Hoofdstuk 1
Paragraaf 1.1
Zeventien aparte staatjes
Begin 16e eeuw bestond Nederland uit 17 zelfstandige ministaatjes
ook wel gewest genoemd
de grote is vergelijkbaar met de provincies van nu
hoe kunnen er dan 17 zijn? -> België hoorde er ook bij
3 belangrijkste -> Vlaanderen, Brabant en Holland
Allemaal dezelfde vorst -> die tijd heer
Sinds 1515 -> Karel V heer der Nederlanden
Karel V -> familie van de Habsburgers -> naast Nederlanden, koning van Spanje en keizer van
Duitsland
Karel V als heer der Nederlanden -> buitenlandse politiek en wanneer oorlog
In gewesten had heer lang niet alles te zeggen -> ze hadden eigen bestuur -> de Gewestelijke
staten -> afgevaardigden van de 3 standen -> recht voor rechtspraak, inwoners belasting laten
betalen -> rechten heette ook wel privileges
Wanneer de heer met alle gewesten tegelijk wilde praten, kwam de Staten-Generaal in Brussel bij
een.
Als heer niet in Nederlanden was, stelde hij een plaatsvervanger aan -> landvoogd/landvoogdes
Centraal of niet?
Karel V wilde politieke situatie in Nederlanden veranderen -> lastig om met de gewesten
afzonderlijk te moeten overleggen en rekening houden met alle verschillende wetten van de
gewesten -> macht van de gewesten verkleinen en positie van regering in Brussel versterken ->
centralisatiepolitiek -> de Nederlanden meer uit een centraal punt besturen -> wetten uit Brussel
voor alle gewesten -> grote weerstand in de gewesten -> gewestelijke staten wilde dat hun eigen
belangen centraal zouden staan -> particularisme
Kettervervolgingen
1521 -> Karel V de bloedplakkaten afgekondigd -> opkomende reformatie in de kiem te smoren
In bloedplakkaten -> aanhangers van de nije leer met dood bedreigt en bezittingen verbeurd
verklaart.
Eerste protestantse martelaren in zuidelijk Nederlanden -> Hendrik Voes en Jan van Essen uit
Antwerpen -> in Brussel verbrand -> 2 jaar later eerste in noordelijk Nederlanden -> Jan de Bakker
Andere protestanten -> verbrand, opgehangen, verdronken of levend begraven
Belangrijk hulpmiddel bij kettervervolging -> inquisitie -> geloofsrechtbank die zelf actief op zoek
ging naar aanhangers van de reformatie -> protestanten vluchten naar buitenland
, Filips II
1555 -> Karel V afstand van de troon -> opvolger was Filips II
Anders dan Karel V woonde Filips niet in Brussel maar in Madrid
Als landvoogdes -> zijn zus Margaretha van Parma -> de Nederlanden besturen -> de edelen
beschouwde Filips daarom als buitenlander
Filips ging door met centralisatiepolitiek en kettervervolgingen -> hij was overtuigend katholiek ->
hij dacht dat godsdienstige plicht was om de ketters te vervolgen -> hij zei daarover: ‘Ik zou
liever honderd levens geven en mijn koninkrijk, dan ketters als onderdanen
hebben.’
Onrust in gewesten nam toe
Willem van Oranje
Filips II kwam in conflict met enkele edelen -> 1 daarvan Willem van Oranje Nassau
Willem van Oranje -> geboren in Duitsland -> Luthers opgevoed -> via zijn neef erfde hij grote
landgoederen in de Nederlanden
Willem werd hierdoor 1 van de machtigste edelen van Karel V -> die wilde dat Willem RKK werd
opgevoed aan zijn hof te Brussel -> het lukte, maar Willem werd nooit zo overtuigd als Karel V
Filips II -> benoemde Willem stadhouder -> de gewesten Holland, Zeeland en Utrecht -> die functie
hield in ->aanvoerder van het leger -> hierdoor werd Willem machtigste edelman in de
Nederlanden
Relatie tussen Willem en Filips werd snel stroef -> steeds vaker had Willem kritiek op Filips beleid,
vooral op kettervervolging.
Op oudejaarsdag 1564 -> zei Willem bij de Raad van State, groep adviseurs die landvoogd(es) raad
geven -> ‘ik kan niet goedkeuren dat vorsten over het geweten van hun
onderdanen willen heersen en hun de vrijheid van godsdienst ontnemen’
Recht van opstand
Niet alle protestanten vonden dat onderdanen zomaar de wapens mochten opnemen tegen hun
wettige vorst -> hij regeerde immers namens God -> God wilde dat onderdanen hun vorst
respecteerden en gehoorzaamden -> de vraag was hoe ze moesten omgaan met een vorst die zijn
macht misbruikte en zijn onderdanen om het geloof vervolgde -> Luther was van mening dat
protestanten in dat geval moesten lijden en niet strijden -> reformator Calvijn was van mening dat
het in zo’n situatie geoorloofd was om in opstand te komen, dit mocht niet een ongecontroleerde
volksoproer zijn, maar moest goed geleid zijn met als aanvoerder een belangrijke edel -> de
calvinistische opstandelingen zagen een aanvoerder in Willem van Oranje -> Willem van Oranje zag
dit als een roeping van God
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper racellalive. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.