Samenvatting
Samenvatting UVT VERDIEPEND STAATS- EN BESTUURSRECHT
Alle colleges verdiepend staats- en bestuursrecht
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 144 pagina's
Voorbeeld 4 van de 144 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
College 1 De mens als burger en zijn rechten1. Hoorcollege
Dit collegestelt de burger als kernbegrip van het constitutionele recht centraal en beschrijft
de (historische) ontwikkeling van het begrip ‘burgerschap’, niet alleen in Nederland, maar
ook bijvoorbeeld in de Europese Unie en de Verenigde Staten). Dit kernbegrip heeft met de
komst van vluchtelingenen andere migranten alleen maar aan belang gewonnen.
Na afloop van het hoorcollege kunt u:
Het leerstuk van burgerschap en burgerrechten plaatsen in de constitutionele
levenscirkel;
Een gemotiveerd onderscheid maken tussen burgerrechten en mensenrechten;
Uitleggen waarom staatloosheid een probleem oplevert met betrekking tot
grondrechten;
Beredeneren waaromburgerschap een centrale plaats inneemt in de democratische
rechtsstaat;
Het verband tussen staatsburgerschap en Unieburgerschap uitleggen.
Wetgeving
Artikelen 39 t/m 46 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie
Artikelen 2 t/m 4 Grondwet
Jurisprudentie
HvJ EG 12 september 2006, nr. C-300/04, ECLI:EU:C:2006:545 (Eman &
Sevinger/B&W Den Haag)
HvJ EU 2 maart 2010, nr. C-135/08, ECLI:EU:C:2010:104 (Rottmann)
HvJ EU 8 maart 2011, nr. C-34/09, ECLI:EU:C:2011:124 (Ruiz Zambrano)
HvJEU 12 maart 2019, nr. C-221/17, ECLI:EU:C:2019:189(M.G. Tjebbes e.a./Minister
van Buitenlandse Zaken)
Literatuur (verplicht)
B.P. Vermeulen e.a., Commentaar op art. 2, 3 en 4 Grondwet,
E.M.H. Hirsch Ballin, ‘Grondwettelijkje gezichtspunten’ en ‘Inleiding Hoofdstuk 1
Grondrechten’,
Beide in: Commentaar op de Grondwet (www.Nederlandrechtsstaat.nl), binnenkort ook in
druk in: E.M.H. Hirsch Ballin, E. Janse de Jonge en G.J. Leenknegt, red., Uitleg van de
Grondwet, Boom juridisch 2021
1.1 inleiding
De cursus bestaat uit zeven colleges en drie tutorial. Dit college doen wij vanuit een
constitutioneel perspectief. We proberen jullie mee te nemen in hoe de democratische
rechtstaat functioneert en wat zijn de voorwaarden nationaal, Europees en internationaal die
aan een democratische rechtstaat worden gesteld. In het bijzonder bekijken we dit vanuit het
perspectief van de burger. De vraag in deze colleges zijn vooral; wat kan die burger in die
democratische rechtsstaat precies doen? Hoe kan hij invloed uitoefenen op het tot stand
brengen van algemene regels? Dat is de ene zijde van de constitutionele cirkel. Van
,bijzonder naar de positie van het individu naar algemeen door representatie. Hoe komen we
van algemene regels naar de individuele rechtspositie? Wat is de invloed van burgers
daarin? Hoe gebeurt dat? Daarbij is met name van belang het functioneren van het openbaar
bestuursorganen, de gelede normstelling van algemene regels via beleid; naar de
vaststelling van de individuele rechtspositie door middel van bijvoorbeeld door het nemen
van beschikkingen. Ook speelt hier de rechtspraak een belangrijker rol. We hebben het in dit
vak over meerdere rechters; niet alleen de bestuursrechter, maar ook de burgerlijker rechter.
Bij het bestuursrecht is dan voor om ter controle of het openbaar bestuur bij het vaststellen
van de rechtspositie van het individu zijn werk goed heeft gedaan. Door te toetsen of de
besluiten in overeenstemming zijn met het recht, met de algemene rechtsregels,
rechtsbeginselen. Maar we hebben het ook over de burgerlijke rechter. We gaan ook kijken
naar de rol van de rechter in de democratische rechtsstaat en wat voor veranderingen zien
we hier nu in? Dan komen Urgenda, het rookverbod ook de bekende uitspraak rondom
stikstof of de toetsing rondom toeslagen van de Belastingdienst. Het zijn allemaal stuk voor
uitspraken met een grote politieke maatschappelijke impact. Hoe moeten we dit plaatsen in
het kader van de democratische rechtsstaat?
