Ontwikkelingspsychologiehoofdstuk4-Degeboorteenhetpasgeborenkind
4.1Geboorte
4.1.1-Weeën
HetCRH(corticotropine-releasinghormone)enoxytocinezijnessentieelvoorhetstartenvan
deweeën.Nadevierdemaandzaldebaarmoederalafentoesamentrekkenomzichvoorte
bereidenopdebevalling.DitnoemenweBraxton-Hicks-contracties,ofvoorweeënofvalse
weeën.De‘echte’weeënhebbenalsdoelhethoofdjetegendebaarmoederhalstedrukken.
4.1.2-Geboorte
EenpasgeborenbabywordteerstvisueelgeïnspecteerdmiddelsdeApgar-score.Dezericht
zichophuidskleur,hartslag,reflexen,spierspanningenademhaling. Zuurstofgebrek,ookwel
anoxia,vaneenpaarminutenkanleidentothersenbeschadigingdoordaterhersencellen
afsterven.Bovendienkanhettotzo’nhogebloeddrukleidendaterbloedingenontstaaninde
hersenen.
NadezeinspectiewordtdebabyschoongemaaktHetlatenzittenvanvernix,hethuidsmeer,
wordtgeadviseerdvanwegeantibacteriëleentemperatuurregulerendeeigenschappen.Het
donshaar,lanugo,zalsnelverdwijnen.
Hetmasserenenstrelenleidttotdeaanmaakvancehmicaliënindehersenendiedegroeiin
werkingzetten.Ookisereenverbandmetgewichtstoename,betereslaap-waakpatronen,
betereneuromotorischeontwikkelingenlagerebabysterftecijfers.
4.1.3-Waarmedischezorgenattitudesamenkomen
Manierenomtebevallen
Thuisbevalling-o
ngeveer13%vandekindereninNederlandwordtthuisgeboren.
Kraamhotel-d
itisineenmeerhuiselijkeomgevingdaneenziekenhuis,maarwelmet
begeleidingvandeskundigpersoneel.
Waterbevalling-d ewarmteenhetdrijfvermogenvanhetwaterzoudeneenrustgevende
werkinghebben,meteenlagerepijnintensiteit.Erisechterrisicoopinfectiedoorhet
onsterielewater.
Lamaze-methode-m oederslerendelenvanhunlichaamopcommandoteontspannen,
waardoorvrouwenpijnlijkeweeënkunnenopvangen.
Pijnbestrijding
Erzijntweevormenvanderuggenprik,namelijkspinaleanesthesieenepiduraleanesthesie.Bij
spinaalishetvolledigeonderlichaamverdoofd,dezewordtgebruiktbijeenkeizersnede.Bij
eenvaginalebevallingwordtveelalgekozenvooreenepiduraal.Echterkunnen
verdovingsmiddeleneenbeperkendeffecthebbenopdezuurstoftoevoernaardefoetus en
kunnenzedebevallingvertragen.Baby’szijndanfysiologischminderalertendemotoriekisin
deeerstedagenvanhunlevenmindergoedontwikkeld.
4.2Complicatiestijdensdegeboorte
4.2.1-Prematurebaby’s
Desteedshogeremoederleeftijdbrengteenhogerekansopvruchtbaarheidsproblemen,
vroeggeboorteenanderecomplicatiesmetzichmee.Baby’smeteenlaaggeboortegewicht
kunnenprematuurzijnofgroeivertraagd.Groeivertraagdebaby’swegen90%ofmindervan
hetgemiddeldegewichtvankinderenvandezelfdeleeftijd.
Risico’sbijprematuriteitzijnontwikkelingvanhetResspratoryDistressSyndrome,waarbijde
temperatuurenzuurstofinhoudvandecouveusegereguleerdmoetkunnenworden,maarook
,eenhogerrisicoopinfecties.60%vandetevroeggeborenbaby’sheefthelemaalgeen
problemeninhunverdereontwikkelingafgezienvandathettragerverloopt.
Baby’smeteenzeerlaaggeboortegewicht
Dezebaby’swegenminderdan1250gramen/ofhebbenminderdan30wekeninde
baarmoederdoorgebracht.Hunorganenzijnnognietvolgroeid,waardoorzeveelgevaar
lopen.
Risicofactorenvroeggeboorte/laaggeboortegewicht
Hoekorterdeperiodevanmenstruatieis,hoegroterdekansopcomplicaties.Metname
vrouwendieminderdantweejaarhebbengemenstrueerdvormeneenrisicogroep.Ookeen
vrouwdiebinneneenhalfjaarnadevorigezwangerschapopnieuwzwangerisheefteenhoger
risico.Daarnaastkunnenfactorendievaninvloedzijnopdealgemenegezondheidvande
moedereenrisicovormen,zoalsleeftijd,voeding,kwaliteitvanmedischezorg,hoeveelheid
omgevingsstresseneconomischesituatie.
4.2.2-Postmaturebaby’s
Ookbaby’sdielaterdantweewekennadeuitgerekendedatumgeborenwordenlopenrisico’s.
