Probleem 2
Leerdoelen
1. Wie was Thomas Hobbes?
2. Wat is zijn visie op alle woorden uit het probleem?
a. Geweld
b. Staatsgezag
c. Straffen en misdaad
d. Contract
e. Oorlog
1. Wie was Thomas Hobbes?
Thomas Hobbes
- Belangrijkste Engelse filosoof actief in de 17e eeuw
- Opgeleid in Oxford
- Grondlegger van moderne politieke filosofie
- Schreef Elements of Law, Natural and Political: hierin stonden de
principes van zijn filosofie over de menselijke natuur en samenleving
(in het Engels, later in het latijn onder de naam De Cive)
- Ontvluchtte de Engelse burgeroorlog en ging naar Parijs
- Veel bekendheid door politieke filosofie (schreef dat zijn werk hem
onsterfelijkheid zou geven)
Hobbes levensloop
- Geboren in 1588 in Westport, niet in een welvarende familie, maar
zijn oom betaalde zijn scholing
- Studeerde 5 jaar filosofie wat sporen achterliet in zijn gedachten in
zijn latere leven
- Leraren adviseerde hem als leraar voor de zoon van Koning William
Cavendisch, later graaf van Devonshire
- Begon een nieuwe fase in zijn leven: reisde naar Frankrijk, Duitsland
en Italië -> maakte kennis met veel geleerden en denkers en onder
invloed van nieuwe impressies ontwikkelde hij zijn gedachten voor
toekomstige activiteiten
- 1629: Hobbes publiceert vertaling van History of the Peloponesian
War (Thucidides) keuze boek toont vroege interesse in politiek
aan
- Vanaf 1640 raakte hij volledig betrokken bij politieke activiteiten
- Tijdens de vergadering van het Short Parlement schreef hij de
filosofie van State: Elements of Law, Nature and Politic
- Snel daarna had hij te maken met aanvallen van tegenstanders,
waardoor hij naar Parijs vluchtte
- Dat stopt hem niet van politiek, want de 10 jaar erna ontwikkelde en
werkte hij zijn politieke theorie verder uit
- Kwam uit in pamflet De Cive, in 1642 gepubliceerd, gecorrigeerd en
van toevoegingen voorzien in 1647
o In 1642 presenteerde hij een aantal ideeën van de elementen
van het recht in een Latijnse verhandeling, De Cive, die zijn
reputatie vestigde in Frankrijk
1
, - Ook in zijn meesterwerk gepubliceerd in 1651: Leviathan, or matter,
form and power of a commonwealth ecclesiastical and civil
o Het boek Leviathan werd gepubliceerd in 1651 en werd niet
goed ontvangen in Engeland. Onder Charles II vluchtte hij.
Later onder Karel II kwam hij terug maar de koning was nog
niet overtuigd van het boek.
- Hierna keerde hij terug naar Engeland, waar de burgeroorlog gestopt
was met dictatorschap van Cromwelth. Hier bleef hij tot het einde
van zijn leven, altijd betrokken bij wetenschappelijke activiteiten
- 1655: belangrijk boek De Corpore komt uit
- 1658: De Homine (bestond uit expositie van kosmologie)
- Van 1660 tot zijn dood schreef hij geen filosofie meer.
- Stierf in 1679
Tijd waarin hij leefde
- De 17e eeuw begon met omwentelingen in de economie
o Uitvinding van de boekdrukkunst, ontdekking van Amerika, de
nieuwe astronomische theorieën van Copernicus zorgden voor
andere ideeën en gewoonten.
o De reformatie begon alle aspecten van het leven te
veranderen
o Door invloeden van experimentele wetenschap werd de
rationalistische filosofie (steunt op dogmatische beweringen)
vervangen door een meer empirische, kritische manier van
denken
- Economische toestand veranderde met ideeën mee, waardoor
nieuwe problemen ontstonden. Filosofische gedachten probeerden
daarom nieuwe moeilijkheden op te lossen
o In eerste plek waren er vragen over religie en politiek. Een
krachtige beweging richting vrijheid, begon met Italiaanse
Renaissance, dwong mensen tot een herziening van de
beperkingen van kerkelijke en burgerlijke macht en na de
moeite tot zelfbevrijding van pauselijke autoriteit, probeerde
ze de macht van de monarchie te verminderen.