Ter behandeling in dit college
Deel I: Rechten van de burger/rechten van de mens
Wie is de burger nu precies, wat verstaan we onder burgerschap en hoe wordt dit bepaald?
En wat zijn burgerrechten en wat onderscheiden burgerrechten zich van mensenrechten?
(Deze vraag kan op het tentamen worden gesteld).
Deel II: Rechtsbescherming en constitutionele toetsing
Wat algemene regels, als we het hebben over de vaststelling van regels en de rechtspositie
van de burger dan zien we in constitutionele toetsing de confrontatie van beide. Hoe doen
we dat in Nederland en wat voor ontwikkelingen zien we daar? Constitutionele toetsing; is
door de rechter het toetsen van wet- en regelgeving.
Deel III: institutionele verhoudingen
Dan kom je bij de institutionele verhoudingen, wat kan die rechter en wat mag die rechter
gelet op het concept als de trias politica, en alle discussie m.b.t. activistische rechter met
name in de genoemde bovenstaande zaken.
1.2 Deel I: Rechten van de burger/rechten van de mens
Uit powerpoint:
- Rechten hebben is juridisch persoon zijn (in het procesrecht: legal standing), stem
hebben is juridisch burger zijn.
- Burgerrechten zijn de aan de staatsburgers gewaarborgde fundamentele rechten die
hen in staat stellen actief en volledig aan het openbare leven van hun staat deel te
nemen.
- Rechten van de mens komen aan iedere persoon zonder onderscheid toe en
beschermen de menselijke waardigheid.
- “Burger” verwijst naar nationale verbondenheid.
- “Persoon” verwijst naar de waardigheid van iedere mens, waarvan we verlangen dat
die universeel wordt erkend. Absoluut verbod van slavernij en van mensonterende
, behandeling, zoals foltering. Vrijheid te gaan en te staan waar je wilt, behoudens
beperkingen op wettelijke basis.
Wat zijn nu de rechten waar we het over hebben? Als we het hebben over de constitutionele
levenscirkel is het van belang om een onderscheid te maken tussen de rechten van de mens
en burgerrechten. Samen worden dat ook wel grondrechten genoemd.
Rechten van de mens; verwijzen eigenlijk naar de menselijke waardigheid waarvan we
eigenlijk kunnen zeggen dat deze universeel erkend worden. Denk aan het absoluut verbod
op slavernij, eerlijke behandeling zoals foltering en de vrijheid gaan staan waar men wil. Dat
zijn mensenrechten.
Burgerrechten; onderscheiden zich van de rechten van de mens omdat zij toegekend zijn
aan een bepaalde groep personen, namelijk staatsburger. Zij die door nationaliteit,
verbonden zijn aan de staat en hen de burger komt rechten toe die er vooral op gericht zijn
die burger actief in staat te stellen in het openbare leven in de staat. Waar moet je dan aan
denken? Actief en passief kiesrecht, dit komt toe aan een bepaalde groep personen,
namelijk de staatsburgers. Zij stellen de burger in staat om actief deel te nemen in het
openbare leven in de staat.
Dit onderscheid is niet nieuw. Het onderscheid tussen mensenrechten en burgerrechten gaat
heel ver terug. Denkt u maar aan de Déclaration des droits de l’homme et du citoyen van 26
augustus 1789. Dit is een van de bekende documenten van de Franse Revolutie, waarin
mensenrechten en burgerrechten werden beschreven. Opgesteld door de grondwetgevende
vergadering waarin mensenrechten en burgerrechten werden geformuleerd. Een document
dat later ook als inspiratiebron heeft gediend voor de staatsregeling voor het Bataafsche volk
1798.
Kijk maar eens naar artikel 6 van deze staatsregeling: ‘Iedere Burger mag zijn gevoelens
uiten en verspreiden, op zoodanige wijze, als hij goedvindt, des niet strijdig met het oogmerk
der Maatschappij. De vrijheid der Drukpers is heilig, mids de Geschriften met den naam van
Uitgever, Drukker, of Schrijver voorzien zijn. Dezen allen zijn, ten allen tijde, aansprakelijk
voor alle zoodanige bedrijven, door middel der Drukpers, ten aanzien van afzonderlijke
personen, of der gantsche Maatschappij, begaan, die door de Wet als misdadig erkend zijn.’
