De samenvatting bestaat uit twee documenten. Deeltentamen 1 over hoofdstuk 1 t/m 10 van het boek en deeltentamen 2 over hoofdstuk 11 t/m 25.
De samenvatting bevat alle belangrijke informatie uit het boek beknopt weergegeven.
Klinische psychologie – deel 2
Theorieën en psychopathologie Hoofdstuk 11 t/m 25
Nienke Engels
Open Universiteit
juni 2021
Hoofstuk 11
Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen
Neurobiologische manifesteren zich vaak vroeg in de ontwikkeling. Meestal voor het zesde
levensjaar. Gekenmerkt door een gebrek in de ontwikkeling dat voor beperkingen zorgt in
het persoonlijke, sociale, academische of werk gerelateerde functioneren.
DSM onderscheidt de volgende neurobiologische ontwikkelingsstoornissen:
- Verstandelijke beperking
- Communicatiestoornissen
- Autismespectrumstoornis (ASS)
- Aandachtsdeficiëntie-/ hyperactiviteitsstoornis (ADHD)
- Specifieke leerstoornissen en motorische stoornissen
Autismespectrum stoornis (ASS) is een pervasieve ontwikkelingsstoornis die wordt
gekenmerkt door ernstige gebreken in de ontwikkeling van sociaal-communicatieve
vaardigheden en het voorkomen van stereotiepe gedragingen en interesses.
Pervasief: de ontwikkelingsstoornis dringt diep door in verschillende aspecten van het
functioneren (voelen, waarnemen, denken en handelen).
ASS:
Eerste domein: afwijkende non-verbale communicatie, beperkingen in omgang met
anderen. Weinig oogcontact, ontbreken van gezichtsuitdrukking en begrijpen van gebaren.
Moeilijk vrienden maken en vriendschappen onderhouden.
Moeite met afstemmen van gedrag op sociale situaties.
Tweede domein: Stereotype bewegingen, gedragingen of spraak. Moeite met
veranderingen, vasthouden aan routine.
Sensorische gevoeligheid: geluid, licht en aanraking.
Bij volwassenen met ASS kan er sprake zijn van onder gevoeligheid: geen grenzen aangeven
of aanvoelen. Zoals kou, warm, honger signaal, verzadigd zijn.
Om de diagnose ASS te stellen zijn minimaal 5 symptomen nodig in de twee domeinen.
Bij afwezig zijn van repetitief gedrag en specifieke interesse afwezig zijn kan er sprak zijn van
een sociale communicatiestoornis.
ASS is voor 35% tot 60% erfelijk bepaald. 40% tot 65% gerelateerd aan omgevingsfactoren.
1
,Bij vrouwen is het erfelijke component veel minder, 13% tot 16%.
Bij genetische stoornis zijn er doorgaans ook anatomische afwijkingen en is er een
genetische mutatie.
Verhouding ASS man-vrouw: 4-1.
De volgende zwangerschapscomplicaties risico op ASS:
- Geboortetrauma’s
- Navelstrangcomplicaties
- Leeftijd vader en moeder
- Stress en infectieziekten
- Chemicaliën
- Medicatie (anti depressiva)
Verhoging van aantal ASS-diagnoses is te verklaren door de verruiming van de criteria in de
DSM-IV.
DSM-V weer minder omdat PDD-NOS niet als stoornis is toegevoegd.
Autisme viel vroeger onder schizofrenie in de kindertijd. Dit kwam door atypisch en
teruggetrokken gedrag. Pas in de jaren 70 gescheiden.
Vanaf jaren 80 zelfstandige diagnostische categorie in DSM III.
ASS kan niet op biologisch of neurocognitief niveau worden gediagnosticeerd.
Biologisch niveau: te veel variatie in genafwijkingen. Ook rol omgevingsfactoren en
zwangerschap spelen een rol.
Neurocognitief: beperkingen theory of mind (sociaal inzicht), gedetailleerde
informatieverwerking en executieve functies.
Cognitieve gedragstherapie lijkt effectief voor comorbide angststoornis bij hoger intelligente
kinderen met ASS.
Medicatie kan ook helpend zijn om angst en boosheid te verminderen.
Er is weinig onderbouwing voor de effectiviteit van interventies gericht op sociale
vaardigheden. Zoals muziektherapie, met dieren.
