Alhoewel het ideaal van een rationele beleidsvoering breed wordt gedragen vindt het in de
praktijk doorgaans vele obstakels op haar pad. De “groene draad” (gewenste praktijk van
rationele beleidsvoering, dus hoe je het zou willen) botst nogal eens met de “rode draad”
(de feitelijke praktijk van beleidsvoering).
Centrale vraag van het vak → waarom pakken beleid en besluitvorming vaak zo anders uit
dan gewenst of gedacht?
- Antwoord: rode draad mechanismen zorgen er voor dat de groene draad niet
volledig werkt.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen normatieve en empirische theorie:
- Normatieve theorie → hoe hoort de besluit- en strategievorming eigenlijk? Hoe zou
je vinden dat strategie-/ beleidsvorming zou moeten gebeuren? Is hoe we het beleid
hadden gewild.
- Empirische theorie → hoe gaat het beleid nou eigenlijk in het echt?
Het beleidsproces / beleidscyclus
Politiek vindt rechts plaats in het beleidsproces (beleidsformuleringskant, waar willen we
naartoe). Is de beleidsvoorbereiding: hier wordt beleid bedacht.
Uitvoering vindt links plaats in het beleidsproces. Is de beleidsuitvoering. Beleid is bedacht
en nu begint de uitvoering ervan.
1
,Groene draad → normatieve benadering, dus zo zou je het beleid aan moeten pakken
- Uitvoerder doet precies wat de beleidsvormer heeft bedacht in het machinemodel
van de uitvoering. Daarna beleid evalueren. Eventueel aanpassen. Cyclus gaat altijd
door.
Rode draad → empirische benadering, dus hoe het beleid daadwerkelijk gaat
- In de praktijk loopt het vaak anders dan gewenst of gedacht. Onderbreken van de
groene draad.
- Rode draad-mechanismen voorkomen dat het beleid uitpakt dan hoe je het had
bedacht en bedoelt. Ze onderbreken de groene draad en zorgen ervoor dat het in de
praktijk nooit echt werkt hoe jij het zou willen hebben.
Groene draad is een rationele beleidsaanpak. Daar
doorheen lopen actief handelende actoren. Die
actoren zorgen ervoor dat de groene draad anders
uitpakt en zijn eigenlijk de bron van de
mechanismen. Die leiden tot de rode draad
(feitelijke empirische theorie) van de onbedoelde
effecten.
We worden geconfronteerd met een bepaald
probleem: we hebben namelijk normen over hoe we
de werkelijkheid graag zouden willen hebben en de werkelijkheid zelf. Deze twee vallen
nooit over elkaar heen en er ontstaat eigenlijk altijd wel een kloof. Als de kloof te groot
wordt gaan we eigenlijk vanzelf iets doen om de kloof te verkleinen. We zien de wereld als
actoren en factoren die op elkaar inwerken. Waar gaat het fout en wat zouden interventies
kunnen zijn?
Gijs Kuypers
Volgens Kuypers is politiek ongestructureerd en er gebeuren allerlei onverwachte dingen
(rode draad). De uitvoering is neutraal. Dus de rode draad vindt plaats in de politieke
bestuurskant waar de besluiten plaatsvinden. Groene draad vindt plaats in de uitvoering en
die is neutraal.
- Groene draad: de draad van de beleidsontwikkeling. Ambtenaren ontvangen
plannen die de besluitvormers hebben bedacht. Rationeler. Analytische visie. Zit
links in het plaatje van beleidsproces (beleidsuitvoering; beleid is bedacht en nu de
uitvoering). Neutrale uitvoering.
2
, - Rode draad: de beleidsvormer, de politicus die bedenkt wat er moet gebeuren. Gaat
over macht, toeval, framing en manipulatie. Politieke visie. Zit rechts in het plaatje
van beleidsproces (beleidsformuleringskant, waar willen we naartoe). Gebeurt van
alles onvoorspelbaars.
Wat Kuypers zegt is sterk in strijd met wat wij zeggen. Wij zeggen namelijk dat die rode
draad en groene draad (en dus politiek en uitvoering) overal plaatsvindt. Eigenlijk vindt dus
overal een politiek proces plaats. Een proces van besturen, beslissingen nemen, gebeurt dus
ook in datgene dat er uitziet als neutraal organiseren. Besturen en organiseren lopen sterk
door elkaar heen en zijn altijd overal aan de orde. Onbedoelde effecten vinden dus overal
plaats.
