Dit is een samenvatting van de filosofie methode Het oog in de storm, betreffende H6 het eerste deel (blz. 62 t/m blz. 93).
De volgende filosofen worden besproken: Plato, Aristoteles, Hannah Arendt, Thomas van Aquino, Machiavelli, Hobbes en Locke.
De samenvatting is duidelijk en niet te lang.
6.1
Samenleven is menseigen, maar als een kind te lang gescheiden is van zijn soortgenoten, zal hij niet
meer goed functioneren.
Onze manier van samenleven is anders dan die van dieren. Bij mensen zijn kinderen nog heen
afhankelijk van de medemens, bij dieren is dit maar voor korte tijd.
De vraag wat een samenleving menselijk maakt bevat twee vragen die horen bij de sociale filosofie.
Feitenvraag; Wat maakt ons leven zo anders dan dat van dieren?
Het onderzoek is descriptief; feiten worden beschreven.
Normatievevraag; Wat maakt de samenleving menselijk?
Het onderzoek is normatief; waarderingen en normen zijn nodig om de samenlveing
te beschrijven.
Descriptieve zaken zijn overgenomen door andere wetenschappen, normatieve zaken behoren tot de
filosofie. Er zijn twee soorten filosofie:
Sociale filosofie is de tak van filosofie die het samenleven van mensen bestudeert.
Politieke filosofie bestudeert in het bijzonder de inrichting van de staat en de verhouding
tussen overheid en burgers. Het gaat hier over legitimiteit; wie moet de leiding hebben en
op grond waarvan?
6.2
Ons bestaan als sociaal dier gaat op in het vervullen van sociale rollen: we zijn klasgenoot, zus etc.
Bij alle sociale rollen zijn bepaalde normen en verwachtingen.
Iedereen wil zijn rollen zo goed mogelijk vervullen, iedereen wil erbij horen.
We worden in onze opvoeding geconditioneerd: het aankweken van automatische reacties
door een constante herhaling van bepaalde prikkels.
Als er toch iemand opstandig wordt, zorgt de rest weer dat dit ‘normaal gedrag’ wordt via
sociale controle: De manier waarop mensen elkaars gedrag over en weer beïnvloeden via
goed of afkeurend gedrag.
Als dat geen invloed heeft, wordt die persoon een outcast: iemand die buiten de boot valt.
Als men erbij wil horen, passen zij zich aan (conformisme).
Wie zijn zelfbeheersing verliest, heeft geen macht meer over zichzelf. Ik heb macht over mijzelf
zolang ik bewust en weldoordacht handel. Ik heb macht over mijzelf omdat ik behoeften heb en in
staat ben die te beheersen.
Je kan macht definiëren als het vermogen invloed uit te oefenen op iemands gedrag of dat van jezelf.
Je hebt slechts macht over anderen, als zij op grond van hun behoeften die macht erkennen.
Men heeft een wezensbehoefte: ik wil dat je mij respecteert, ookal sta je niet achter mijn behoeften.
Gebeurt dat niet dan verlies ik mijn waardigheid.
Strenge regels, afzien en onthouding (ascese) bevrijden je niet van je behoeften, maar maken je wel
soeverein; baas over de bevrediging.
Naarmate de middelen schaarser worden, wordt de gene die erover beschikt machtiger. Grote
ondernemingen worden machtig, omdat ze concurrenten van de markt verdrijven, zodat
consumenten uitsluitend op hen zijn aangewezen. Die monopoliepositie stelt hen in staaat de prijzen
op te drijven.
6.3
Politiek is de daad waarmee je als individu openlijk voor iets durft uit te komen. Je komt op voor iets
of iemand en komt daarmee tegelijkertijd voor jezelft uit. De politiek beperkt zich dus niet tot het
handelen van politici.
, Volgens Hannah Arendt zijn er drie activiteiten die deel uitmaken van de Condition Humaine:
Arbeiden is die activiteit die noodzakelijk is voor onze overleving als biologisch soort: de
bakker bakt brood die die dag nog wordt geconsumeerd.
Werken is die activiteit die niet direct in dienst staat van de conumptie, maar die een
duurzaam resultaat geeft: de bouwer maakt huizen die decennia meegaan.
Beide activiteiten kunnen we volledig onderbrengen in de sociaal-economische
sector. Ze bevredigen de behoeften van een groep mensen.
Zegt ‘wat’ iemand is.
Handelen is de activiteit waarbij je laat zien wie je bent. Wie handelt betreedt de arena van
de politiek. Iemand zijn, handelen en politiek liggen volgens Arendt dus in elkaars verlengde.
Handelen bevredigt de behoefte om iemand te zijn.
Zegt ‘wie’ iemand is.
Kritiek op de traditionele politieke filosofie: jullie zijn te veel bezig met arbeiden en werken,
kijk nou eens naar handelen.
Arendt’s verdeling lijkt op die van de Grieken:
Oikos (economie: arbeiden, werken)
Polis (politiek: handelen)
Het willen handelen, iemand willen zijn, is iets puur menselijks. Een samenleving die haar
leden handelen verbiedt of hen belet is dan per definitie een onmenselijke samenleving.
Belang: iets waarmee mijn voordeel gemoeid is.
Op grond van je sociale rol heb je bepaalde belangen.
Ook hebben mensen idealen, dit zijn dingen op grond van hun normen en waarden.
Belangen verraden iemands sociale rol, terwijl idealen iemands persoon weergeven.
Negatieve vrijheid: vrijheid waar iets moet ontbreken.
Vrij zijn van.
Positieve vrijheid: hier gaat het om de vraag wie of wat mijn handelen bepaalt.
Vrij zijn tot.
Contractdenkers gaan ervan uit dat de legitimiteit van de staat berust op redelijke instemming van
haar burgers.
Een van de vragen van politieke filosofie is: waarop berust de legitimiteit van de staatsmacht?
Bijv. erfelijkheid, kwaliteiten, goddelijkheid.
In een parlementaire democratie berust de legitimiteit van macht op uitdrukkelijke instemming van
het volk.
6.4
Plato:
‘Wat is rechtvaardigheid?’
Een staatsvorm waarbij iedereen doet waar hij goed in is. Zo wordt iedereen
gelukkig en voorziet de staat in basisbehoeften.
Staatsvorm is een uitvergroting van de menselijke ziel.
Staat is autarkisch en voorziet in de basisbehoeften.
Ontstaansrede van de staat: arbeidsdeling.
De wachters in Plato’s ideale staat moeten van jongs af aan aan een strikte censuur
worden onderworpen, zodat zij heldenverhalen meekrijgen en dapper worden.
De koning filosofen hebben wachterskwaliteiten en hebben aangetoond dat zij het
algemeen belang voorop stellen. (Dit door jaren van testen en opleidingen).
Om te verkomen dat burgers zich teen deze natuurlijke standenindeling verzetten, wil Plato
dat kinderen van staatswege met het geloof in een legende worden grootgebracht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MerelLijzenga. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
