Samenvatting
Samenvatting geschiedenis Feniks hoofdstuk 5 t/m 10
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
dit is een samenvatting over het boek Feniks VWO4/5 over de hoofdstukken 5 t/m 10
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 36 pagina's
Voorbeeld 4 van de 36 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
GeschiedenisFeniks 5t/m10hoofdstuk 5
5.1 De wereld wordt groter
Het wereldbeeld wat de mensen hadden rond 1450 zou in de tijd daarna
verbeterd worden. tot nu toe stonden alleen Zuid-Europa, Noord-Afrika en de
Arabische wereld op de kaart. Doormiddel van ontdekkingsreizen worden er meer
‘werelden’ ontdekt.
De Portugezen waren de eerste met ontdekkingsreizen, ze voeren langs de
noordwestkust van Afrika. Ze wilden graag concurreren met de Arabische handel
in slaven, goud en ivoor.
Diaz was de eerste die om de zuid punt van Afrika voer, in 1488. 9 jaar later in
1497 bereikte Vasco de Gama via deze route de westkust van India. Deze
nieuwe route hielden de Portugezen geheim en bewaakten ze goed. Ze maakten
verschillende factorijen aan kustplaatsen van Afrika, van hieruit dreven ze
handel met de lokale bevolking. Hierdoor hadden ze handel in specerijen, zijde en
edelstenen. Dit was een winstgevende maar ook riskante handel.
koningin Isabella en Ferdinand stelde geld ter beschikking aan Columbus om naar
het westen te reizen. Columbus gebruikte een vernieuwde kaart van Toscanelli.
Na weken reizen bereikten ze land, Columbus dacht dat dit Indië was dus hij
noemden de inwoners Indianen. Echter later werd ontdekt dat dit niet Indië was,
maar een nieuwe wereld.
in 1519 durfde Magelhaes het aan om via het westen naar Indië te gaan. De reis
verliep niet voorspoedig en Magelhaes overleed ook op de Filipijnen. Toen 1 schip
weer in Sevilla aankwam besloten ze dat ze zich gingen richten op Amerika,
omdat Indië niet winstgevend was voor hun.
in 1519 viel Hernan Cortes Midden-Amerika binnen met zijn conquistadores .
De leider van het Azteken rijk slaagde er niet in om hun weg te jagen. De
conquistadores vonden goud en sieraden. Door het stoppen van een religieuze
ceremonie brak de hel los, in 1521 gaven de Azteken zich over.
Rond 1531 lukte het Francisco Pizarro om de Inca’s in Zuid-Amerika te verslaan.
De Spaanse conquistadores kregen als beloning haciënda’s, dit zijn grote
landgoederen. De Spanjaarden dwongen het inheemse volk doormiddel van de
Encomienda om de grond te bewerken, in de goud/zilvermijnen te werken en
zich te bekeren in het christendom. De Encomienda was dat de indianen een stuk
land kregen als ze zich onderrichten in het katholieke geloof.
Gevolgen voor het inheemse volk:
Afname inheemse bevolking door ziektes en dwangarbeid.
De indianen werden slaven als ze vluchtten voor de encomienda.
Nieuwe bevolkingssamenstelling: Europeanen en Afrikanen.
Nieuwe gewassen en dieren.
Bartalome de las Casas zette zich in voor een betere behandeling van de
inheemse bevolking. Hij schreef er boeken over. In 1542 boekte hij succes: er
kwamen nieuwe wetten waardoor het inheemse volk als volwaardige mensen
gezien werden.
,Op een gegeven moment ontstond er een trans Atlantische Driehoeks handel,
dit was tussen Amerika, Europa en Afrika. Europa leverde wapens, textiel en
luxegoederen, Afrika bracht slaven en vanuit Amerika kwamen nieuwe producten
naar Europa.