We zien hierin dat dat verschil tussen mensenrechten en burgerrechten al ver teruggaat. Als
we kijken naar onze Grondwet waar zien we dan bepalingen met betrekking tot
burgerrechten? We zien vaak het begrip ‘Nederlander’ voorbijkomen. Bijvoorbeeld:
- Artikel 4 GW (kiesrecht)
- Artikel 20 GW (bijstand)
- Artikel 24 GW (vrije arbeidskeuze)
- Artikel 3 GW (gelijke benoembaarheid in openbare dienst)
Het begrip Nederlanderschap zien we veelvoudig terugkomen. In de constitutionele
levenscirkel, is in dat verband ook art. 50 GW van groot belang. Die zegt dat de Staten-
Generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk. Er worden dus burgerrechten
toegekend. Onze Grondwet kent dus naast de klassieke mensenrechten ook burgerrechten.
, Een belangrijke vraag is dan wie die burgers precies zijn. Waar vinden we dat en hoe wordt
dat bepaalt? Dit heeft een zekere historische ontwikkeling doorgemaakt: de punten zijn van
de PowerPoint met tekst van leraar geformuleerd.
1. 1796 einde uitsluiting van Joden van de gilden (geen Jood zal worden uitgeslooten
van eenige rechten of voordeelen die aan het Bataafsch Burgerregt verknocht zyn)
Dit was belangrijk in het kader van werkverschaffing. Pas toen werd geregeld dat joden niet
mochten worden uitgesloten van burgerrechten.
2. 1863 opheffing slavernij (Engeland in 1833 en Frankrijk in 1848)
Nederland was een van de laatste landen die de slavernij ophief. In die tijd werd in Amerika
de zogenoemde de ‘’civil war’’ gevochten onder Lincoln. De gelijkheid heeft nog lang
geduurd met name in de zuidelijke staten. Met name in de ‘’civil rights’’ movents in de jaren
1950 -60 met een aantal zeer belangrijke arrest door het Amerikaanse supreme court. Onder
leiding van de toenmalige president Earl Warron, denk aan Brown versus the board of
education. (1954). Het heeft lang geduurd voordat ze zwarte gemeenschap als een
volwaardig burger werd gezien.
3. 1917 vrouwenkiesrecht (passief kiesrecht voor mannen en vrouwen, maar actief
kiesrecht alleen voor mannen; bij wet kon het actief kiesrecht ook aan vrouwen
worden toegekend → Wet Marchant van 28 september 1919)
Door de grondwetswijziging kregen vrouwen pas in 1917 toe, het actief kiesrecht kon bij wet
worden geregeld, dit gebeurde ook twee jaar later.
5. 1954 één gelijkwaardig staatsburgerschap in het gehele Koninkrijk
6. 1956 opheffing handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw
Trad je in huwelijk dan was je handelingsonbekwaam en de man was juridisch diegene
mocht handelen. Ze mocht nog net zakgeld krijgen, maar daar bleef het ook wel bij.
Waar vinden we nu wat onder een Nederlandse Staatsburger wordt verstaan? De Rijkswet
op het Nederlanderschap en daarin vinden we een bepaling; wanneer u bent geboren uit
een Nederlandse moeder althans na 1985 dan ben u Nederlander. Ook ben je Nederlander
als je een juridische vader hebt, het Nederlanderschap is een Jus sanguinis: Van moeder of
vader op het kind.
De docent wil de invloed van het Europese staatsburgerschap is ten aanzien van
burgerschap nader bekijken. Ook in Europees perspectief bekijken naar aanleiding van
jurisprudentie. Wat is de invloed van het Europese staatsburgerschap op het nationale
recht?
ECLI:NL:HR:2015:1749 (vaststelling Nederlanderschap)
Art. 15 lid 2 RWN bevat drie uitzonderingen op de hoofdregel van art. 15 lid 1, aanhef en
onder a, RWN, volgens welke het Nederlanderschap verloren gaat bij het aanvaarden van
een andere nationaliteit. Die uitzonderingen houden in dat de Nederlandse nationaliteit niet
verloren gaat indien betrokkene (a) in het land van die andere nationaliteit is geboren en
daar ten tijde van de verkrijging zijn hoofdverblijf heeft, (b) voor het bereiken van de
meerderjarige leeftijd gedurende een onafgebroken periode van tenminste vijf jaren in het
land van die andere nationaliteit zijn hoofdverblijf heeft gehad, of (c) gehuwd is met een
persoon die die andere nationaliteit bezit.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veragubbels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75759 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen