Hoofdstuk 7 Cultuur van romantiek & realisme
19e eeuw veel technologische en maatschappelijke veranderingen door de modernisering steden
door industrialisatie(ten koste van arbeidsomstandigheden). Reactie daarop is Romantiek:
kunstenaars verbeelden een wereld met natuurkrachten, mythes, sprookjes en exotische culturen.
Nieuwe technieken zoals gietijzer, staal, elektrisch licht of fotografie zijn belangrijk.
3 thema’s:
1. vlucht uit alledaagse
2. verslag van het alledaagse
3. naar een nieuwe eeuw
7.1 Vlucht uit het alledaagse
- Eind 18e eeuw ontstaat de romantiek. Franse revolutie: veel ruzies onder revolutionairen
tijdens bewind van Napoleon. Verlies van Frankrijk: veel emoties en teleurstelling. Industriële
revolutie zorgt voor extra
❖ Overvolle steden
❖ vervuiling
❖ groeiend verschil arm en rijk door verstedelijking (socialisme)
- Kunstenaars zoeken een uitweg: romantisme.
- Vlucht naar verleden, fantasieverhalen
- Romantici: Kunst draait om gevoel en intuïtie
Landschap vol betekenis
- Caspar David Friedrich: ‘Niet alleen schilderen wat je voor je ziet maar ook wat je in jezelf
ziet’
- Geloof is belangrijk, relatie tussen mens, natuur en god centraal
- Groot contrast tussen mens en natuur
De romantische kunstenaar
- Romantiek legt veel nadruk op de originaliteit en de geniale persoonlijkheid van de
kunstenaar
- Niet imiteren, maar zelf bedenken
- Bohemien(persoon) Niet aan burgerlijke regels houden, maar vrij is creatief te zijn.
- Winterreise - Muller: piano stuk over afgewezen jongen, verdriet
Natuurgeweld
- Belangrijke inspiratiebron is natuur
- Natuur staat voor: alles wat puur, onbedorven en gevoelsmatig is.
- Verklanken van natuur als oerkracht die de mens nietig maakt.
- Overgegeven aan het grotere geheel
Wanhoop op zee
- Romantici verruilen de strenge regels van 18e eeuwse classicisme voor individuele
expressie.
- Kunst draait om het uitdrukken van persoonlijke visie en gevoel
- Het vlot van de Medusa:
A. Afkomstig uit griezelverhaal
B. Menselijk leiden, wanhoop
C. Theatrale compositie
D. Lugubere details
E. nadruk op hulpeloze mens vs. machtige natuur
Natuurgeweld
- Sneeuwstorm - stoomboot voor de havenmond: Natuur is hoofdonderwerp, mysterie
, - ruïnes van architectuur
- Richard Strauss: Duitse componist en dichter.
- programma muziek: muziek die een verhaal uitbeeld en die gevoel tot
uitdrukking brengt. Muzikaal commentaar op de filosoof Nietzsche.
Strakke evenwichtige muzikale vormen. Klankkleur wordt belangrijker,
Orkest groter, Luisteraar moet overdonderd worden met kolossale
klankeffecten.
Sprookjes en Mythen
- Romantiek is ook de periode waarin nationalisme opkomt: In de
zoektocht naar nationale identiteit vinden we oude sprookjes, griezelverhalen..
- Ontsnappen aan de werkelijkheid
Geesten op Spitzen
- La Sylphide: Romantisch ballet, nieuw waren de spitsen en het verhaal was een mythe,
sprookje.
- Ballet blanc: akte waarin het bovennatuurlijke wordt uitgebeeld
Sprookjesballet
- Ballet werd populair in Moskou en ST. petersburg. Velen gingen daar heen. Het ging om de
spectaculaire dans onderdelen. Concurrentie tussen choreografen over wie het publiek het
best kon overdonderen
- ballet als een opera als muziek en handelingen een eenheid vormen. Decors, overdadige
kostuums, de muziek en de dans worden een betoverend geheel.
Mythen en sagen
- Richard Wagner: Der ring des nibelungen (lijkt op lord of the rings) ring is vervloekt.
- Wagner beschouwd poëzie, decor, mise-en,scène, handeling en muziek als eenheid of
gesamtkunstwerk
- Hij veranderde de regels voor van opera voorgoed: doorgecomponeerd(oneindige melodie)
Het orkest leidt niet alleen, maar draagt het hele verhaal.
- Orkestbak was een vernieuwing - zodat publiek nog beter op kan gaan in het verhaal
Gothic revival
- NW- europa wordt de gotiek herontdekt. Deze bouwkunst is herkenbaar in oude kerken,
kloosters en kastelen. gebouw was het resultaat van een collectief bouwproces.
- In engeland leidt verlangen naar collectief vakmanschap uit de gotiek tot de gothic revival
Stones of venice
- John Ruskin: Mens, werk en natuur in middeleeuwen veel met elkaar in balans.
- is onderzoeker van de Gotische architectuur in Venetië (sociaal/politieke analyse). Ook kritiek
op fabrieken uit z'n eigen tijd. Want in het hedendaagse productieproces is een arbeider maar
een vervangbaar radertje tussen machines in een smerige fabriek.
- Zijn stelling: het spirituele verval van de stadt intreedt tijdens de overgang van gotiek naar
renaissance-architectuur.
- Herwaardering Gotiek is onderdeel van de Romantiek (verzet tegen vernieuwing)
Nationale monumenten in gotische stijl
- 1834 Britse parlementsgebouw in brand
- Charles Barry jr. ontwerpt gebouw in Brits gotische stijl. 19e eeuwse variant
- Kenmerken Gotiek: