Leerdoelen:
Voorbereiding CT:
De student kan:
1. het doel van lokaliseren benoemen.
Tumor en OAR’s in beeld brengen.
2. een beschrijving geven van de te volgen procedure/ het stappenplan, op de CT-
lokalisator onderverdeeld in voorbereidingsfase, uitvoeringsfase en
evaluatiefase.
RT 02-002
Voorbereiding
1. Patiënt gegevens invoeren
2. Oriënteren op de aanvraag
3. Bestuderen van het protocollen boek
4. Keuze van hulpmiddelen en hulpmiddelen klaarleggen
5. Klaarleggen plakband, loopkogeltjes, liniaal, stiften
Uitvoering
1. De CT-tafel instellen zodat de laserlijnen op juiste punt volgens het protocol
op de patiënt zijn geprojecteerd
2. Patiënt ophalen uit wachtkamer
3. Voorstellen en ID controleren
4. Voorlichting geven over het onderzoek
5. Patiënt in bestralingshouding positioneren op de CT-tafel
6. De laserlijnen aantekenen met stift op de huid van de patiënt
7. Loodbolletjes plakken op kruising van de aangetekende referentielijnen
8. CT-tafel in de opening schuiven naar startpositie voor het maken van een
topogram
9. Patiënt laatste instructie geven en de ruimte verlaten
10. Topogram/scanogram maken
11. Scanrange instellen
12. CT-scan maken
Evaluatie
1. Controle van de scan staat alles erop? (het doelgebied en de OAR’s)
2. Controle van loodbolletjes op de scan
3. Aantekenen van definitieve lijnen en/of tatoeages plaatsen
4. Patiënt van tafel halen en laatste instructie geven
5. Onderzoek afronden, ruimte weer opruimen en in gereedheid brengen
3. de begrippen referentielijnen, CT-referentie punt, toplaser, hoogte laser,
transversale of vlaklaser te kunnen uitleggen in eigen woorden.
Referentielijnen lijnen op het lichaam van de patiënt gemaakt door de
lasers, om de patiënt tijdens elke behandeling hetzelfde te laten liggen
CT-referentie punt kruispunt van de referentielijnen op de patiënt
o Bij prostaat is deze 2 cm craniaal van het symfyse, omdat dit een
stabiel punt en een plek waar je makkelijk kan aantekenen omdat je
hier geen last hebt van schaamhaar.
Toplaser laser die in het midden aan de bovenkant van de patiënt loopt
vRT 02-013/ MS Page 1
, Hoogte laser laser die verticaal aan de zijkant van de patiënt loopt
Transversale- of vlaklaser laser die horizontaal over de patiënt loopt
4. de terminologie kennen: topogram, isocentrum, CT referentiepunt, lasers,
toplaser, hoogte lasers, ITA, FOV of scanrange, slice of coupe
Topogram verkregen beeld van de CT-scan
Isocentrum kruispunt van de laserlijnen in de ruimte
CT-referentiepunt kruispunt van de laserlijnen op de patiënt
Lasers
o Toplaser laser die in het midden aan de bovenkant van de patiënt
loopt
o Hoogte laser laser die verticaal aan de zijkant van de patiënt loopt
ITA afstand van isocentrum tot aan tafel, ook wel vlaklaser genoemd
FOV of scanrange gebied waar je geïnteresseerd in bent en dat je wilt
scannen
Slice of coupe 1 coupe van meerdere foto’s
5. beargumenteren wat de gewenste positionering is: buik- of rugligging; armen.
Buikligging: niet vaak, maar kan voorkomen bij long- of mammacarcinomen.
Op deze manier ontstaat er door de zwaartekracht een grotere afstand tussen
hart en borst of long. Hierdoor krijgt het hart minder straling, iets waar je naar
streeft.
Rugligging: het meest, want dit ligt het meest comfortabel en stabiel.
Daarnaast hoeven mensen niet mobiel te zijn om op de rug te liggen, wat wel
het geval is bij buikligging.
Armen: vaak buiten stralingsgebied
6. beargumenteren wat de gewenste blaasvulling is (vol dan wel leeg).
Bij een prostaat- en rectum behandeling is een volle blaas gewenst, zodat de
prostaat tijdens elke behandeling op ongeveer dezelfde plaats ligt. Daarnaast is het
zo dat wanneer de blaas leeg is, de blaas tegen de prostaat aan ligt en mee
bestraald worden. Bij een volle blaas wordt dus een minder groot oppervlak mee
bestraald. Ook zorgt een volle blaas ervoor dat de dunne darmen omhoog geduwd
worden.
Bij een blaas behandeling is een lege blaas gewenst, zodat je het PTV zo klein
mogelijk kunt houden.
7. de CT-beelden ter lokalisatie van het te bestralen gebied, herkennen.
Voorbereiding treatment planning:
De student kan:
1. inloggen in het systeem.
