Stappenplannen formeel belastingrecht
Onderwerpen:
1. navordering: aanslagbelasting (week 1 en 2)
2. naheffing: aangiftebelasting (week 1 en 2)
3. Verplichtingen ten dienste van belastingheffing en abbb (week 3 en 4)
4. Bezwaar en beroep (week 5 en 6)
5. fiscale conflicten (week 7)
6. Boeten (week 8)
7. Invordering (week 9)
8. Aansprakelijkheid (week 10)
Navordering en aanslagbelasting en naheffing en aangiftebelasting : week 1 en 2
Twee heffingsmethoden:
- aanslagbelastingen: inspecteur formaliseert belastingschuld (art. 11 AWR)
- aangiftebelastingen: belastingplichtige formaliseert belastingschuld, belastingplichtige doet
aangifte ex art. 10 AWR en voldoet de belasting ex art. 19 AWR inspecteur heeft
bevoegdheid om af te wijken van de aangifte, inspecteur heeft onderzoeksplicht
Navordering:
- aanslagbelasting
- nieuw feit voor nodig of te kwader trouw (art. 16 AWR)
- 5 jaar termijn vanaf het tijdstip waarop de belastingschuld is ontstaan (termijn begint te
lopen na het einde van het tijdvak), evt. verleend uitstel van 3 maanden (lid 3)
- beroep op lid 4 mogelijk als sprake is van inkomsten of vermogen dat in het buitenland is
gehouden/opgekomen dan is de termijn 12 jaar
- relevant of belastingplichtige de inkomsten buiten het zicht van de fiscus heeft gehouden:
HR 8 oktober 2010, BNB 2010/333
- bij fiscaal compromis geen nieuw feit, behalve als het de belanghebbende duidelijk moet
zijn geweest, dat de inspecteur bij de aanslagregeling verzuimd had om met het compromis
rekening te houden; HR 4 dec. 1991, BNB 1992/61, 2 juni 1993, BNB 1993/296
- uitzondering: kenbare fout: lid 2 onder c: 30% norm (wijkt het meer dan 30% af, dan is het
zeker een kenbare fout, wijkt het minder dan 30% af moet de inspecteur kenbaarheid
bewijzen), discrepantie tussen wat de inspecteur wil en wat is vastgelegd (HR 27 juni 2014)
- ambtelijk verzuim leidt niet tot een nieuw feit, maar herstel van dit ambtelijk verzuim is
mogelijk door een tijdige mededeling: HR 17.10.1990, BNB 1991/118, voorwaarden:
> Misslag van feitelijke of juridische aard
> T.t.v. uitreiking aanslagbiljet door inspecteur kenbaar gemaakt
> Voldoende duidelijk welke misslag.
> Mededeling wijziging aanslag voor ontvangst aanslagbiljet (conversie) ontvangen
Kwader trouw = opzettelijk onjuiste informatie verstrekken of opzettelijk de juiste informatie
achterhouden (voorwaardelijke opzet is voldoende) (HR 23 januari 2009, BNB 2009/80, HR
11 juni 1997, BNB 1997/384, HR 19 november 1997, BNB 1998/13, HR 31 januari 2003,
BNB 2003/124)
Aangiftebelasting:
- art. 20 AWR
- tenzij sprake is van strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zoals het
vertrouwensbeginsel
,Verplichtingen ten dienste van belastingheffing en abbb: week 3 en 4 – Geel
Informatieplicht: art. 47 AWR
- informatie ten dienste van de belastingheffing
- belanghebbende is verplicht om informatie te verstrekken, ook bij boetes, als het gaat om
wilsonafhankelijk materiaal: Hoge Raad 24 april 2015, NTFR 2015/1499 en Saunders-arrest
(EHRM 17 december 1996, BNB 1997/254).
- bij boete oplegging, is er geen verplichting om wilsafhankelijk materiaal te verstrekken:
Hoge Raad 29 mei 2015, FED 2015/53.
