Schriftkennis
Hoofdstuk 2: leerlijn schriftonderwijs
§2.1 de fasen van het handschriftonderwijs
1. Fase v/d ontwikkeling van de schrijfvoorwaarden (gr. 1 en 2)
- Ontwikkelt inzicht in letters die bij zijn niveau van tekenontwikkeling passen; losse streken die
met de uiteinden op elkaar aansluiten. Bevinden zich allemaal binnen één zone.
- KAPITALEN hebben geen trajecten. Kun je op verschillende manieren construeren, zonder dat de
vorm eronder lijdt. (= kleuterletter)
- Werken aan de schrijfvoorwaarden: instrumentele vaardigheid (uitvoering) en waarneming
vanuit een goede greep en houding.
2. Fase v/h driezone-niveau met trajecten: het verwerven van het verbonden schrift (gr. 3 en 4)
- De kinderen leren de minuskels (= kleine-letter-vormen) in gr. 3.
• Hebben stokken en staarten → 3 zones
- De kinderen leren de kapitaalvormen (= hoofdletters) in gr. 4.
Voortgezette oefening in vaardigheid, waarneming en zelfreflectie is van belang.
3. Fase van de ontwikkeling en onderhoud v/h handschrift (gr. 5-8)
- Het handschrift van volwassen is uitontwikkeld, van kinderen t/m het voortgezet onderwijs niet.
- Cognitieve begeleiding= Leren wat de kenmerken van een goed handschrift zijn.
§2.3 de groepen
Gr. 1: opnemen van nieuwe mogelijkheden en vaardigheden
- Werken aan beginnende materiaalbeheersing en (nauwkeurige) werkhouding of attitude.
1. Letterverkenning van KAPITALEN (niet aanleren, maar bespreekbaar maken).
2. KAPITALEN gebruiken voor namen op stoeltjes.
3. Stimuleren van nauwkeurige waarneming.
4. Stimuleren van nauwkeurige uitvoering.
5. Aanleren, stimuleren en begeleiden van de goede greep en houding bij alle grafische
activiteiten. (Ook bij kwasten)
6. Gebruik van nauwkeurig grafisch materiaal i.v.m. buigen en strekken van de drie schrijf/teken
vingers.
7. Werken aan nauwkeurige materiaal beheersing. Geef inhoudelijke feedback.
Gr. 2: letterverkenning van KAPITALEN en minuskels.
- De kinderen spreken van grote en kleine letters. Transfer tussen beide lettersoorten kennen:
1. Lettervormen door: lettermemory/domino, woorden typen met en zonder caps Lock. Letters
stempelen met grondlijn; juiste positionering.
2. Waarnemen van: kleine vormverschillen – en overeenkomsten en drukverschillen.
3. Uitvoeren: oefenen van een traject(= een pad in tijd en ruimte) Aanleren, stimuleren en
begeleiden van de goede greep en houding. Oefenen in kleuren en arceren.
Belangrijk: laat de kinderen niet eerst met blokletters schrijven --> levert ‘dys’ op (dysgrafie/dyslexie)
Het verbonden schrift moet altijd worden uitgesteld tot in groep 3.
Gr. 3: ontwikkeling v/d schrijfvoorwaarden, daarna het leren schrijven van cijfers en minuskels
(instructiefase)
- 1e half jaar kan naast het oefenen i.d. schrijfvoorwaarden (houding en greep) gewerkt worden
aan de fonologische bewustwording t.b.v.h. leren lezen. Niet leren schrijven: hogere druk voor lln
door sinterklaas en leren ook al rekenen.
Cijfervormen kunnen aangeleerd worden --> meeste cijfers hebben geen traject, alleen de 9
- 2e halfjaar: leren schrijven op methodische wijze v.h. woord verbonden lopende schrift.
1. Letters hebben een traject, vorm (rechte en gebogen lijndelen)
2. Het beperken van handverplaatsing maakt het schrijven rustiger en makkelijker uit te voeren.
3. Uadgq (invoeghoogte) nmbhp (uitvoeghoogte)
, Schrijven op de grondlijn!!
Gr. 4: 1. Het leren schrijven (voortgezette instructiefase) van hoofdletters in oude ‘hoofdlettervorm’
of in de vorm van KAPITALEN als hoofdletters & 2. Het leren verzorgen v.d. rompzone (de ‘kleine
letter’- hoogte) d.m.v.h. juiste positioneren v/d boven- en onderkant tegen de romp- en grondlijn.
Kapitalen zijn de blokhoofdletters. De oude hoofdlettervorm is bijvoorbeeld:
Gr. 5: automatisering moet worden tegengegaan m.b.v. bewustmakingsoefeningen.
- Leren zien van belangrijke vormkenmerken + aandacht voor de rompzone
- Hoogte-breedte-lengte verhoudingen
Staande romp: meer hoog dan breed
Ballistisch: penpuntsneldheid is onregelmatig
Gr.6: handschriftkwaliteit daalt plotseling:
- 2x schrijfles per week naar 1x per week
- Hulpliniëring wordt zonder oefenen verlaten
Grondlijn + romplijn = spoorlijn
- Er is alleen nog de standaard 8 mm liniatuur
- Kinderen leren meer over lay-out + laatste 2. Criteria
- Leren beoordelen v/h eigen handschrift + leren vaststellen v/d eigen ontwikkeling in het
handschrift + hoe je deze positief kunt beïnvloeden
2e helft groep 6: onverbonden schrift met goed letterspatiëring
- Wordt toegestaan, niet aangeleerd. Verbonden schrift lijkt voor niets
Verbonden schrift: veel consistenter.
- Mengelmoes aan lettervormen
Lopend blokschrift: elke letter wordt zoveel mogelijk in één doorgaande haal geschreven.
Romphouding gelijk a/h verbonden schrift (1:2)
Gr. 7: kinderen leren het eigen handschrift te beoordelen en de eigen ontwikkeling i/h handschrift
leren vaststellen
- Aandacht voor sierschrift en kaligrafie --> leert veel over lettervormgeving en letterafstand
- Aandacht voor versnelling met behoud van kwaliteit
- Te oefenen onderdelen:
1. Woord- en letterafstand
2. Verhoudingen binnen de letters
3. Lay-out v/d blz.
4. Los & verbonden naast elkaar oefenen
5. Belangrijkste handschrift criteria
6. Blokschrift moet worden geconsolideerd: hecht en duurzaam
Gr. 8: leren v/d plaats die het handschrift in de maatschappij inneemt + het opdoen van (letter)
kennis --> eigen handschrift z.g.m. kunnen beoordelen en onderhouden
- functioneel gebruik van verbonden -en onverbonden (blok)schrift en sierschrift
- aandacht voor versnelling met behoud van kwaliteit
5 handschriftcriteria:
Schrijfconditie: combinatie tussen tempo-schrijven en duurschrijven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper makelaarsmannetje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.