2. eisen aan een treatment plan volgens de ICRU opnoemen.
o Max. is 107%
o Minimaal 99% van het gehele PTV moet minimaal 95% van de
voorgeschreven dosis ontvangen
o Dosis in OAR’s blijft onder de tolerantiedosis
3. benoemen wat isodoselijnen zijn.
Isodoselijn: Lijnen die CT-punten verbinden met gelijke dosis op de planning
4. grove structuren in bekkengebied herkennen en op CT beelden.
vRT 02-013/ MS Page 2
, 5. uitleggen waar de diverse volumina (GTV,CTV en PTV), die in het ICRU rapport
beschreven worden, voor staan en waarom deze apart worden gedefinieerd.
o GTV: Macroscopische (met blote oog zichtbare-) omvang van tumor zoals
bepaald door radiologisch (CT) en klinisch onderzoek
o CTV: GTV + omringende microscopische tumorcellen
o PTV: CTV + marges vanwege onzekerheden
o Deze worden apart gedefinieerd, omdat niet alles met het blote oog te zien is.
Alleen het GTV is als enige te zien met het blote oog.
6. de doelvolumina (GTV,CTV en PTV) interpreteren bij een treatment planning.
7. uitleggen wat een DVH is.
DVH: Histogram waarin te beoordelen is of 99% van het hele PTV 95% van de
voorgeschreven dosis ontvangen heeft (niet te beoordelen met isodoselijnen)
8. de organs at risk bij bestralen van een tumor in het bekkengebied benoemen.
o Rectum
o Blaas
o Heupkoppen
9. een planning van een doelgebied in het bekkengebied beoordelen aan de hand
van een dosisvolume histogram (DVH) en statistics. (Is de Dmax <107% en
Dmin>95% van de voorgeschreven dosis; OAR’s onder de tolerantie dosis)
10. een PDD-curve maken.
o uitleggen wat een PDD-curve is. (blz. 161)
Dit is een grafiek waarin de relatie van de PDD (procentuele dieptedosis) met
de hoeveelheid energie is weergegeven.
11. uitleggen waarom er voor een bepaalde bundelopzet (richting) wordt gekozen.
Bijvoorbeeld voor 5 bundels vanuit verschillende richtingen. Op deze manier kan
bijvoorbeeld de prostaat meer dosis ontvangen dan wanneer er gekozen zou worden
voor 1 bundel vanuit 1 richting.
12. uitleggen hoe de bundelopzet de dosisverdeling beïnvloedt.
vRT 02-013/ MS Page 3
, Door bijvoorbeeld 5 bundels vanuit verschillende richtingen te kiezen, wordt de dosis
verdeeld over deze richtingen en zal de dosis in bijvoorbeeld de prostaat hoger zijn
omdat de bundels elkaar hier overlappen. Hoe meer bundels, hoe meer dosis midden
in het lichaam (doelgebied) en hoe minder dosis aan de zijkanten.
13. uitleggen hoe de fotonenenergie de dosisverdeling beïnvloedt.
Hoe hoger de fotonenergie (MV) is, hoe meer de dosis verdeelt wordt over het lichaam
en hoe dieper het komt. Als de fotonenergie laag is, zal de dosis niet diep komen en
dus verdeelt worden over structuren net onder de huid.
Uitvoering:
De student is in staat om
14. een beschrijving te geven van de te volgen procedure/ het stappenplan, bij de
uitvoering van de bestraling onderverdeeld in voorbereidingsfase,
uitvoeringsfase en evaluatiefase.
Zie taak vRT 02-002
Oriënteren op het dossier van de patiënt/ lezen van de stralenkaart
Ruimte in gereedheid brengen
Bestralingsgegevens van de patiënt oproepen in de computer
Hulpmiddelen klaarleggen
Patiënt ophalen uit de wachtkamer
Voorstellen en ID controleren
Patiënt voorlichting geven
Patiënt naar het kleedkamertje begeleiden en kleding instructie geven
Voorlichting geven over de bestraling
Patiënt plaats laten nemen op de behandeltafel
Patiënt in bestralingshouding positioneren
Bestralingsapparaat in de uitgangspositie plaatsen voor imaging
Image panel uitschuiven
Doelgebied instellen met behulp van de laserlijnen en de CT-referentiepunten op de
huid
ITA meten
Patiënt laatste instructie geven en ruimte verlaten
Positieverificatie imaging uitvoeren/ beelden maken
Beelden matchen
Wanneer beide MBB’ers tevreden zijn: eventuele verplaatsing uitvoeren
Eventuele verplaatsing uitvoeren n.a.v. match resultaten
Bestralingsapparaat in de uitgangspositie plaatsen voor de bestraling
Patiënt laatste instructie geven en ruimte verlaten
Achtereen volgens bestralen van de verschillende velden
Patiënt goed in de gaten houden
Patiënt van tafel halen
Ruimte weer opruimen en in gereedheid brengen
15. een bestralingsplan van het bekkengebied uitvoeren op de behandel tafel en het
VERT systeem.
16. een medestudent in te stellen op CT referentiepunten op de bestralingstafel.
vRT 02-013/ MS Page 4