- wilsafhankelijk en wilsonafhankelijk is voor fiscale doeleinden niet interessant
Informatiebeschikking: art. 52a AWR
- in bezwaarfase is inspecteur bevoegd om een informatiebeschikking vast te stellen, tenzij
het in strijd is met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur: HR 2 oktober 2015, BNB
2016/4
- Informatiebeschikking ziet op:
> Art. 41 AWR (vergezelplicht)
> Art. 47 AWR (informatieverplichting)
> Art. 47a AWR (informatieverplichting internationaal)
> Art. 49 AWR (wijze van verstrekken van informatie)
> Art. 52 AWR (administratieverplichting)
> Art. 53 AWR (inhoudingsplichtige)
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur:
- Motiveringsbeginsel: als een besluit niet berust op een deugdelijke motvering: art. 3:46 Awb
- Zorgvuldigheidsbeginsel: art. 3:2 Awb: als de Belastingdienst niet de relevante informatie
heeft verzameld
- Fair play beginsel: bestuur mag burger niet frustreren om voor zijn rechten en belangen op
te komen, Belastingdienst is gehouden om de relevante informatie te verschaffen, een
belastingplichtige te waarschuwen als dat nodig is en openkaart te spelen (HR 23 september
2005, BNB 2006/21)
- Detournement de pouvoir: art. 3:3 Awb
- Evenredigheidsbeginsel: art. 3:4 lid 2 Awb en HR 17 april 2020, V-N 2020/19.19
- Vertrouwensbeginsel
- Gelijkheidsbeginsel
Belastingschuld vloeit voort uit de wet (legaliteitsbeginsel; art. 104 Gw), dus de inspecteur
mag niet naar eigen inzicht de belastingschuld vaststellen en heeft in beginsel geen
beleidsvrijheid. Deze binding dient het gelijkheidsbeginsel (en het rechtszekerheidsbeginsel).
-> weerlegging: altijd sprake van beoordelingsruimte, elke wettelijke bepaling leidt tot
interpretatie, feiten kunnen verschillend geïnterpreteerd worden
Bezwaar en beroep: week 5 en 6
Gesloten stelsel van rechtsbescherming:
kan slechts bezwaar worden gemaakt tegen bepaalde besluiten: belastingaanslagen en
beschikkingen die in de wet als voor bezwaar vatbare beschikkingen worden aangemerkt:
art. 24 en 26 AWR jo. art. 7:1 Awb en fictieve weigering (art. 6:2 Awb)
-> art. 26, lid 2 AWR: bezwaar kan worden gemaakt tegen voldoening of afdracht van
belastingen op aangifte en tegen de inhouding van belastingen door belastingplichtigen
,Termijn in bezwaar tegen navorderingsaanslag:
- binnen 6 weken: art. 6:7 Awb
- begin termijn: art. 6:8 Awb juncto art.22j onder a AWR: op de dag na die van de
dagtekening van het aanslagbiljet, tenzij als de dag van de dagtekening is gelegen voor de
dag van de bekendmaking
- art. 6:9, lid 1 Awb: bezwaarschrift is tijdig ingediend indien het voor het einde van de termijn
is ontvangen (ontvangsttheorie).
- verzendtheorie van art. 6:9 lid 2 Awb geldt hier niet!
- niet tijdig ingediend = niet-ontvankelijk verklaren (maakt niet uit of er een boete bij
betrokken is: HR 5 juli 2019/NTFR 2019/1755)
- mogelijkheid verschoonbare termijnoverschrijding: 6:11 Awb: als de vertraging buiten de
invloedsfeer van belanghebbende ligt.
Vereisten beroepschrift:
- art. 6:5 Awb
- relevant dat ex art. 6:5 Awb ook een afschrift wordt gezonden van de uitspraak op bezwaar.
Beroepschrift ontvankelijk?
- ondanks dat een beroep prematuur ingediend is, toch ontvankelijk wel: art. 6:10 Awb: want
besluit was wel al tot stand gekomen
Betalingsverplichting als je in bezwaar/beroep gaat?
- ja, bezwaar en beroep hebben geen schorsende werking ex art. 6:16 Awb
- betalingstermijn bij navorderingsaanslag is heel vroeg en binnen de termijn van het
indienen van het bezwaar- en beroep te weten binnen een maand (art. 9, lid 2 Inv. Wet)
- moet uitstel van betaling vragen bij de ontvanger: art. 25 Inv. Wet
Verplichting belanghebbende tot verzoek om hoorzitting?
- nee
- Art. 25 AWR wijkt weliswaar af van 7:2 Awb maar art. 8 Besluit Fiscaal Bestuursrecht wijkt
daar weer vanaf
- belastingplichtige kan vertrouwen ontlenen aan dat besluit.
Doel hoorzitting: dialoog, mogelijkheid van compromis, informatie uitwisseling, etc.
Mogelijkheid indienen bezwaar elektronisch?
- Art. 6:4 Awb: ‘bezwaarschrift”, dus duidt op een schriftelijk stuk.
- maar: art. 2:15 Awb: bezwaarschrift mag ook elektronisch worden ingediend als de
Belastingdienst dit kenbaar heeft gemaakt via de website van de Belastingdienst of de
Staatscourant
- als kenbaar is gemaakt dat het elektronisch kan: inspecteur kan belanghebbende niet niet-
ontvankelijk verklaren
- als het niet kenbaar is gemaakt dat het elektronisch kan: inspecteur moet belanghebbende
gelegenheid bieden om dit verzuim te herstellen ex art.6:6 onderdeel b Awb
Mogelijkheid inspecteur in bezwaarfase om informatie op te vragen bij belastingplichtige?
- Ja: art. 47 AWR e.v..
- In de bezwaarfase is er geen begrenzing van de algemene beginselen van behoorlijk
procesrecht waarbij de gelijkheid van procespartijen geldt (BNB 1988/180).
, Inzage stukken hoorzitting:
- Art. 7:4, lid 2 Awb: Belastingdienst is gehouden om inzage te geven in de op de zaak
betrekking hebbende stukken
- willen zij dit niet, dan kan art. 7:4, lid 6 juncto lid 7 Awb, mits sprake is van gewichtige
redenen
Interne compensatie:
- manier van corrigeren
- verbod van reformation in peius: bestuursorgaan mag bij heroverweging in bezwaar de
bezwaarmaker niet in een nadeligere positie brengen dan voor indiening van het bezwaar
- HR 3 januari 1979, BNB 1979/98: bij wijziging van de elementen van een aanslag geldt dat
tevens een wijziging mogelijk is die in een verhoging van het belastingbedrag resulteert, mits
het saldo niet tot een hoger belastingbedrag op de aanslag leidt.
- art. 7:11 Awb maakt hier geen verschil
- HR 24 januari 2003, BNB 2003/172: inspecteur verlaat bij interne compensatie niet de
grondslag van het bezwaar, want er is geen sprake van een meerledig besluit
Voordeel interne compensatie: belastingplichtige kan in bezwaar met argumenten komen die
niet stroken met het bij de aangifte ingenomen standpunt, inspecteur kan de aanslag
handhaven op grond van argumenten die afwijken van het door hem bij de aanslagregeling
ingenomen standpunt
Nadeel interne compensatie: een belastingaanslag kan niet worden beschouwd als een
meerledig besluit in die zin dat de elementen waaruit het als verschuldigd vastgestelde
bedrag is opgebouwd, zouden kunnen worden onderscheiden als evenzovele
besluitonderdelen. Een bezwaar tegen een aanslag moet derhalve worden beschouwd als
een bezwaar tegen die aanslag in zijn totaliteit, ook al richten de argumenten van de
belastingplichtige zich specifiek op één of enkele elementen van de aanslag.
Vrije bewijsleer in beroep of bezwaarprocedure:
- In beginsel geldt de vrije bewijsleer, omdat de wet geen algemene regels geeft over de
verdeling van de bewijslast.
- hoofdregel: inspecteur heeft de bewijslast van feiten die de belastingschuld verhogen en de
belastingplichtige heeft de bewijslast van feiten die de belastingschuld verlagen
Vier hoofddicta: dictum (art. 8:70 Awb):
- onbevoegdverklaring
- niet-ontvankelijkverklaring
- ongegrondverklaring
- gegrondverklaring
Nevendicta:
- proceskostenvergoeding
- vergoeding griffierecht
- schadevergoeding: als belanghebbende ten gevolge van onrechtmatige besluit schade lijdt
Nevendictum proceskostenvergoeding:
- art. 8:75 lid 1 Awb en art. 1 onderdeel c (reiskosten) en onderdeel d (verletkosten) Besluit
proceskosten bestuursrecht: verletkosten en reiskosten
- als je gebruik hebt gemaakt van beroepsmatig verleende rechtsbijstand: vergoeding van de
kosten ex art. 1 onderdeel a Besluit proceskosten bestuursrecht
- vergoeding griffierecht: art. 8:74, eerste lid, Awb
- immateriële schadevergoeding: HR 10 juni 2011, BNB 2011/232 t/m 234 wegens
overschrijding van de redelijke termijn (2 jaar, bezwaar: 6 maanden, beroep: 1,5 jaar) mits
