenwoordigd. Geven de macht dus
weg.
- Democratische rechtsstaat: overheidshandelen is onderworpen aan de regels van
het recht.
Belangrijke onderdelen:
1. Grondrechten: burgers worden beschermd tegen de overheid
Grondrechten in enge zin: Een ‘onthouden’ van de Overheid (doet iets niet)
- Vrijheid van meningsuiting
- Vrijheid van godsdienst
- Gelijkheidsrechten: verbod op discriminatie
- Participatierechten: kiesrecht
Sociale grondrechten: Overheid zorgt ergens voor
- Recht op onderwijs
- Recht op sociale zekerheid
- Recht op werkgelegenheid
2. Scheiding der machten
Trias politica
3 machtenleer (horizontale scheiding)
- Wetgevende macht (regering (koning + ministers) en Staten-Generaal (= 1e en 2e
kamer)
- Uitvoerende macht (regering)
- Rechterlijke macht (rechters)
Verticale scheiding
- Centrale overheid
- Provincies
- Gemeenten
, - Waterschappen
3. Legaliteitsbeginsel
- Machtsgebruik door het openbaar bestuur moet legitiem zijn
- Legitimiteit: overheidsoptreden heeft plaats volgens juridische normen (legaliteit),
Aanvaarding of steun in het algemeen door de bevolking
- Responsief bestuur: volgt de behoeften en wensen van burgers (kenbaar vanuit
verkiezingen)
- Doeltreffend (effectief): Het daadwerkelijk realiseren van doelstellingen
- Doelmatig (efficiënt): Met zo min mogelijk middelen
4. Onafhankelijke rechtspraak
Onafhankelijk en onpartijdig tot een oordeel kunnen komen
– Rechters kunnen niet zomaar worden ontslagen
– recht spreken op basis van wetten, verdragen en jurisprudentie
– Rechters mogen niet zomaar allerlei bijbanen of nevenfuncties hebben
Controle op rechters?
- Wraking van een rechter
- Hoger beroep
5. Persvrijheid: controlerende functie
- Geen voorafgaand toezicht
- Wel wettelijke beperkingen
- Wel mogelijk om achteraf aan te klagen/aangeklaagd te worden
Smaad
Laster
Discriminatie
6. Vrije en geheime verkiezingen
Eisen?
- Algemeen stemrecht
- Vrijheid om je kandidaat te stellen
- Geheime verkiezingen
- Vrijheid tot de media
Om een democratie te mogen heten dienen de genoemde 6 onderdelen aanwezig te zijn.
Historische ontwikkeling
Tot einde middeleeuwen: elite die bepaalde
Verandering door:
- Andere prioriteiten, uit medeleven en eigenbelang
- Bevolkingsgroei: behoefte aan straten, riolering
Vanaf einde middeleeuwen:
- Opkomst industrie
- Groeisteden
- Armoede belangrijke kwestie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 112233112233. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,14. Je zit daarna nergens aan vast.
