Programma
1. Duale handhaving: de ingang naar de problematiek van samenloop.
2. Wat is samenloop?
3. Wanneer is samenloop van sancties al dan niet toelaatbaar i.v.m. ne bis in idem?
• Nationaal kader
• Europees kader
Uitleg ne bis in idem is de afgelopen jaren in ontwikkeling, zowel op nationale als op Europese
niveau. Dat je niet twee keer gestraft kan worden voor hetzelfde feit is voor veel discussies
vatbaar. Alle aspecten uit zo’n regel kun je bediscussiëren waardoor bepaalde cumulaties van
sancties toch wel degelijk mogelijk zijn zonder dat je op voorhand zou denken.
Meer combinaties zijn toegelaten dan je zou denken. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat als er
sprake is van zo’n combinatie het totaalpakket aan sancties dan toch een beetje evenredig is.
Want als iedere handhaver een duit in het zakje doet en dat mag ook allemaal dan krijg je op een
gegeven moment wel een stapeling aan sancties waar je uiteindelijk de vraag bij kan stellen is dat
nog een evenredige en proportionele reactie op het betreffende feit.
4. Discussie
Duale handhaving
• Definitie: mogelijkheid tot handhaving van een en dezelfde norm door middel van
verschillende handhavingsstelsels. Op zo’n moment kiest de wetgever niet. De wetgever
maakt beide handhavingsstelsel mogelijk. Dan schuift de wetgever de probleem verder door
naar de handhavers.
• Ratio: onder één wettelijke norm gaat een naar de ernst bezien grote verscheidenheid aan
gedragingen schuil. Voor de kleinere overtredingen van zo’n norm zou je eigenlijk het
bestuursrecht willen inzetten en voor de grotere misschien toch wel het strafrecht.
Mogelijkheid tot overstappen in geval van recidive.
• Voordeel: mogelijkheid tot het bieden van maatwerk
• Nadeel: gevaar van fragmentatie, rechtsongelijkheid en rechtsonzekerheid. Wanneer kies je
wat? Is dat voor de burger niet heel onzeker? Is wat vandaag ernstig is morgen misschien
minder ernstig etc.? Om dit te voorkomen gaan bestuursorganen beleid maken.
Belastingdienst maakt afspraken met het OM over wie wat handhaaft. Vaak leidt dat ertoe
dat er drempelbedragen worden afgesproken. Boven een bepaald bedrag strafrecht, onder
een bepaald bedrag bestuursrecht. Dat soort afspraken kun je in een convenant opnemen
om te voorkomen dat beide handhavers de zaak gaan oppakken, want dan krijg je mogelijk
een samenloop probleem.
• Una via beginsel: in het concrete geval moet worden gekozen voorkomen van samenloop
in concreto. Duale handhaving betekent niet de wetgever maakt het mogelijk om voor een
en hetzelfde geval twee sancties op te leggen zowel via het strafrecht als het bestuursrecht.
Dat is niet wat er wordt bedoeld met duale handhaving. Duale handhaving is dat beide opties
open liggen en in concreto moet je gaan kiezen. Er moet een soort regeling worden
afgesproken tussen bestuursorganen en het OM wie wanneer welke zaak oppakt en dus niet
tegelijkertijd.
, Samenloop?
• De inzet van verschillende handhavingstrajecten ten aanzien van hetzelfde feit. Handhaven
én via het bestuursrecht én het strafrecht. Vaak te maken met meerdere handhavers. Mag
dat nu? Dat is helemaal afhankelijk van het ne bis in idem beginsel. Sommige combinaties
zijn mogelijk en andere weer niet. Grens aan die cumulatie ligt in dat ne bis in idem beginsel.
Verbod om iemand tweemaal te bestraffen voor een en hetzelfde feit. Als dat de regel is en
je neemt die begrippen goed onder de loep dan kun je over verschillende aspecten van die
regel discussie gaan voeren. Je kunt discussie gaan voeren over de vraag wat is twee eigenlijk
of wanneer er sprake is van vervolgen of bestraffen? Dat heeft alles te maken met het
criminal charge begrip. En dan kun je weer discussie voeren over de vraag wanneer er sprake
is van hetzelfde feit. Daar zit jurisprudentie achter wanneer iets hetzelfde feit is. Dit is de
hoofdregel en is in heel wat regeling verankerd.
• Dus niet: de oplegging van meerdere sancties binnen een en hetzelfde handhavingstraject
Ne bis in idem
Verbod op het tweemaal vervolgen en/of bestraffen van iemand voor een en hetzelfde feit
• Art. 68 Sr: verbod op een dubbele strafvervolging. Let op: art. 68 Sr werkt intern binnen het
strafrecht. Dat gaat over strafrechtelijke vervolging + strafrechtelijke vervolging. Dat mag dus
niet. Het is een interne strafrechtelijk beginsel.
• Art. 5:43 Awb: verbod op dubbele bestuurlijke beboeting. Je kunt niet twee keer een
bestuurlijke boete krijgen voor hetzelfde feit. Na het intrekken van een bestuurlijke boete
kan je bijv. niet een tweede bestuurlijke boete opleggen.
• Art. 4 Protocol 7 EVRM (niet door NL geratificeerd): verbod op een dubbele ‘criminal charge’.
• Art. 50 EU-grondrechtenhandvest (corresponderend met art. 4 P7 EVRM). De uitleg van het
Hof van Justitie sluit in zijn uitleg van het ne bis in idem beginsel naadloos aan op de
jurisprudentie van het EHRM bij art. 4 Protocol 4 EVRM. Via een sluiproute is die uitleg van
het EHRM voor de Nederlandse rechtsorde toch van groot belang. Weliswaar alleen voor
zaken met een EU tintje. Dat zijn er heel veel want er zijn zat bestuursrechtelijke verboden
die uiteindelijk een link hebben met het Unierecht. En ook in die zaken die dat niet hebben,
jaa.. je kunt in een en hetzelfde rechtsorde niet goed permitteren dat je allerlei verschillende
uitleggen van het ne bis in idem beginsel permitteert. Dat je voor EU zaken zegt ne bis in
idem moet je zo uitleggen en voor niet EU-zaken moet je het zo uitleggen. Dus al snel gaat
zo’n uitleg toch dominant worden. Dus uiteindelijk hebben we indirect wel degelijk met art. 4
protocol 7 te maken.
• Art. 14 lid 7 IVBPR
Ne bis in idem
Verbod op het tweemaal vervolgen en/of bestraffen van iemand voor een en hetzelfde feit. Als jij je
afvraagt of deze combinatie van sancties mogelijk is dan kun je over de onderstaande punten
discussie voeren.
Discussiepunten
• Hetzelfde feit? (idem)
• Bestraffende sancties? Wat is een criminal charge? Hier heb je de Öztürk criteria voor nodig
en op voorhand staan niet van alle sancties onomstotelijk vast of het wel of niet een criminal
charge is. Dus daar kun je discussie over voeren.
• Eén of twee procedures? (bis). Die is ingegeven door de Europese rechtspraak. Die zijn gaan
werken met idee dat twee procedures ook zodanig met elkaar kunnen samenhangen dat ze
in feite moeten worden gezien als één procedure. En als je dat denkstapje neemt, dan heb je
ook geen ne bis in idem probleem meer. Kennelijk kun je ook over dat bis discussiëren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper madiha_e. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.