Samenvatting
Biologie voor jou VWO 6 Hoofdstuk 1 Vertering [Samenvatting]
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Biologie voor jou VWO 6 Hoofdstuk 1 Vertering basisstof 1-5
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
1.1 VoedingsstoffenVoeding
- Voedingsmiddelen: alles wat je eet of drinkt
o Noodzakelijk voor heterotroof organisme om in leven te
blijven
o Bevatten voedingsvezels
o Bevatten voedingsstoffen
▪ Eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen,
vitaminen
▪ Sommige worden gebruikt als bouwstof voor vorming
organische moleculen bij voortgezette assimilatie
• Nodig voor vorming van (delen van) cellen en
weefsels, vooral voor groei en ontwikkeling van
het lichaam en vervanging van afgestorven cellen
▪ Brandstoffen leveren energie voor dissimilatie
(verbranding)
• Vrijgekomen energie is nodig om te bewegen,
lichaamstemperatuur op peil te houden en voor
groei, ontwikkeling en herstel
▪ Alle zes de groepen zijn nodig om gezond te blijven, een
tekort kan ziekte veroorzaken
Eiwitten (proteïnen)
- Ketens van enkele tientallen tot meer dan duizend aminozuren
- Dierlijke eiwitten
o Vlees, vis, melk, kaas, eieren
- Plantaardige eiwitten
o Brood, graan producten, peulvruchten, noten, paddenstoelen
- Eiwitmoleculen worden in verteringsstelsel uit voedsel gesplitst in
afzonderlijke aminozuurmoleculen
o Worden opgenomen in bloed, via bloed worden ze naar de
lever vervoerd, waarna naar de rest van de organen
o Bij eiwitsynthese worden aminozuren in cellen weer aan elkaar
gekoppeld tot eiwitmoleculen
- In eiwitten mens komen twintig verschillende aminozuren voor
o 12 kunnen volwassenen zelf maken indien niet voldoende in
voedsel
▪ Worden in de lever gevormd uit andere aminozuren door
overplaatsing aminogroep (-NH2)
• Dit heet transaminering
o De andere 8 kan de mens niet (voldoende) zelf vormen, deze
essentiële aminozuren moeten in het voedsel voorkomen
, - Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen van cellen en weefsels
o Maken deel uit van tussencelstof, zoals collageenvezels in
beenweefsel en kraakbeenweefsel
- Eiwitten reguleren bijna alle processen in een organisme.
o Zijn betrokken bij transport van stoffen, celcommunicatie en
chemische reacties
▪ Ook spelen ze een rol bij bloedstolling en immuniteit
- Eiwitten als brandstof
o Eerst omgezet in glucose, vervolgens verbrand
o Niet voldoende glucose → verbranding eiwitten uit spieren
▪ Spiermassa neemt af
o Overschot aan eiwitten en aminozuren wordt omgezet in
glucose
o Bij dissimilatie eiwitten ontstaat ammoniak, wordt in lever
omgezet in ureum
▪ Ureum wordt uitgescheiden met urine
▪ Ook ontstaan er stoffen die deel uitmaken van glycolyse
Koolhydraten (sachariden)
- Belangrijke brandstof
o 1g koolhydraten levert 17 kJ energie
- Koolhydraten eten voorziet grotendeels je energiebehoefte
o Eet je teveel, zorgt hormoon insuline ervoor dat een klein deel
omgezet wordt in de polysacharide glycogeen
▪ Wordt als reservestof opgeslagen in lever en spieren
▪ Grootste deel overtollige koolhydraten wordt omgezet in
vet en opgeslagen onder de huid of rondom organen
- Functie bouwstof
o DNA-molecuul bevat monosacharide desoxyribose en ATP
bevat monosacharide ribose
▪ In celmembranen belangrijk voor herkenning van de cel
door andere cellen
- Voedingsvezels kunnen niet worden verteerd door enzymen van
de mens
o Cellulose, pectine
o Deel van voedingsvezels kan in darmen worden afgebroken
door enzymen van bacteriën
o Voedingsvezels zijn afkomstig uit celwanden van plantaardige
voedingsmiddelen
▪ Bevorderen darmwerking en stoelgang
▪ Zorgen voor verzadigd gevoel
, Vetten (lipiden)
- Veel vetmoleculen zijn opgebouwd uit glycerolmolecuul en drie
vetzuurmoleculen
o Triglyceriden genoemd
o Vetzuren zijn verzadigd of onverzadigd
▪ Verzadigd: alle bindingsplaatsen van de C-atomen zijn
bezet door waterstofatomen
▪ Onverzadigd: bovenstaande is niet het geval
• Tussen C-atomen die niet bezet zijn wordt dubbele
binding gemaakt
- Lichaam kan glycerol en de meeste vetzuren vormen uit andere
organische stoffen
o Voedsel hoeft weinig vetten te bevatten
o Aantal essentiële vetzuren moeten in het voedsel
voorkomen, deze zijn onverzadigd, zoals linolzuur
- Vetten zijn vooral brandstoffen
o 1g vet levert 38 kJ energie op
o Eet je teveel, sla je ze als reserve-energiebron op onder de
huid en rondom organen
▪ Vet onder huid dient als warmte-isolatie
- Vetten dienen als bouwstoffen
o Fosfolipiden vormen een belangrijk bestandsdeel van
membranen
▪ Bij fosfolipiden is een vetzuur vervangen door fosforzuur
- Vitamine A, D, E en K zijn oplosbaar in vet, je krijgt ze alleen via vet
binnen
- Cholesterol is een vet, krijg je voor klein deel binnen via voeding
o Meeste cholesterol aangemaakt in lever
o Komt voor in celmembranen
o Gebruikt voor productie hormonen, gal en vitamine D
Water
- Dranken, groenten en fruit bevatten veel water
- Organismen bestaat voor het grootste deel uit water
o Volwassen menselijk lichaam ongeveer 60%
- Belangrijke bouwstof voor lichaamscellen en oplosmiddel voor
allerlei stoffen
o Samen met opgeloste stoffen bepaalt water de osmotische
waarde van vloeistoffen in het lichaam
- Transportmiddel in bijvoorbeeld bloed
- Regeling lichaamstemperatuur
o Verdamping van water uit zweet koelt het lichaam af
- Lichaam raakt met uitgeademde lucht, urine en ontlasting water
kwijt
o Wordt voor klein deel aangevuld door water ontstaan bij
dissimilatie, rest aangevuld door eten en drinken
o Plotseling waterverlies door hevig braken of diarree kan
levensbedreigend zijn
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sannoes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen