College aantekeningen
Hoorcollege week 3 (woord voor woord uitgetikt)
- Instelling
- Universiteit Leiden (UL)
Hoorcollege week 3 (woord voor woord uitgetikt)
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
Voorbeeld 3 van de 18 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcollege week 3 Wetgeving en kwaliteitInleiding
Wanneer is iets een ‘goede’ wet? In Nederland wordt heel erg geklaagd over wetgeving. We hebben
teveel regels en de regels die we hebben zijn veel te gedetailleerd en ze zijn niet uitvoerbaar.
Uitvoeringsorganisaties en ook burgers klagen over teveel regels. De docent wil vandaag laten zien
hoe dat precies komt en waarom het moeilijk is om er iets aan te doen. Docent verwijst naar de
artikelen van M. Scheltema over wetgeving in de responsieve rechtsstaat. Stelling van M. Scheltema:
we maken teveel gedetailleerde regels en in de praktijk passen we deze regels veel te strak en rigide
toe. We moeten veel meer ruimte maken in de toepassing van regels in de uitvoering om ook
maatwerk te kunnen bieden aan burgers. Dat daar veel verkeerd gaat in de praktijk dat mag
bijvoorbeeld blijken uit het recente voorbeeld van de Belastingdienst waarin de
kinderopvangtoeslagenregeling te ingewikkeld is en helemaal niet uitvoerbaar is en we moeten daar
van af. Dat is best ingewikkeld, want het is gemakkelijk om te zeggen dat die toeslagen weg moeten
maar dat heeft natuurlijk allerlei inkomenseffecten. Als je toeslagen afschaft wat doe je dan met
mensen die financieel in de problemen raken? Ga je die compenseren? Probeer daar
overeenstemming over te krijgen in de politiek. Dat is bijna onmogelijk.
Voorbeeld: orgaandonatie l
Initiatiefvoorstel Dijkstra (D66)
Je bent donor, tenzij je aangeeft dat:
Je geen donor wilt zijn
Je nabestaanden of een specifieke persoon mag beslissen
Bij amvb kunnen nadere regels worden gesteld omtrent protocol ziekenhuis
Principiële wijziging want hiervoor hadden we een ander systeem waarbij je expliciet toestemming
moest geven als je donor wilde zijn. In dat wetsvoorstel is aangegeven dat de nadere uitwerking bij
amvb zou moeten gebeuren, dus delegatie voor een deel. Dat wetsvoorstel kwam in de Eerste
Kamer. Die kunnen het wetsvoorstel alleen maar aanvaarden of verwerpen en niet amenderen.
Bepaalde Kamerleden vonden het wetsvoorstel toch niet zo denderend. Toen is er een motie
ingediend door mevrouw Nooren. Die luidde als volgt: we willen het wetsvoorstel misschien wel
aanvaarden maar we stellen dan als voorwaarde dat de regering moet overleggen met het veld over
een kwaliteitstandaard waar artsen in de praktijk aan zouden moeten voldoen en die artsen zouden
dan niet tot orgaandonatie over mogen gaan als:
Er geen nabestaanden zijn of
Nabestaanden ernstige bezwaren hebben tegen donatie
Deze standaard vastleggen in amvb.
Problemen:
Griffier EK: wensen motie ‘gaan aanzienlijk verder dan hetgeen thans in de wet/het
wetsvoorstel is geregeld. Wat je eigenlijk wilt met die motie is in strijd met het wetsvoorstel.
Als je die motie dus uitvoert, dan is er eigenlijk sprake van onrechtmatige wetgeving. Die
amvb komt dan in strijd met de wet.
Uitvoering motie = onrechtmatige wetgeving!
Je zou dus verwachten dat van de EK die moet letten op de kwaliteit van de wetgeving dat ze die
motie niet zouden aanvaarden, maar de reactie was anders.
Reactie indieners:
1
, Lichte aanpassing van motie, maar strekking van de motie is dus hetzelfde gebleven en de
motie is als gevolg van deze aanpassing aanvaard door de EK.
Volgens de docent moest de regering de motie afwijzen, want anders komen we in strijd met de wet.
Dit is een klein voorbeeld van hoe die kwaliteit onder druk komt te staan om politieke redenen. Dit
was wel nodig om dat wetsvoorstel met een krappe meerderheid door die EK te krijgen. Dan komen
er allerlei politieke bewegingen op gang waardoor die kwaliteit van wetgeving in gedrang kan raken.
Politiek en wetgeving
Politieke arena: hoe komen de functies van wetgeving (zie hoorcollege week 1) het beste tot hun
recht in die politieke arena?
Wetgeving heeft drie functies:
Legitimerend: aanvaarding? Naleving?
Als onze volksvertegenwoordiging die namens ons allemaal wetgeving mede vaststelt als ze
daarmee akkoord gaan dan kun je ervan uitgaan dat daarmee die wetgeving gelegitimeerd is
en door de samenleving aanvaard en nageleefd wordt.
Instrumenteel: je wil met wetgeving iets bereiken en bepaalde effecten bewerkstelligen in
de samenleving.
Waarborg: wetgeving bevat allemaal elementen die ervoor moeten zorgen dat de
rechtsstaat in stand blijft en goed wordt gewaarborgd.
Spanning met politieke rationaliteit!
