Hoorcollege week 6 Constitutionele Vraagstukken in Europese Context
Crisis van de constitutionele democratie?
Inleiding
‘The Age of Constitutional Barbarism’?
Dit zal een van de vraagstellingen zijn in dit college. Leven we nu inderdaad in een tijd van
constitutioneel barbarisme? En als dat al zo is, wie zijn dan precies de barbaren? Daar
hebben we beelden bij van wie dat zou kunnen zijn. Als je die blogpost gaat lezen vind je dat
gedeeltelijk bevestigd. Op een gegeven moment schrijven ze over the scholarly support for
and contribution to the Hungarian constitutional transformation en dan gaat het over a
growing number of epidemics die betogen dat ‘’constitutional review is not an essential part
of democracy or even that it is undemocratic’’. De auteurs van dit stuk hebben moeite met
die opvatting. Ze noemen het een realist turn in constitutional law die als het ware de
politieke constitutie belangrijker vindt en beter vindt dan the legal constitution.
Jonathan Sumption: hij is een voormalige rechter in the UK Supreme Court. Daarvoor was hij
academicus en advocaat. Hij heeft een uitgesproken historische belangstelling. Hij staat
bekend als publieke intellectueel. Hij voldoet een beetje aan het profiel van waar je eigenlijk
aan zou moeten voldoen om interessante bijdrage aan het publiekrecht te kunnen leveren
(denk aan de punten van von Bogdandy dat staatsrechtbeoefenaars meer interdisciplinair,
theoretisch en vergelijkender te werk moeten gaan). Als je de lezingen beluisterd zal je
merken dat Sumption regelmatig verwijst naar de grondleggers van het moderne
constitutionalisme. Von Bogdandy zei dat het vergelijkender moest worden en als Sumption
het heeft over dat verschil tussen the political and legal constitution dan vergelijkt het ook
het VK met de VS en dan noemt hij de VS het prototype van een land met een legal
constitution en het VK als het prototype van een land met een political constitution. Hij
vergelijkt.
Reith Lecture 1: ‘Law’s Expanding Empire
• ‘It is a vice of some lawyers that they talk about law as if it was a self-contained subject,
something to be examined like a laboratory specimen in a test tube, but law does not occupy
a world of its own. It is part of a larger system of public decision making. The rest is politics’
Wat is het verschil tussen die oude en nieuwe manier van publiekrechtsbeoefening? Oude
manier is een intern perspectief of het recht. Maar de nieuwe manier waar von Bogdandy
voor pleit die heeft een extern perspectief op het recht. Zie citaat van Sumption: het recht
maakt onderdeel uit van een heel sociaal systeem en het kan soms hele interessante
inzichten opleveren als je juist als jurist een stap terugzet en dan is kijkt naar het systeem van
het recht in het geheel van dat sociale systeem van public decision making en van dus wat hij
de politiek noemt en daar gaan we het over hebben wat hij dan ziet als juristen een stap
terugzetten. Wat Sumption ziet als juristen een stap terugzetten zijn:
Een enorme opkomst van het recht. Hij ziet het recht als subsysteem enorm uitgebreid zijn
en nog steeds worden. En hij ziet als gevolg daarvan de politiek wat erom heen zit inkrimpt.
, Crises?
Stuk Martin Loughlin: The Contemporary Crises of Constitutional Democracy
Het roept twee vragen op.
1. Is er sprake van een crises en zo ja, waarvan?
2. Wat is constitutionele democratie precies?
Het onderwerp van vandaag is eigenlijk het centrale thema in de beoefening van het
internationale en vergelijkende constitutionele recht van dit moment. In de eerste zin van
the abstract vind je de belangrijkste constatering van het hele stuk namelijk that the
growth of constitutional democracy has been a markable feature of the last thirty years but
during the last decade it had suffered a dramatic decline. En dan zegt hij dat die neergang
of achteruitgang van de constitutionele democratieën niet zozeer komt door staatsgrepen
maar eerder door constitutionele barbaren die stiekem van de mogelijkheden die het
constitutionele recht hen biedt gebruikmaken om het bestel in hun land langzaam aan te
eroderen en er als het ware ongemerkt van verkiezing op verkiezing een ander soort bestel
van maken waarvan het de vraag is of je dat andere bestel als constitutionele democratie
zou kunnen aanmerken. Het interessante van het stuk van Loughlin vindt de docent dat die
beeldspraak van die constitutionele barbarisme niet zonder meer overneemt. Als je het hele
stuk leest is hij daar toch wat terughoudender in en dat komt onder andere tot uitdrukking in
de slotzin van zijn abstract die misschien ook wel de kernboodschap van zijn artikel is: this
article argues that solutions to the contemporary crises cannot be found only by
strengthening liberal institutions but to survive, constitutional democracy must also seem
to invigorate its democratic aspirations (= het punt dat Loughlin wil maken). Loughlin maakt
een bekende onderscheid tussen rechtsstaat en democratie. Hij ziet dat het geheel in crises
verkeert dus crises vraagteken dat kun je nu wel vervangen door crises uitroepteken als je dit
stuk leest. Dat is ook een bevinding van de boeken die Loughlin in zijn artikel bespreekt. Maar
als je dan gaat denken aan remedies dan is opnieuw een soort reflex die velen van ons
hebben om te denken van nou dan moeten we de liberale democratie weerbaarder maken.
En hoe maak je hem weerbaarder? Dat kun je vooral doen door de liberale, rechtsstatelijke
elementen te versterken door bijv. partijen te gaan verbieden, constitutionele hoven in het
leven gaan roepen etc. En Loughlin zegt van dat die oplossing zeker niet de enige kan zijn
maar dat om te overleven constitutional democracy must also seem to invigorate its
democratic aspirations. Met deze stellingname ziet hij ook het belang van die political
constitution in en dat leidt ertoe dat de term constitutioneel barbarisme in zijn stuk niet
voorkomt.
Waarin schuilt volgens Loughlin die crises van de constitutionele democratie?
‘constitutional democracy is indeed in a critical condition, not least because a regime that
holds out the promise of the individual’s liberation from authoritarian rule is now widely
perceived to be operating in a remote and unresponsive manner’
Opnieuw zie je dat Loughlin hier enig begrip toont voor de critici van de liberale
democratie (populisten) want hij zegt ja het is wel pijnlijk eigenlijk dat een regime (de
liberale democratie) die is bedoeld om mensen te bevrijden van een absolute vorm van
machtsuitoefening nu zelf door nog al wat mensen wordt gezien als een regime op afstand
en wat niet responsief is. Dat is een bron van zorg volgens hem, ongeacht hoe je tegenover
het populisme staat. Hoe is een regime dat bedoeld is de menselijk vrijheid vooruit te
brengen (de liberale democratie) nu in de ogen van velen wordt gezien als een regime dat
juist onze vrijheid beperkt? Docent vindt dat hij daar een hele belangrijke vraag formuleert
waar het antwoord niet zo makkelijk op is te geven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper madiha_e. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.