o De Reformatie van Luther had pauselijk gezag verzwakt, maar
geen samenhangend systeem van dogma’s opgedrongen dat
de oude verving. Daarom viel het christendom uiteen in
verschillende richtingen ontstonden religieuze geschillen en
oorlogen ontwikkeling van economie en intellect onmogelijk,
totdat het idee bij sommigen ontstond om een
gemeenschappelijk platform te vormen waar iedereen het mee
eens was.
- Het nieuwe idee van morele vrijheid was in de tijd van Hobbes ver
van gerealiseerd. Het duurde lang voordat de theorie in de praktijk
ook waargemaakt was, want politiek hield zich nog veel bezig met
religieuze overtuigingen
- In de landen waar men zich bevrijd had van het pauselijk gezag,
nam de regering zijn macht over. De religie van de soeverein werd
verplicht voor zijn onderdanen geen religeiuze vrijheid. De
tussenkomst van regering in religieuze taken zorgden voor
2
, tegenstrijdigheden met betrekking tot de relaties tussen burgerlijke
en kerkelijke machten en met betrekking tot hun respectievelijke
rechten
o Hobbes was in theorie een voorstander van religieuze vrijheid,
maar in praktijk beschouwde hij het noodzakelijk voor de
publieke vrede dat de Commonwealth de beslissing in
religieuze en wereldlijke zaken moest nemen.
- Bijna overal was er absolutisme gesticht. Tegelijkertijd ontstonden er
tegenstrijdige theorieën die rechten van mensen tegenover die van
de heersers verdedigden. De interessantste waren gebaseerd op het
principe van het sociaal contract, geïnspireerd door de Oudheid. De
belangrijkste vertegenwoordigers van deze stroming voor Hobbes
waren Althusius en Grotius. Zij baseerden commando's van het
burgerlijk recht op puur rationele principes, onafhankelijk van
bovennatuurlijke factoren.
- Religieuze problemen hadden een andere wending in Groot-
Brittannië dan op het continent. De problemen die door de
Reformatie veroorzaakt waren zorgden voor een politieke omslag,
waardoor er een openlijke strijd om macht tussen de koning en het
parlement ontstond. Nadat Henry VIII de oppermacht van de Roomse
kerk had afgeschaft, viel het land uiteen, omdat de opvolgende
koningen van Henry VIII de verenigbaarheid met Rome
herinstalleerde chaos
- Koningin Elizabeth had een gemiddeld beleid, wat de macht van de
troon versterkte en vrede voor het land bracht. Ze maakte
verstandige concessies aan het parlement en verkreeg daarvoor in
de plaats de vrijheid om haar eigen plannen uit te voeren. Wat
religie betrof, steunde ze de autoriteit van de bisschoppelijke kerk
en onderwierp ze katholieken en puriteinen. Dit beleid had
dieperliggende motieven:
o De bisschoppelijke kerk beschouwde de koning als hun leider
en steunde de troon, terwijl de puriteinen en onafhankelijken
andere meningen hadden, waardoor ze zo ook hun politieke
invloed onder controle had.
o Opvolger James I probeerde het succes van koningin Elizabeth
uit te buiten door absolutisme weer in te voeren.
o Na James I kwam Charles I, die ook de koninklijke macht niet
op wilde geven kwam er een oorlog tussen koning en
parlement.
o Toen de onafhankelijken overwonnen, nam Cromwell de
teugels van de overheid in zijn hand, werd de koning onthoofd
en werd de monarchie afgeschaft
o Tijdens deze gebeurtenissen was Engeland opgesplitst in 2
partijen: de verdedigers van de koning en de aanhangers van
parlement. Ze werden allebei gerepresenteerd in literatuur.
o Deze gebeurtenissen inspireerde de politieke geschriften van
Hobbes. In al zijn systemen is het makkelijk om een link te
vinden met de gebeurtenissen van die tijd.
3