Probleem 1 Publiek en Privaat
Startend bestuurskundestudent Bertus werd plotseling hard van achteren aangereden, toen hij met
zijn ouwe barrel in Rotterdam-Zuid op weg was naar het centrum. Daar wilde hij een vergunning
aanvragen om in de milieuzone van de gemeente te mogen rondrijden. Al snel bleek het de
glanzende bolide van de Commissaris van de Koning te Zuid-Holland te zijn, die hij op zijn
achterbank terugvond. De chauffeur van deze dienstauto, een fanatieke voetbalfan, was de
provocaties plotseling zat, en gaf vol gas toen hij een enorme kampioenssticker van een
concurrerende club op de bumper van Bertus’ auto ontdekte.
Bertus is vreselijk boos en wil zo snel mogelijk
zijn schade vergoed krijgen;
de dader straffen;
een milieuvergunning voor zijn opgeknapte auto. Bertus weet zeker dat hij hier recht op
heeft! Maar wie daarover gaat en wat voor recht dat dan precies is…?
Bertus besluit om zich maar eens goed in het recht te gaan verdiepen, wie weet kan het bij zijn
studie ook nog te pas komen…
Literatuur:
Aanbevolen: Loonstra H1 (zie Canvas)
Boek van Belinfante
1.Hoe kan publiekrecht en privaatrecht worden gedefinieerd, dus het verschil?
o Publiekrecht:
o Algemene belang
o Partijen (overheid en burgers) staan niet als gelijken tegenover elkaar en handhaving
wordt geregeld door de overheid (dwangordening). Overheid gebruikt hier haar
bevoegdheden.
o Recht voor verhoudingen tussen rechtssubjecten als ongelijken (verticale verhouding)
o het mogen en moeten van de staat en zijn bestuursorganen, zowel jegens de burgers
als jegens elkaar. Regels tussen de burger en de overheid/staat en
overheidsinstanties onderling. Bij publiekrecht is altijd tenminste één overheid
betrokken. Het gaat om de uitoefening van een overheidstaak (dus zo snel een
overheid zijn bevoegdheden inzet), de overheid als zodanig. Hieronder vallen het
staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht.
o Privaatrecht :
o Particulier belang
o Partijen (burgers, rechtspersonen) zijn gelijken en handhaving gaat uit van de
rechtspersonen zelf (spontane ordening), langs de rechter.
o Recht voor verhoudingen tussen rechtspersonen (o.a. mensen, ondernemingen, maar
ook de staat) Als gelijken (horizontale verhouding)
o Regels tussen twee gelijke partijen (burgers, bedrijven, overheden, etc.). Handhaving
gaat vanuit rechtspersonen zelf = spontane ordening. Bijv. familierecht, handelsrecht,
ondernemingsrecht en vermogensrecht.
Tip Faith: zorg dat je de verhoudingen tussen de soorten recht kent. Krijg inzichtelijk welke
rechtsgebieden er zijn en hoe ze zich tot elkaar verhouden. Die Awb komt ook aan bod. Het
staatsrecht geeft dus de grenzen aan van wat een overheids-bestuursorgaan zou mogen en
bestuursrecht is hoe dat vervolgens word ingevuld. Staatsrecht is statisch en een vaststaand gegeven
en bestuursrecht is een toepassing daarvan. Kijk ook naar subjectief en objectief recht.
,2.Is de overheid verantwoordelijk voor de daden van haar medewerkers (ambtenaren)? Welk
recht bepaalt de schadevergoeding?
o Als de daad plaatsvindt in de hoedanigheid van ambtenaar dan is de overheid
verantwoordelijk maar als de daad niks te maken heeft met het werk als ambtenaar zal de
overheid niet verantwoordelijk gehouden kunnen worden.
3. Welke rechtsgebieden zijn er en wat houden de volgende begrippen in: publiekrecht -
staatsrecht (constitutioneel), bestuurs (administratief) recht, strafrecht - en privaat (civiel,
burgerlijk) recht?
Staatsrecht(Constitutioneel recht): Regels over de inrichting van de staat, oftewel wetten voor de
organisatie van het openbaar bestuur van een land. Vastgelegd in de Grondwet (=basisregels die
in Nederland gelden en waar iedereen die zich in Nederland bevindt aan heeft te houden, 1983.
