College 2 – Inleiding Bestuurskunde
Philip Karré
Beleid en sturing
Terugblik vorige college:
Aanpak maatschappelijke vraagstukken
Openbaar bestuur
VUCA (volatility, uncertainty, complexity, ambiguity)
Waarden en belangen
Noodzaak om continu afwegingen te maken.
Bestuurskunde gaat over de ambacht van het veranderen/beïnvloeden (idealiter een positieve
verandering) van maatschappelijke vraagstukken en problemen. Probleem is altijd het verschil tussen
de wereld zoals hij is en hoe hij idealiter is. Het openbaar bestuur is meer dan de overheid alleen (dus
meer dan gemeente en provincie), maar alle organisaties én activiteiten die gericht zijn op het
beïnvloeden van de samenleving en het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Die zijn soms
lastig. Dit komt door o .a. complexiteiten, ook wel aangeduid als VUCA: wereld is ‘VUCA’ geworden:
volatiel, onzeker, complex en ambigu. De coronacrisis is bijvoorbeeld heel volatiel en veranderlijk,
onzeker hoe en wanneer het zal eindigen, complex waarbij veel kennis nodig is en vaak verschillende
partijen hun waarheid uit kunnen interpreteren. Alle betrokken partijen hebben namelijk bepaalde
waarden die ze belangrijk vinden en zij kunnen feiten anders interpreteren dan andere betrokken
partijen. Iedereen interpreteert vraagstukken anders. Er is nooit een beste oplossing, er zijn meerdere
oplossingen die misschien allemaal even bevredigend zijn. Vraagstukken zijn complex en je moet
continue afwegingen maken.
College 2
Agenda voor vandaag:
Wat bedoelen we met aanpak maatschappelijke vraagstukken?
Beleid: doelgerichte beïnvloeding van een maatschappelijke toestand.
Beleid gaat over maatschappelijke sturing en is gericht op het bereiken van publieke waarde.
Wat bedoelen we met de aanpak van maatschappelijke vraagstukken? Bij de aanpak van
maatschappelijke vraagstukken spreken we van ‘beleid’: ‘’aanpak van een maatschappelijke
vraagstuk en doelgerichte beïnvloeding van een maatschappelijke toestand.’’ Kortom, we willen naar
een andere situatie, maar er wordt over na gedacht en we doen dus niet zomaar wat. Idealiter kan
niet alles, maar wel doelgericht met een stip op de horizon. Beleid gaat over maatschappelijke
sturing. Vandaag gaat het over wat publieke sturing en maatschappelijke waarde is.
, Drie sturingsvormen:
Er zijn drie manieren om dat te doen. Je kan een maatschappelijk vraagstuk laten oppakken door drie
partijen:
1. staat/overheid
2. markt
3. samenleving
Deze drie verschillen op een aantal fundamentele punten met specifieke kenmerken die van invloed
zijn hoe ze naar een bepaald vraagstuk kijken, bijvoorbeeld hoe ze mensen zien, hoe ze middelen
werven, wat hun doelen zijn, welke instrumenten ze gebruiken en wat hun kernwaarden en valkuilen
zijn.
Overheid Markt Samenleving
Mensen als Burgers Consumenten Organisatoren, leden, bewoners
Moet je verleiden om klant te Samenleving zelf laten organiseren,
worden bijvoorbeeld groenvoorziening
Inkomsten Belastingen Marktinkomsten Donaties, subsidies en giften
Geen belasting en goederenverkoop
Doelen Algemeen belang en Winstmaximalisatie Belang specifieke groepen
welvaart Belang dienen van groep die organiseert,
dus groenvoorziening helpt leefbaarheid
van groep inwoners
Sturingsmechanisme Politiek en bestuur Concurrentie op de markt Formele en informele invloed van
n efficiency, effectiviteit maatschappelijke stakeholders
Door onzichtbare hand van de
markt, ben je inefficiënt, dan
verdringt de concurrent jou
Kernwaarden Rechtsgelijkheid, Ondernemerschap, efficiency, Wederkerigheid, vertrouwen, solidariteit
rechtszekerheid, effectiviteit
rechtvaardigheid, hiërarchie
Valkuilen Bureaucratie Uitsluiting Particularisatie
Soms soort scheldwoord, Kan je een product niet Groep richt zich op haar éigen
maar kan heel efficiënt en betalen, dan doe je niet mee vraagstuk/probleem en niet op breed
succesvol, regels worden algemeen belang
soms per ongelukkig doel Paternalisatie
opzich en niet een middel Vaak vanuit idee ‘wij weten wel het beste
wat we willen en wat moet gebeuren’, dus
niet vanuit brede verkiezingen zoals
overheid
Amateursieme
Je bent niet specialist op gebied waarmee
je bezig bent
Voorbeeld van dit schema: Kindle en Lees Zaal Lees Rotterdam. De overheid kan een bibliotheek
oprichten, maar je kan het ook aan de markt overlaten via de markt en Kindle, en je kan ook vanuit
maatschappelijke zelforganisatie. Kortom, maatschappelijk vraagstuk is: hoe zorg je voor toegang tot
kennis? Antwoord: kan via alle drie.
