Hoorcollege 1 Formeel Belastingrecht
4-2-2021
Voorbereiden:
• Okhuizen: Hoofdstuk 1 en hoofdstuk 2 m.u.v. par. 2.2.2, 2.3.7, en 2.4 t/m 2.7
• Hoge Raad 16 oktober 1991, BNB 1991/339 (verrekening VH en VA)
• Hoge Raad, 29 januari 1997, BNB 1997/159 (uitstel duidelijk kenbaar)
• Hoge Raad 7 december 2007, BNB 2008/281 (onderzoeksplicht inspecteur)
• Hoge Raad 5 juli 2019, NTFR 2019/1755 (verschoonbare termijnoverschrijding
boetezaken)
Aantekeningen:
Contactgegevens
Diana van Hout (prof. mr. dr. M.B.A. van Hout)
d.vanhout@uvt.nl
M.B.A.vanHout@tilburguniversity.edu
013-466 3272 /2412
M817
Agenda
• Inleiding
• Formeel belastingrecht
• Verhouding Awb en AWR
• AWR
- Algemeen
- Heffingsmethoden: aangifte- en aanslagbelasting
- Navorderen/naheffen
Opzet FBR
• Opzet: verschillende onderwerpen
- Vrijwel chronologisch
- Beter bestudeerbaar boek
- Stel je vragen (via de chat)!
• Hoorcolleges: grote lijnen: kernbegrippen en belangrijkste leerstukken maar ook
academische vorming
• Werkcolleges: oefenen van stof, oefenen in beantwoorden van vragen voor tentamen
• Responsiecollege: vragen en tentamen
• Behoefte aan vragenuurtje?
• Tentamen: goed onderbouwen waarom…..
Wat is FBR?
• Formeel belastingrecht:
- typisch juridische invalshoek: op welke wijze worden belastingen geheven (vastgesteld)
en ingevorderd?
• Relevante vragen:
- bevoegdheden Belastingdienst?
- welke procedures gelden?
- rechten en plichten van belastingplichtigen
,Wat & Hoe
• Materieel belastingrecht:
- wat (inhoudelijk)
• Formeel belastingrecht:
- hoe (procedures, bevoegdheden, rechten en plichten)
• Spanning rechtshandhaving en rechtsbescherming
- rechtshandhaving: spontane & juiste belastingbetaling is illusie
- rechtsbescherming belastingplichtige tegenover machtige Belastingdienst
Begrip belastingschuld
• Materiële belastingschuld
- Vloeit voort uit de wet (legaliteitsbeginsel)
- Niet invorderbaar
- Tijdstipbelastingen (bijv. overdrachtsbelasting) en tijdvakbelastingen (bijv. de
inkomstenbelasting)
• Formele belastingschuld
- Formalisering materiële belastingschuld
- Betalingsverplichting
Juridische kader FBR
• Bronnen: AWR, Algemene wet bestuursrecht (Awb), Invorderingswet, privaatrecht,
burgerlijke rechtsvordering, strafrecht, EVRM, IVBPR.
Awb versus AWR
• Systematisch:
- Awb: algemene wet (gelaagde structuur)
- AWR: bijzondere (algemene) wet
• Volgorde raadplegen
- Eerst Awb, dan AWR (lex specialis: bijzondere wet gaat voor algemene wet, dus AWR
gaat voor op Awb):
- Dan lagere regelgeving zoals besluiten: art. 4:84 Awb: Besluit Fiscaal Bestuursrecht
(BFB), (‘beleidsbesluit’; bevat beleidsregels)
AWR bevat uitzonderingen en specifieke regelingen t.o.v. Awb
• Soms ‘teruggenomen’ in Besluit Fiscaal Bestuursrecht (=>Awb-conform), of zelfs nog
soepeler behandeling!
• beleidsbesluit tbv uniforme uitvoering
AWR
Let op indeling AWR:
• Alg. bepalingen, Hoofdstuk I
• Aangifte, Hoofdstuk II (artt. 6 t/m 10a AWR)
• Bij wege van aanslag, Hoofdstuk III AWR (artt. 11 t/m 18a AWR)
• Bij wege van aangifte, Hoofdstuk IV AWR (artt. 19 en 20 AWR)
De inspecteur
• Wie is inspecteur [ontvanger]?: landelijke bevoegdheid (art. 3 AWR)
(regionale) directeur art. 3 AWR jo. art. 5 Uitv.reg.Bd
• Bevoegdheid inspecteur (competentie).
- over welke bevoegdheden beschikt ambtenaar; bijv. art 11 AWR: aanslag vaststellen
• Art. 3 Uitv. Reg Bd: organisatie structuur Belastingdienst
,Elektronisch berichtenverkeer
Wet elektronisch berichtenverkeer BD (afwijking van art. 2:14 Awb)
Art. 3a AWR jo Regeling elektronisch berichtenverkeer BD
• Formele verkeer zoveel mogelijk elektronisch
* digitaal domein
* in de wetgeving benoemd
* gefaseerde invoering via ministeriële regeling
* machtigingsvoorzieningen
• Gevolg: elektronisch communiceren wordt de hoofdregel
Wenselijk? → “doen-vermogen” (mensen met een laag iq, beperking, niet met elektronica om
kunnen gaan of het niet bij kunnen houden, etc.)
Aanslagbiljet
• Art. 5 AWR
• Vaststelling aanslag door opmaken aanslagbiljet
• Dagtekening biljet = dagtekening aanslag
• Aanslagbiljet ter invordering naar de ontvanger
- art. 8 Inv. Wet: ontvanger maakt aanslag bekend
Aanslagbiljet II
Belastingdienst in cijfers
Uitreiking aangifte
• Art. 6 AWR (algemene bepaling)
• Verplichting om uitreiking van biljet te verzoeken
• Hoofdstuk II AWR, artikel 2 t/m 4 AWR Uitvoeringsregeling
• “gehouden aangifte te doen”
Tijdslijn
• Art. 6 lid 3 AWR juncto art. 2 Uitv. Reg AWR
• Inkomstenbelasting
Aangifte doen
• Aangifte ex art. 8 AWR
Let op: Wet elektronisch berichtenverkeer BD
• Bijlagen en specificaties
• Vooringevulde aangifte (VIA)
• Verkorte aangifte (horizontaal toezicht)
• Duidelijk, stellig en zonder voorbehoud”
• Geen beschikking op aanvraag
Heffingsmethoden
• AWR
- Aanslag- en aangiftebelastingen
• Heffing bij wege van uitnodiging tot betaling
• Heffingen op overige wijzen
• Heffingsmethoden: afhankelijk van complexiteit
, Heffingsmethoden
Afdrachtsbelasting: ander dan de belastingplichtige betaalt
Voldoeningsbelasting: de belastingplichtige betaalt zelf
Aanslagbelastingen
• De aanslag (artikel 11 AWR)
• Jij dient de aangifte in, de inspecteur controleert het
• “de inspecteur” heeft de bevoegdheid om van de aangifte af te wijken (in het voordeel van
de staatskas)
• Ambtshalve vaststellen
- BNB 1955/51 en BNB 1989/145
Voorbereiding
• Zorgvuldige voorbereiding (zorgvuldigheidsbeginsel)
• Informatie ex art. 47 e.v. AWR
• Informatie van derden
• Reikwijdte onderzoeksplicht (navordering)
* Niet in redelijkheid hoefde te twijfelen aan de juistheid
* Niet onwaarschijnlijke mogelijkheid dat hij correct kan zijn
* Vgl. Hoge Raad 7 december 2007, BNB 2008/281, V-N 2007/58.14 en Hoge Raad 9
januari 2009, BNB 2009/64 etc.
De aanslag
• Vaststelling aanslag (aanslagbiljet: artikel 5 AWR)
- Meerdere beschikkingen
• Dagtekening
• Termijn aanslag, artikel 11, lid 3 AWR (juncto art. 11, lid 4 AWR)
• Verleende uitstel (BNB 1997/159)
• Conversie
Verleende uitstel IB