Groene draad
4 voorwaarden om de groene draad echt te laten werken:
1. Unitaire besluitvormer
- Formele centrale macht ligt in het centrum, dus 1 plek waar de besluiten
worden genomen. Kan bij 1 persoon zijn, maar hoeft niet per se. Kan ook
rondom 1 besluitvormer heen zijn, zoals bij Rutte het geval is, want hij is niet
in zijn eentje de baas. (Tegenovergestelde: federatie).
- Unitaire besluitvorming is vaak niet het geval; zowel bij ministers niet als niet
niet in een organisaties. Is namelijk vaak gewoon erg moeilijk.
2. Volledige informatie
- Je moet alles snappen en over alle informatie beschikken die nodig is om
beslissingen te nemen. Dit is nodig om je doelstelling waargemaakt te krijgen.
- Bij McDonald's is dit goed het geval. Duidelijk hoe je een hamburger moet
maken.
3. Loyale uitvoerders
- De uitvoerders moeten echt doen wat jij zegt. Geen eigen doelen nastreven.
Doen wat je gezegd wordt. Opdrachtnemer moet samenvallen met de
opdrachtgever.
- Is niet altijd het geval; denk maar aan de staking in het onderwijs. Als de
docenten staken, zijn ze geen loyale uitvoerders. Ze zijn het namelijk niet
eens met het gekozen beleid, want daarvoor staken ze.
4. Vermogen om eigen beleid kritisch te evalueren
3
, - Niet te veel politiek. Als er posities van afhangen, dan leer je niet. Dus niet
‘strijden’ om een positie. Cirkel rondmaken met beleidsevaluatie naar
agendavorming.
Dilemma:
- Putin is unitair. Maar hoe meer unitair de besluitvorming is, hoe minder je over
volledige informatie bezit. Als het probleem heel ingewikkeld is, zal de unitaire
besluitvormer andere mensen en kennis nodig hebben, want hij heeft niet in zijn
eentje al die informatie. Echter durven mensen niet alles te vertellen wat ze willen
en denken aan een unitaire besluitvormer en daarom zal de besluitvormer dus snel
informatie missen.
- Nederland is minder unitair en heeft gedeelde besluitvorming → minder makkelijk
tot eenduidige besluitvorming → maar wel volledigere informatie. Langduriger
besluitvormingsproces. Meer mensen zullen, willen en mogen meedoen.
Frederik de Grote van Pruisen kon in zijn eentje beleid bepalen. Aardappels op zijn graf:
kartoffelbevel. Hij gaf bevel aan zijn rijk om aardappels te gaan poten. Zorgde voor het einde
van hongersnoden. Hij volgde de cyclus van de groene draad. Informatie en kennis in
ontwerp. Uitvoering en evaluatie. Hij inspecteerde zelf. Duurde wel lang..
De rode draad mechanismen. Onderscheid tussen mechanismen en obstakels
Bij een obstakel denk je aan een tekort, terwijl je bij een mechanisme denkt aan teveel.
Obstakel → problemen die je hebt in de totstandkoming en uitvoering van beleid en
strategie die potentieel / min of meer oplosbaar zijn; er is een oplossing voor. Bijvoorbeeld
een steen die je op zij kan rollen. Problemen die je hebt bij uitvoering, die potentieel in
principe oplosbaar zijn. Niet per se zo dat dit onvermijdelijk is. Een tekort, dus te weinig tijd
of geld.
Mechanismen → problemen die eigenlijk altijd optreden bij de totstandkoming en
uitvoering van beleid en strategie. Ze zijn er altijd, zijn onvermijdelijk en zorgen ervoor dat
dingen anders gaan dan je wilt.
- Mechanismen leiden tot onbedoelde gevolgen, dus tot een andere uitwerking van
beleid dan bedoeld.
- Mechanismen zijn veelvoorkomende, makkelijke herkenbare en causale patronen. Er
is een duidelijke causale keten van oorzaak (van het beleidseffect) en gevolg (het
beleidseffect). Is dus een afwijking van het beoogde doel.
- Mechanismes worden getriggerd door handelende individuen. Deze individuen
kiezen allemaal zelf en dus zijn er onderliggende, onbekende voorwaarden en
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studentBO. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,94. Je zit daarna nergens aan vast.