Bij volwassenen: psycho-educatie gericht op het accepteren van de diagnose.
Mindfulness lijkt ook effect over langere tijd te hebben.
Medicatie (Risperidon) wordt voorgeschreven bij: dwangklachten en stemmingsklachten.
ADHD
2
,Externaliserende stoornis. De problematiek richt zich naar buiten.
- Onoplettendheid
- Impulsiviteit
- Hyperactiviteit
3 subtypen ADHD
- Overwegend onoplettend type
- Overwegend hyperactieve- impulsieve type
- Gecombineerde type (50%-75% van de diagnoses)
Ze ervaren geen problemen wanneer ze bezig zijn met iets interessants maar wel wanneer
ze moeite moeten doen voor zaken die hen niet interesseren.
De stoornis heeft negatief effect op sociaal-economische status en academische en
professionele prestaties.
Er is negatief effect gevonden op de hoeveelheid negatieve levensgebeurtenissen.
ADHD gaat vaak samen met andere psychiatrische stoornissen:
- angst
- stemmingsstoornissen
- verslaving
Uit etiologie onderzoek komt dat bij. ADHD sprake is van een complexe gen-geninteracties
en gen-omgevingsinteracties.
- Roken van de moeder
- Complicaties bij zwangerschap en/of geboorte
- Laag geboortegewicht
- Prematuriteit
- Conflicten binnen het gezin
- Stress
- Ouderlijke psychopathie
- Opvoedingsgedrag
- Opleidingsniveau
- Gescheiden status
- Mannelijk geslacht
Bij veel restricties in de kindertijd is er vergrote kans op het aanwezig blijven van ADHD.
Comorbide angststoornis en depressieve stoornis voor de leeftijd van 16 jaar hangen ook
samen met de continuïteit van ADHD.
De persistentie is het hoogst voor het gecombineerde type en het onoplettende type.
In 50% van de gevallen behouden volwassen de diagnose die als kind gesteld is.
3
, Voor volwassenen zijn er criteria toegevoegd waardoor deze beter toepasbaar zijn op de
gehele levensloop.
- Vergeetachtig
- Ongestructureerd
Diagnose bij volwassenen soms lastig omdat ze de ernst van symptomen onder rapporteren.
Symptomen moeten voor het 12e levensjaar aanwezig zijn. Symptomen kunnen gemaskeerd
en gecompenseerd worden.
Hoofstuk 12
Depressieve- en bipolaire stemmingsstoornissen
Stemmingsstoornissen:
- Depressieve stemmingsstoornissen
- Bipolaire en aanverwante stoornissen
Depressieve episode: als iemand gedurende een onafgebroken periode van minstens 2
weken die minstens bestaan uit een depressieve stemming of uit het verlies van interesse
en plezier.
Manische episode: wanneer iemand gedurende een aaneengesloten periode van minstens
een week voortdurend een overdreven uitgelaten of juist uiterst prikkelbare stemming
heeft en er sprak is van toegenomen doelgerichte activiteiten of energie.
Hypomane episode: kenmerkt zich door dezelfde symptomen als een manische episode,
met dien verstande dat de symptomen minimaal slechts 4 dagen aanwezig hoeven te zijn en
er geen grote beperkingen in het dagelijks functioneren zijn.
Nieuw in de categorie depressieve-stemmingsstoornissen:
disruptievestemmingsdisregulatiestoornis: aanhoudende prikkelbare stemming en hevige
driftbuien.
Wordt toegekend tot 18 jaar. Is aan de DSM toegevoegd om het te vaak stellen van de
diagnose (en medicatie) en overbehandeling van bipolaire-stemmingsstoornissen bij
jongeren.
Een depressieve stoornis kan op alle leeftijden ontstaan, maar het risico op een eerste
episode is groter vanaf de pubertijd.
Wie een eerste episode heeft gehad, heeft 50% kans op een tweede en daarna 70%-80%.
PSD: persisterende depressieve stoornis
Chronische stoornis met een duur van minimaal 2 jaar. Meeste dagen depressieve stemming
met minimaal 2 symptomen uit categorie B.
De symptomen mogen niet langer dan 2 maanden afwezig zijn.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nienkeengels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