Zokandebloedtoevoervandeplacentaverminderen,waardoordenoggroeiendefoetus
onvoldoendevoedingsstoffenkrijgt.Hierdoorkandebloedtoevoernaardehersenenafnemen
wattothersenbeschadigingkanleiden.Ookvormtdegroottevanhetkindtijdensdebevalling
eenrisico.Interventieszijnweeënopwekkersofeenkeizersnede.
4.2.3-Keizersnede
Indicatiesvooreenkeizersnedezijnplotselingedalingenofstijgingenvandehartslagvande
foetus,bloedverliestijdensdeweeënofeenverkeerdeliggingvanhetkind.Eenkeizersnee
brengtopzijnbeurtookgevarenmetzichmee,zoalslittekenweefselindebaarmoeder,op
kortetermijneennegatiefeffectopdeontwikkelingvanhetimmuunsysteem,eenafwijkende
hormale,bacteriëleenmedischeontwikkelingeneerderademhalingsproblemen.
4.2.4-Zuigelingensterfte
Inminderdan1opde100gevallenwordteenkinddaadwerkelijkdoodgeboren.Alsdedood
wordtgeconstateerdvooraanvangvandebevalling,wordtvaakgekozenvoor
weeënopwekkersofeenkeizersnede.Inanderegevallensterftdebabytijdensdegeboorte.
Vanzuigelingensterftesprekenwealseenkindinheteerstelevensjaarsterft.
Sociaal-economischeomstandighedenenzorgtijdensdezwangerschapblekennauwelijksvan
invloed.Ditwordteerderveroorzaaktdoorsocialeenculturelefactoren.
4.2.5-Postnataledepressie
Ongeveer10%vanallenieuwemoederswordthierslachtoffervan.Ditkanuiteindelijk
overgaanineenpostpartumpsychose,waarbijiemandhetcontactmetdewerkelijkheid
verliest.Ditkanerfelijkbepaaldzijn.Hetkanookwordenveroorzaaktdoordegrote
hormoonschommelingennadegeboorte.Moedergedragenzichoverhetalgemeen
afstandelijkenteruggetrokken,waardoorbaby’sminderpositieveemotiestonenenzichop
hunbeurtterugtrekken.
4.3Wateenpasgeborenbabyallemaalkan
4.3.1-Fysiekevaardigheden
Metsommigefysiekeactiviteiten,andersdanademen,hebbenbaby’sindebaarmoederal
kunnenoefenen.Reflexenbijvoorbeeld.Dezuig-,zoek-enslikreflexkandebabyalzodrahij
geborenis.Hoesten,niezen,knipperenendespijsverteringopgangbrengenzijndingendiede
babymeteenalkan.
,4.3.2-Zintuigen
Pasgeborenenkunnenenigszinszien.Zehebbenvooraloogvoordingenmeteenscherp
contrast.Ookkunnenzehelderheidonderscheidenenomvangenigszinsinschatten.Baby’s
kunnenookkleurenonderscheiden.
Zekunnendaarnaastduidelijkhorenenreagerenookopbepaaldesoortengeluiden.Ze
schrikkenvanplotselinglawaaienlatenmerkendatzebepaaldegeluidenherkennen.Het
vruchtwaterdatinhetmiddenoorzitmoeteerstwegvloeienvoordatdebabyechtgoedkan
horen.
Baby’szijnduidelijkgevoeligvooraanrakingen.Zereagerenopstimulienzijnzichbewustvan
luchtstootjesdievolwassenensomsnieteensopmerken.
Ookhunreukensmaakzijngoedontwikkeld.Datnietalleen,zezijnzelfsvrijverontwikkeld
doordatzezelfeenpassendegezichtsuitdrukkinghebbenbijeenbepaaldesmaak.
4.3.3-Hetleervermogenvandepasgeborene
Klassiekeconditionering
Eenorganismeleertopeenbepaaldemaniertereagerenopeenneutralestimulus,diedattype
responsnormaalgesprokennietteweegbrengt.
Voorbeeld:eenhongerigebabystoptmethuilenwanneerzijnmoederhemoppakt,omdathij
opgepaktwordenheeftgeassocieerdmetgevoedworden.
Operanteconditionering
Baby’sreagerenookopoperanteconditionering,waarbijeenvrijwilligeresponsversterktof
verzwaktwordt,afhankelijkvandeassociatiemetpositieveofnegatievegevolgen.Ookdit
treedt,netalsklassiekeconditionering,directnadegeboorteinwerking.
Voorbeeld:eenbabyleertdatglimlachennaarzijnouderspositieveaandachtoplevert,kanvaker
gaanglimlachen.
Gewenning
Demeestprimitievevormvanlerenvindtwaarschijnlijkplaatsviagewenningofhabituatie.
Hetisdeafnamevandereactieopeenstimulusdieplaatsvindtnaherhaaldelijkepresentatie
vandestimulus.Gewenningkangemetenwordenbijeenbabydoorademhaling,
hartfrequentieendetijddieeenbabynaareenspecifiekestimuluskijkt.