Voorbeeld: Het staatsrecht heeft betrekking op de organisatie van de staat. Het staatsrecht
regelt welke bevoegdheden de organen van de staat hebben. ... Ook regelt het staatsrecht de
verhouding van de organen tot elkaar en de verhouding van de organen tot de burgers. Een groot
deel van het staatsrecht staat in de Grondwet.
Bestuursrecht (Administratief recht): De bevoegdhedenuitoefening van de overheidsorganen
inclusief rechtsbescherming tegen de overheid. Regels over de manier waarop het openbaar
bestuur kan ingrijpen in het maatschappelijk leven (regulerend). Besluiten van bestuursorganen
staan centraal. (AWB straks toevoegen) Bestuursrecht gaat over besluiten die te maken hebben
met de overheid. Voorbeelden van bestuursrecht zijn uitkeringen, vergunningen, dwangbevel,
planschade etc. Indien u het niet eens bent met een besluit van de overheid, bezwaar gemaakt
heeft en dat is afgewezen, kunt u een beroep doen bij de bestuursrechter
Strafrecht (Punitief recht): Het geheel van regels die bepalen welk gedrag strafwaardig wordt
geacht, welke straf gegeven moet worden en hoe de straf opgelegd kan worden door het OM.
Deze normen zijn gebaseerd op het legaliteitsbeginsel (= bevoegdheden berusten op een
wettelijke grondslag. Onder strafrecht valt ook tuchtrecht (= niet-rechterlijke organen hebben
volgens de wet bevoegdheid om wegens overtreding van groepsnormen sancties op te leggen.
(Bijzondere bevoegdheid, waarbij OM zo’n proces kan starten) Voorbeelden: De wet, wapens en
munities, en de opiumwet
Verhoudingen: Publiekrecht bestaat uit het staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht hierin vertelt
het staatsrecht welke organisaties bevoegdheden een land heeft. Een voorbeeld hiervan van het
staatsrecht is wat zijn de functies van de tweede kamer, vervolgens de bestuursrecht die zegt wat
de organisaties mogen doen(welke juridische regels ze hebben) en Publiekrecht sluit zich af met
strafrecht welke sancties de organisaties toebedeeld worden als ze de ‘fout’ ingaan. Algemene
wet bestuursrecht komt hier ook aan bod(zoek hier theorie over op) Staatsrecht staat vast en
bestuursrecht is een toepassing hiervan.
Verschil in regulerende functie van staats- en bestuursrecht:
o Strafrecht ; de regulerende functie gaat over sancties en straffen
(VB: Boetes. Regulerende partij= het Openbaar Ministerie
o Bestuursrecht; de regulerende functie gaat over mensen in de juiste richting sturen →
gaat ook over de besluiten die je als bestuursorgaan neemt
(VB; bezwaar tegen de parkeerboete, verlenen van een vergunning, handhaving)
Er zijn geen harde grenzen, er is erg veel overlapping. → er wordt vaak terugverwezen naar
strafrecht vanuit de andere rechten, dit is de basis
o Objectief recht= staat geschreven in de wetboeken. Welke oplossingen er zijn en wat
men kan verwachten. Objectief recht komt vanuit een autoriteit (geheel van regels en
afspraken), dit creëert bepaalde verwachtingen.
o Subjectief recht= het recht dat het individu bezit omdat het objectief recht hem dit
geeft.
VB:→ iemand is aan het werk en raakt gewond. Objectief recht om in de ziektewet te komen,
het subjectieve recht is dat hij recht heeft op geld. → vrijheid van meningsuiting
, 4: Welke functies heeft recht? → In de algemene zin, maar ook specifieker voor publiek recht
Functies van het recht in het algemeen:
1. Normatieve functie = Gedragsregels waar nagenoeg de hele samenleving achter staat
worden door het recht nageleefd en opgevolgd. BV iemand vermoorden mag niet. -
Deze functie valt onder meerdere rechtsgebieden.(dwingende geschreven
gedragsregels). hierbij gaat het over de normen van het recht.
2. Geschiloplossing functie = Het recht is een hulpmiddel om geschillen op te lossen. -
Deze functie valt onder meerdere rechtsgebieden Voorbeeld: Oog om oog, tand om
tand. Wanneer een persoon je iets aan doet, dan is het niet de bedoeling dat je dit
terug doet. Kortom, recht dient hierbij als hulpmiddel om geschillen op te lossen.
3. Additionele functie = Als ergens geen regel voor is, kan worden teruggevallen op de
wet. Het biedt een rechtsregel als partijen vergeten zijn op een bepaald punt
afspraken te maken. Als er wel afspraken zijn gemaakt, gaat de afspraak vóór en is
de wettelijke regeling niet meer van toepassing. Het dient als een aanvullende regel
binnen een grijs gebied. Regels kunnen niet alles dekken, wat er in de samenleving
speelt. Als je een arbeidsovereenkomst met je werkgever sluit, dan zijn niet alle regels
erin opgesteld. Als je bijv. gaat spioneren, dan is er een wetgeving waar de werkgever
zich op kan beroepen. - Valt onder privaatrecht. Kortom, de rechtsregels van partijen
op een bepaald moment aanspreken en aanvullen van contracten, wanneer men iets
vergeet.
4. Instrumentele functie = De wet is een kader dat gevormd wordt om chaos te
voorkomen. Dingen die noodzakelijk zijn probeert de wetgever te regelen. Bijv.
Iedereen rijdt rechts in NL. - Valt onder publiekrecht en specifiek onder bestuursrecht.
Kortom, knopen doorhakken.
Functies van het publiek recht:
5. Constituerende functie = Hierbij worden de bevoegdheden van een overheidsinstantie
beschreven. - Valt onder publiekrecht en specifiek onder staatsrecht.
6. Attributie functie = Het recht op de beschreven bevoegdheden verkregen uit de wet. -
Valt onder publiekrecht en specifiek onder bestuursrecht.
7. Fopspeen functie = Het recht geeft de burgers een bepaalde veiligheid, orde en
zekerheid. - Valt onder publiekrecht en specifiek onder strafrecht.
8. Symbool functie = Sommige wetten zijn bedoeld als symbolische uitingen van
symbolische waarde. Bijv. wet tegen naroepen/sissen in Rotterdam (inmiddels niet
meer geldig). Valt onder publiekrecht en onder de meerdere rechtsgebieden.
9. Afwentelings functie = Dit zorgt ervoor dat problemen opgelost worden bij de rechter.
Valt onder publiekrecht en onder de meerdere rechtsgebieden. Als politici tegen
bepaalde vraagstukken lopen wat moeilijk is binnen hun eigen vakgebied dan
brengen ze dit voor bij de rechter.
Tip Faith: Symboolfunctie en fopspeenfunctie overlappen een beetje. Beiden zorgen voor een gevoel
van veiligheid aan burgers. De afwentelingsfunctie heeft als voorbeeld bijvoorbeeld dat als politici een
te moeilijke zaak hebben ze deze kunnen voordragen aan de rechter.
6.Wat is de relatie met bestuurskunde en waarom hebben we recht?
Bestuurskunde houdt zich bezig met het oplossen van maatschappelijke problemen. Het recht
geeft inzicht op de bevoegdheden van het bestuur, om deze verschillende problemen op de
juiste manier aan te pakken.
Meest relevante recht voor overheidsinstanties is het staatsrecht → wat staat er in de
grondwet. De grondwet is ook heel belangrijk; hierin staan alle regels omtrent de
verhoudingen tussen verschillende instituties. Hoe moet je de staat reguleren, hiervoor moet
je altijd terug naar de basis vanuit de grondwet.
Algemeen: Mensen hebben dagelijks met recht te maken, en iedereen dient de wet te kennen
en sancties kunnen worden opgelegd worden bij overtredingen en daarnaast is de wet om de
maatschappij te ordenen en het geeft ook duidelijkheid.
Als bestuurskundige begeef je je in de publieke sector en deze is onlosmakelijk verbonden
met het recht. Rechten bieden een juridisch kader waarin men kan werken. Het biedt
steunregels bij het opstellen van beleid -> legaliteitsbeginsel: handelingen moet een grondslag
hebben in de (grond) wet. Verantwoordingsbeginsel: Geen bevoegdheid zonder