5.2 Renaissance en humanisme
De kennis die in de oudheid ontstond waren in de middeleeuwen niet goed
bewaard gebleven. Toen de christenen doormiddel van kruistochten in contact
kwamen met Arabische wetenschappers kwamen ze weer in contact met de
kennis en wetenschap uit de klassieke oudheid.
Toen de turken Constantinopel veroverde, vluchtten veel rijke burgers naar
Noord-Italië. Deze mensen namen de klassieke idealen en denkbeelden mee.
Noord-Italië wilde zich losmaken van de kerk. Het leven op aarde staat centraal
en ze hadden interesse in ratio en kunst. Architecten en kunstenaars kregen veel
opdrachten die gebaseerd waren op de klassieke oudheid. Dit was het begin van
de renaissance.
Kenmerken wetenschap renaissance:
Ratio: denken met verstand.
Bestuderen van teksten van Griekse geleerden.
Veel aandacht voor het menselijk lichaam en anatomie.
De bijbel en god waren minder belangrijk voor verklaringen van dingen.
Kennis, lezen en kritisch denken werd gezien als een positieve eigenschap.
Niet alles van de bijbel en geestelijken aannemen.
Kenmerken kunst in de renaissance:
Gebaseerd op de klassieke oudheid.
De mens staat centraal.
Perspectief.
Minder religieuze afbeeldingen.
Klassieke beeldelementen.
De nieuwe manier van denken wordt het humanisme genoemd.
Belangrijke mensen in de renaissance:
Desiderius Erasmus= hij ontdekte talloze taalfouten in de Vulgaat. Met zijn
kennis vertaalde hij de Vulgaat opnieuw. Dit was het begin van de
kerkhervorming. Als de teksten niet klopten die in het Vulgaat staan, klopten de
regels dan wel?
Versalius = hij onderzocht het werk van de Grieks romeinse arts Galenus. Hij
ontdekte dat hij verkeerde conclusies had getrokken, omdat hij het menselijk
lichaam baseerde op de ontleding van dieren.
Mercator en Ortelius= zij waren cartografen. Ze brachten de nieuwe kennis
van de wereld op kaart en globes. Mercator introduceerde de atlas en Ortelius
gaf een atlas uit met 53 verschillende kaarten.
Nicolaas Copernicus= hij beschreef in zijn boek dat de aarde rond is. Hij zei dat
de aarde niet het middelpunt was maar de zon. De kerk ging dit te ver.
,Kepler en Galilei= onderbouwde de theorie van Copernicus met
waarnemingen.
5.3 de kerkhervorming
De kerk vervolgde doormiddel van de inquisitie ( kerkelijke rechtbank ) de
andersdenkende en bracht hun soms om op de brandstapel.
In de 14e eeuw ontstond er een spirituele beweging die streefde naar een
eenvoudig en sober leven met een diepe, persoonlijke geloofsbeleving. Dit heet
de Moderne Devotie. Geert Grote had dit bedacht en hij stichtte een
kloosterorde in Deventer.
Katholieke kerk rond 1500:
De paus was Christus op aarde (geestelijke leider), vocht ook oorlogen uit
(wereldlijke macht).
De paus en bisschoppen leefden in prachtige paleizen.
De katholieken leefden als het tegenovergestelde van de christenen, dus
niet sober.
Er was veel kritiek op de kerk: luxe en macht, de vriendjespolitiek, de
priesters hadden een vrouw en kinderen terwijl dit niet mocht en soms
konden ze de bijbel niet eens lezen.
Maarten Luther
Had veel twijfels over de juistheid van de katholieke kerk.
Hij streefde naar verbeteringen van de kerk en geen kerksplitsing.
Volgens hem konden mensen om vergiffenis vragen door aan god
verantwoording af te leggen, hierdoor konden ze weer in de hemel
terechtkomen na de dood.
Luther heeft de bijbel vertaald in het Duits.
Doordat Luther in de kerkelijke ban werd gezet, ontstond er een
kerksplitsing. De volgelingen van Luther werden de Lutheranen genoemd.