Voorbeeld:eenbabydiegeïnteresseerdenverrastwastoenhijeennieuwobjectvoorheteerstzag,
toontvaakgeeninteressemeeralshijhetzelfdeobjectverschillendekerenheeftgezien.
4.3.4-Socialevaardigheden
Alseenbabygeconfronteerdwordtmeteenvolwassenedieeenspontanegedragsuitingvan
debabynadoet,kandebabyditgedragimiteren.Baby’skunnenonderscheidmakentussen
gezichtsuitdrukkingen.Hetisnognietduidelijkwanneerdezeimitatiebegint.Echterisditeen
belangrijkebasisvoorsocialeinteractieinhetlatereleven.Naastdeimitatiekomenbepaalde
eigenschappenvanpasgeborenenovereenmetouderlijkgedrag.
, Ontwikkelingspsychologiehoofdstuk5-Defysiekeontwikkelinginde
babytijd
5.1Groeienontwikkeling
5.1.1-Fysiekegroei
Vierprincipesvangroei
Erliggenvierprincipestengrondslagaandemenselijkegroeidieeenverklaringvormenvoor
depatronenaandehandwaarvanonzegroeizichvoltrekt.
Cefalocaudaleprincipe-d itgaatoverderichtingvandegroei.Groeivolgteenpatroondat
begintmethethoofdendevervolgensuitstrektnaarderestvanhetlichaam.Hieruitvolgtdat
onzevisueleontwikkelingzicheerdervoltrektdanonsvermogenomtelopen.
Proximodistaleprincipe-O nzeontwikkelingvoltrektzichvanuithetcentrumnaarbuitentoe.
Derompgroeitduseerderdandearmenenbenen.Zokunnenkinderenhunarmeneerder
effectiefgebruikendanhunhandenenvingers.
Principevanhiërarchischeintegratie-E
envoudigevaardighedenontwikkelenzichafzonderlijk
vanelkaarenwordenlatergeïntegreerdincomplexerevaardigheden.Duseerstleerteenkind
hoehetafzonderlijkzijnvingersbeheerstendaarnakanhetpasietsvastgrijpen.
Principevandeonafhankelijkheidvansystemen-D itgeeftaandatverschillende
lichaamssystemeneenverschillendgroeitempokennen.Zokennendelichaamsomvang,het
zenuwstelselendeseksuelerijpheidverschillendegroeipatronen.
5.1.2-Hetzenuwstelselendehersenen
Hetzenuwstelselbestaatuitdehersenenendezenuwendiezichdoorhethelelichaamheen
bevinden.Neuronenvormendebasiscellenvanonszenuwstelsel.Neuronenhebbeneen
cellichaammeteennucleus.Wathenechteronderscheidtvananderecellenisdatzekunnen
communiceren.Hiervoorhebbenzedendrietendieboodschappenontvangenvanandere
cellen.Aanhetandereuiteindenhebbenzeeenaxondatdeboodschapovergeeftaaneen
neurotransmitter,diedeboodschapovergeeft.Deruimtenwaardoorneurotransmittersreizen
noemenwesynapsen.
Bijdegeboortehebbendemeesteneuronennogweinigverbindingenmetandereneuronen.In
deeerstetweejaarwordenontzettendveelnieuweverbindingengevormdwaardoorhet
netwerksteedscomplexerwordt.Naasthetvormenvannieuweverbindingenbestaaterook
zoalsalshetsnoeienvansynapsen.Ditgebeurdalsbepaaldeverbindingennietworden
gestimuleerd.Dezeongebruikteneuronenwordendangeëlimineerd.Tijdenshetgroeien
groeperendeneuronenzich,bijvoorbeeldnaarsubcorticaleniveaus,dieverantwoordelijkzijn
voordebasaleactiviteiten.Dezezijnbijdegeboortehetmeestontwikkeld.Dehersenschorsis
meerverantwoordelijkvoorprocessenalsdenkenenredeneren,dienogmindergoed
ontwikkeldzijn.
Letselwatkanoptredenindehersenenishetshakenbabysyndroom,watzichkanvoordoenals
debabydoorelkaargeschudwordt.Ditleidttotschadeaandebloedvatenenzenuwenmetals
gevolgleerproblemen,gedragsstoornissenofzintuiglijkebeperkingen.
Omgevingsinvloedenopdeontwikkelingvandehersenen
Deontwikkelingvandeherseneniserggevoeligvooromgevingsinvloeden.Deplasticiteit,de
matewaarineenontwikkelendgedragspatroonofeenfysiekestructuurveranderbaarisals
gevolgvanervaringeniseenbelangrijkkenmerkvandehersenen.Baby’smethersenletsel
herstellenvaakvolledigerdanvolwassenen,ditheefttemakenmetdematevanplasticiteit.
Zintuiglijkeervaringen-D
ezezijnvaninvloedopzoweldeomvangalsdestructuurvan