Wat je dus voortdurend ziet in de praktijk is dat dit soort doelstellingen en functies van wetgeving
spanningen oplevert met de politieke rationaliteit. In de politiek gelden soms bepaalde regels die
ervoor zorgen dat een of meer van deze functies in het gedrang komen. Dat bepaalde waarborgen
misschien niet helemaal goed in die wetgeving terechtkomen. Dat er bijv. amendementen in de TK
worden aanvaard waardoor die wetgeving misschien in de praktijk straks niet goed meer gaat
werken zodat die instrumentele functie in gedrang komt.
Wetgeving en beleid
Wetgeving als beleidsinstrument.
Risico’s:
Ondersneeuwen waarborgen (vrijheid, rechtszekerheid, rechtsgelijkheid)
Wetgeving is ook bedoeld om rechtszekerheid en rechtsgelijkheid te waarborgen, ook
allemaal in het belang van de vrijheid van de burger. Dat soort waarborgen kunnen vanuit
een hele instrumentele visie op wetgeving gemakkelijk in de knel komen.
Overschatting: wat kun je met wetgeving bereiken?
Er wordt soms veel te gemakkelijk gedacht dat als we nou maar regels gaan maken dat er
vanzelf dingen gaan veranderen, maar dat is helemaal niet zo. Toch is men geneigd om dat
soms te denken. Dat kan snel leiden tot teleurstelling.
Inbouwen teleurstelling: verwachtingen worden niet waargemaakt
Dat leidt dat weer tot allemaal problemen in de uitvoering en boze burgers die gedacht
hadden dat er iets voor hen gedaan zou worden.
Je moet heel zorgvuldig kijken hoe je precies omgaat met die risico’s.
Voorbeeld: WMO (2015)
2
, Decentralisatie naar gemeenten (bv. thuiszorg, maatschappelijke ondersteuning aan kwetsbare
personen). Dat is wetgeving die heel snel totstand is gekomen in die periode, ook onder druk van de
financiële crises die er toen was.
Integrale hulpverlening; maatwerk
Gemeenten staan dichtbij de burgers en weten waar burgers in de praktijk tegenaan lopen
en kunnen vanuit een totaal visie burgers helpen. Mensen hebben niet vaak één probleem
maar meerdere en gemeenten kunnen daar een beter beeld bij hebben.
Beroep op zelfredzaamheid (zo nodig m.b.v. sociaal netwerk)
Die wet is geavaleerd en blijkt helemaal niet zo goed te werken (zie de resultaten hieronder).
Resultaten (2018):
Matige professionaliteit; veel regels (afvinklijstjes)
In de eerste plaats blijkt die maatwerk gedachte helemaal niet van de grond te komen. Wat
in de praktijk gebeurd is, is dat degenen die dat moeten uitvoeren toch van een betrekkelijk
laag niveau zijn. Dat die vaak ook met de ruimte die die regels beogen te bieden niet goed
weten om te gaan. Dat die ruimte die in die wetgeving zit om maatwerk te verlenen toch
weer worden ingevuld met allerlei beleidsregels, richtlijnen en protocollen. Dat worden een
beetje van die afvinklijstjes, terwijl er niet voldoende wordt gekeken naar de specifieke
situatie waar de betrokkene in zit. Dus i.p.v. maatwerk toch terugvallen op regels.
Zelfredzaamheid gering; beroep op netwerk vaak niet mogelijk
Beroep op dat sociale netwerk blijkt vaak helemaal niet mogelijk. Dus dat was een te
optimistische visie over hoe dat in de praktijk zou werken. Dus die resultaten waren
teleurstellend en dat heeft ook iets te maken met de politieke druk en financiële crises die
ervoor zorgden dat de wetgeving heel snel totstand moest komen. Als wetgeving onder die
tijdsdruk tot stand komt en je niet nadenkt over wat daarvan de maatschappelijke effecten
zou kunnen zijn en of het werkelijk goed zou werken, dan zie je dat dat niet goed gaat.
Wetgevingskwaliteitsbeleid
Om dit soort problemen een beetje in de greep te houden is nagedacht over een
wetgevingskwaliteitsbeleid. Moeten we niet denken over hoe we wetgeving tot stand willen brengen
en hoe we die kwaliteit van wetgeving op een hoger niveau kunnen tillen?
Dat wetgevingskwaliteitsbeleid is gericht op:
Bevordering kwaliteit van wetgeving
Vermindering van regeldruk: we hebben teveel regels en ingewikkelde regels en ook daar
zouden we een slag moeten maken
Dat kwaliteitsbeleid moet vorm krijgen in de verschillende fasen van het wetgevingsproces. In al deze
fases komt die wetgevingskwaliteit aan de orde.
In verschillende fasen van het wetgevingsproces speelt het wetgevingsbeleid een rol:
Vakdepartementen
Wetgeving wordt vaak gemaakt op de vakdepartementen (ministerie van Sociale Zaken,
Volksgezondheid etc.). Al die departementen hebben hun wetgevingsafdelingen en het is
heel erg belangrijk dat in een vroeg stadium de wetgevingskwaliteitseisen al de aandacht
krijgt die het nodig heeft. Want meestal worden daar de ideeën bedacht en daar wordt het
beleid gevormd. Als je daar al onvoldoende aandacht hebt voor die wetgevingskwaliteit,
voordat je het weet zijn alle politieke besluiten al genomen en is er voor wetgevingskwaliteit
helemaal geen ruimte meer.
Ministerie van Veiligheid en Justitie
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper madiha_e. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen