Inhoudsopgave
Hormonen van de bijnier ................................................................................................................................. 1
Histologie van de bijnier ..................................................................................................................................... 2
Bijnier medulla.................................................................................................................................................... 2
Bijnier cortex....................................................................................................................................................... 4
Renine-angiotensine systeem ............................................................................................................................. 7
Schildklier en bijschildklier ............................................................................................................................... 8
Histologie en anatomie van de schilklier ............................................................................................................ 8
Productie van schildklierhormonen .................................................................................................................... 9
Regulatie van de schildklierhormoon secretie .................................................................................................. 11
Bijschilklier ........................................................................................................................................................ 15
Gonaden ........................................................................................................................................................ 17
Productie van seks steroïden ............................................................................................................................ 17
Hormonen van de bijnier
De bijnieren bevinden zich aan de bovenkant van de nieren. De bijnieren zijn omgeven door
vet. De bijnieren worden direct van bloed voorzien door de ventrale aorta. De producten die
door de bijnier geproduceerd worden, worden direct afgeven aan de vena cava caudalis.
Binnen de bijnier kan onderscheidt gemaakt worden tussen de schors (cortex) en met merg
(medulla). De cortex vormt het endocriene deel van de bijnier. De medulla maakt onderdeel
uit van het zenuwstelsel, het is een gemodificeerde sympathische ganglion (ganglion = hoge
,concentratie van neuronen buiten het centrale zenuwstelsel). De cortex en de medulla zijn dan
ook ontstaan uit verschillende embryologische lagen.
Histologie van de bijnier
De cortex is opgebouwd uit drie verschillende lagen (van buiten naar binnen):
• Zona glomerulosa → hier zitten bolvormige cellen. Hier worden hormonen
geproduceerd die zorgen voor het reguleren van de nierfunctie.
• Zona fasciculata → hier zitten cellen die onderling een soort balken vormen. De
ruimte tussen de balken wordt opgevuld door bloedvaten. In deze zone wordt cortisol
geproduceerd.
• Zona reticularis → hier zitten cellen die netwerk achtige structuren vormen. In deze
zone worden de seks steroïden geproduceerd.
Cellen die steroïden produceren hebben een combinatie van 3 karakteristieke organellen:
• Lipide druppels
• Een specifiek soort mitochondria waarbij het binnen membraan zo gevouwen is dat
het buisvormige structuren vormt.
• Grote hoeveelheden glad endoplasmatisch reticulum → dit omdat het ER membraan in
steroïde cellen volgepakt zit met ‘steroidogenic enzymes’, hierdoor is er geen plaats
voor de ribosomen om op het ER membraan te zitten. In deze cellen zijn dus veel vrije
ribosomen in het cytoplasma aanwezig.
Bijnier medulla
De medulla is afkomstig uit de neurale lijst. In de meeste vertebraten (met uitzondering van
zoogdieren) is de medulla een los orgaan. De medulla bestaat uit ‘chromaffin’ cellen. De
medulla wordt geïnnerveerd door cholinerge sympathische neuronen. In de medulla, wordt er
acetyl choline afgegeven uit de synaps van het preganglion sympathisch neuron. Dit zorgt
voor het innerveren van het ganglion aanwezig in medulla. Hierdoor wordt adrenaline
(epinephrine) en noradrenaline (nonepinephrine), wat geproduceerd wordt door de chromaffin
cellen, gesecreteerd.
,Het verschil tussen een ‘normaal’ ganglion en de bijnier medulla, is dat in een ‘normaal’
ganglion een postganglionic neuron aangestuurd wordt dat zorgt voor het innerveren van
target weefsel. Bij de bijnier medulla wordt het product meteen afgegeven en is er dus geen
sprake van een postganglionic neuron.
Zowel de catecholamines als de schildklierhormonen worden geproduceerd uit het aminozuur
tyrosine. Zowel noradrenaline als adrenaline behoren tot de catecholamines.
Adrenaline heeft een zeer korte halfwaardetijd (~ 2 min.).
Functies van catecholamines:
• Metabolische effecten → zorgt voor het behouden van homeostase in plotselinge
arbeid door het mobiliseren van de energiereserves. Concreet zorgt het voor het
stimuleren van de glycogenolyse (afbraak van glycogeen), met een verhoogd
bloedglucose level als gevolg. Het zorgt ook voor het stimuleren van de lipolyse
(afbraak van vet) in adipocyten met als gevolg dat de hoeveelheid vrij vetzuur stijgt.
Verder stimuleert het de afgifte van glucagon in de pancreas en gaat het insuline
effecten tegen.
• Cardio-vasculaire effecten → zorgt voor het herverdelen van het bloed (meer bloed
naar bijvoorbeeld de spieren en longen en minder naar bijvoorbeeld de organen van
het verteringsstelsel en de huid) met als gevolg een verhoogde bloed flow en O2
levering. Adrenaline/noradrenaline kan binden op de adrenerige receptoren in onder
, andere het gladde spierweefsel in de wand van de bloedvaten. Afhankelijk van het
type bloedvat of orgaan worden verschillende subtypes van deze receptor tot expressie
gebracht. Activatie van de beta-receptoren (bijv. in spieren en longen) leidt tot een
verhoogde concentratie cAMP met vasodilatie als gevolg. Activatie van de alfa-
receptoren (bijv. in huid en verteringsstelsel) leidt tot een verlaagde cAMP
concentratie met vasoconstrictie als gevolg. In het hart zelf zijn beta-receptoren
aanwezig waarvan activatie leidt tot het contracteren van de hartspier.
• Belangrijk voor acute stress → aansturen van de ‘fight or flight’ reactie.
Bijnier cortex
CRH wordt afgegeven door de hypothalamus en stimuleert door afgifte van ACTH door de
hypofyse. De afgifte van CRH is afhankelijk van het circadiaan ritme (24-uursritme) en van
de hoeveelheid stress die ervaren wordt. De CRH afgifte wordt hoger naarmate het avond
wordt en is het hoogst tijdens het eerste deel van de nacht. In het tweede deel van de nacht
neemt de secretie van CRH weer af. Als er sprake is van stress dan zal dit het circadiaan ritme
overstijgen. In de bijnierschors zorgt ACTH voor de afgifte van cortisol. In de cortex van de
bijnier bindt ACTH op de ACTH receptor, deze is aanwezig in de zona fasciculata als in de
zona reticularis.
Cortisol is van belang voor het negatieve feedbackmechanisme in dit hormonale systeem.
Cortisol heeft veel verschillende functies, dit omdat cortisol receptoren op bijna alle cellen tot
expressie gebracht wordt. De hoofdfuncties van cortisol:
• Stimuleren van de lipolyse in vetweefsel
• Stimuleren van het eiwit katabolisme in spierweefsel
• Stimuleren van het eiwit anabolisme in de lever
• Stimuleren van de gluconeogenese in de lever
• Stimuleren van de glycogeen opslag in de lever (behalve als er sprake is van
verhoogde glucagon levels, dan zal er glucose afgifte plaatsvinden. De combinatie van
glucagon en cortisol zorgt ervoor dat je s’nachts niet wakker wordt omdat je honger
hebt).
• Onderdrukking van het immuunsysteem
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper BMWsamenvattingen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