In 1555 kwam de Augsburgs godsdienstvrede tot stand. Het protestantisme
en het katholicisme kregen gelijke rechten.
Calvijns standpunten
Een geestelijke is eigenlijk een leraar.
In de kerk mocht niks aanwezig zijn wat het geloof kon afleiden ( geen
beelden, gouden voorwerpen etc.).
Voor de geboorte staat vast of je in de hemel komt of niet.
Schafte bisschoppen af.
Als de vorst zich niet houdt aan Gods regels, mocht hij door het volk
worden afgezet.
Aanhangers van Calvijn worden Hugenoten genoemd.
In 1598 vaardigde de Franse koning het Edict van Nantes= elke Fransman
kreeg het recht op gewetensvrijheid.
Contrareformatie= maatregelen tegen de kerkhervorming.
, Absolute gezag van de paus.
De Vulgaat bleef de officiële bijbel.
Alle tradities bleven bestaan.
De mis bleef in het latijn.
Veranderingen na de kerkhervorming;
Bisdommen worden verdeeld.
Elke bisdom moest zorgen voor een priesteropleiding.
5.4 uit de opstand een republiek geboren
Karel V:
werd in 1500 in Gent geboren. In 1515 werd hij heer der Nederlanden en een jaar
later koning van Spanje, dit had hij geërfd van zijn grootouders Koningin Isabella
en Koning Ferdinand. In 1519 werd hij verkozen tot keizer van het Heilige
Roomse Rijk. Doordat Karel een groot rijk had en alles zelf wilde beslissen, was
zijn rijk traag. Het goud dat Karel had uit de nieuwe wereld gebruikte hij in de
oorlog tegen de Fransen en de Turken.
Karel beschermde het rooms-katholicisme. Met het edict van Worms (1521) deed
hij Luther in de ban. Karel liet mensen die niet in het katholicisme geloofde
steeds meer vervolgen.
Nederlanden:
In 1543 maakte Karel V alle Nederlandse 17 gewesten los van het Heilige
Roomse Rijk. Karel wilde van alle gewesten een eenheid maken door het bestuur
te centraliseren, oude privileges op te heffen en in alle gewesten de zelfde regels
te laten gelden.
hij vestigde in Brussel een centraal bestuur met 3 raden: Raad van financiën
(regelden de edelen de beden en innen ze belastingen), de Raad van State
(edelen en juristen politieke adviezen) en de Geheime raad (hierin werden
nieuwe wetten en regels vastgesteld). Omdat Karel zelf niet altijd aanwezig kon
zijn stelde hij een landvoogd aan en in elk gewest een stadhouder.
Elk gewest had zijn gewestelijke staten, hierin overlegden de edelen en de
stadsbestuurders over het gewest. In de staten generaal overlegden de
vertegenwoordigers van de gewesten over de beden van Karel.
de onderdanen in het Nederlandse rijk moesten rooms-katholiek zijn, hij kon
alleen de kerkhervorming niet stoppen. Daarom maakte hij een plakkaat tegen
de ketters, elke aanhanger van de kerkhervorming werd hierdoor vervolgd. Dit
leidde vaak tot de dood, daarom wordt het ook wel het bloedplakkaat
genoemd.
Karel wilde de centralisatie verder doorvoeren, hierdoor verloor hij steun van
sommige steden en gewesten. Ook zorgde de oorlogen voor veel schulden.
Bovenop dit alles had Karel gezondheidsproblemen, hierdoor trad hij af.
In 1555 kwam Filips II aan de macht.
Hij maakte een nieuwe indeling voor de bisdommen, hierdoor wilde hij de
centralisatie helpen en de kerk verbeteren.
De bisschoppen kwamen in opstand, omdat hun bisdommen nu kleiner
werden en dus ook hun inkomstenen macht.
De adel protesteerde omdat zij nu geen bisschop meer konden worden.
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Direct to-the-point
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eekmalies. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 69252 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen