Een hele goede samenvatting over hoofdstuk 9 Wereldoorlogen en over hoofdstuk 10 de paragrafen §10.1 en §10.3. In de samenvatting staan de woorden dik gedrukt en de betekenis, er worden jaartallen, personen en gebeurtenissen behandelend en de kenmerkende aspecten staan er bij. Korthom de ideale s...
Geschiedenis H9 De tijd van de wereldoorlogen
Kenmerkende aspecten:
A. De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massa-
organisatie.
B. De totalitaire politieke systemen: communisme en nationaal-socialisme (fascisme).
C. De economische wereldcrisis
D. Het voeren van twee wereldoorlogen
E. Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de
joden(holocaust)
F. De Duitse bezetting van Nederland
G. Niet eerder vertoonde verwoestingen door massavernietigingswapens en de
betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering
H. Opkomst van verzet in de koloniën tegen het West-Europese imperialisme.
§9.1 De Eerste Wereldoorlog
KA:
-Het voeren van twee wereldoorlogen.
-Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens
en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.
De oorlog breekt uit
De aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog was de moord op de Oostenrijkse
kroonprins Frans Ferdinand, die op 28 juni 1914 werd doodgeschoten in de Bosnische
hoofdstad Sarajevo. Oostenrijk vermoedde terecht de Servische geheime dienst. Om
een eind te maken aan de Servische dreiging, besloot Oostenrijk Servië te straffen.
Oostenrijk stelde Servië een ultimatum(=laatste eis): Oostenrijkse rechercheurs
moesten in Servië de vrije hand krijgen. Servië weigerde dat, nadat Rusland steun had
geboden.
Op 28 juli verklaarde Oostenrijk Servië de oorlog. Rusland mobiliseerde zijn leger,
waarna Duitsland Rusland de oorlog verklaarde. Daarna mobiliseerde Frankrijk en
verklaarde Duitsland Frankrijk de oorlog. De geallieerden(=Groot-Brittannië,
Frankrijk en Rusland) vochten nu tegen de centralen(=Duitsland en Oostenrijk). Toen
de VS zich in 1917 aansloten bij de geallieerden was het een echte wereldoorlog
geworden.
Oorzaken van de oorlog
De spanningen liepen op door nationalisme en onderling wantrouwen. Frankrijk wilde
wraak voor de verloren oorlog tegen Duitsland(1870-1871) en wilde Elzas-Lotharingen
terug. Rusland zag Duitsland en Oostenrijk als obstakel voor zijn machtsuitbreiding
Duitsland voelde zich omsingeld door Rusland en Frankrijk en vond tegelijk dat het
recht had op meer macht en aanzien. Om zijn koloniale rijk uit te kunnen breiden
bouwde Duitsland een grote oorlogsvloot, wat leidde tot een wapenwedloop(=race
om de beste en meeste wapens te krijgen) op zee met Groot-Brittannië.
In Duitsland, maar ook in andere Europese landen heerste
militarisme(=verheerlijking van alles wat met het leger te maken heeft). Er werd
verwacht dat de winnaar van de oorlog snel bepaald zou worden, maar dit was niet
het geval.
Het verloop van de oorlog
West-Vlaanderen en Noord-Frankrijk waren in tweeën gedeeld door loopgraven. Dit
westelijke front(=gebied waar gevochten wordt) bleef bijna 4 jaar muurvast zitten.
1
, Honger onder de bevolking van Rusland liep uit tot een opstand tegen de regering. De
tsaar trad af. Onder leiding van Lenin grepen de communisten de macht. Zijn regering
sloot op 3 maart 1918 vrede met Duitsland.
De geallieerde hadden 2 voordelen:
- Er arriveerde voortdurend verse Amerikaanse troepen
- Ze beschikten over honderden tanks, een nieuw wapen
Toen de Duitsers achter hun oude linies werden teruggedrongen, besefte de
legerleiding dat de oorlog verloren was. Vervolgens vroegen de Duitsers om een
wapenstilstand, die 11 november inging.
Bewapening en verwoestingen
De Eerste Wereldoorlog leidde tot ongekende verwoestingen. De vernietigingskracht
van de wapens was enorm toegenomen door de industrialisatie.
Betrokken burgers
De legers bestonden vooral uit dienstplichtigen en vrijwilligers. De achterblijvers
moesten de productie op gang houden. Daarvoor werden massaal vrouwen en
ouderen ingeschakeld. Er werden enorme hoeveelheden wapens gefabriceerd.
Door de beperking van de productie en consumptiegoederen ontstonden
voedseltekorten. Duitsland had ook last van een geallieerde blokkade van zijn
havens. Honderduizenden Duitsers stierven van de honger.
Gevolgen van de oorlog
Na de oorlog werd Duitsland gedwongen een vernederend vredesverdrag te tekenen:
de Vrede van Versailles.
Duitsland:
-moest Elzas-Lotharingen teruggeven aan Frankrijk
-verloor grondgebied aan de nieuwe staat Polen
-raakte al zijn koloniën kwijt
-mocht slechts een klein leger houden
-kreeg als schuldige aan de oorlog enorme herstelbetalingen opgelegd
-en mocht geen lid worden van de Volkenbond
Van de oude multi-etnische staten bleef alleen Rusland bestaan.
Het multi-etnische Habsburgse rijk viel uiteen. Slovenië en Kroatië vormden met
Servië en Bosnië de nieuwe multi-etnische staat Joegoslavië.
§9.2 De economische wereldcrisis
KA:
- De economische wereldcrisis
Economie in de jaren 1920
De Eerste Wereldoorlog maakte een eind aan de stijging van de welvaart in Europa. In de
naoorlogse jaren was er in de voormalige oorlogvoerende landen een recessie. In 1924
begon een tijd van economische bloei, die bekend staat als de roaring twenties of de gay
twenties.
De Amerikaanse economie groeide hard door de snelle uitbreiding van het wegen- en
elektriciteitsnet en de opkomst van nieuwe producten, zoals koelkasten, wasmachines en
broodroosters. In 1928 had al meer dan de helft van de Amerikaanse gezinnen een auto.
In de consumptiemaatschappij bloeide ook de mode, het uitgaansleven en de
vermaaksindustrie.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper svmstoetzer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
