Probleem 4
Leerdoelen:
1. Welke stromingen zijn over straffen?
2. Welke stromingen zijn er over de doodstraf & foltering?
Incl. de filosofen
1 Welke stromingen zijn er over straffen?
Utilitarisme (Bentham, Mill en Beccaria)
Het idee van menselijke waardigheid
Volgens het utilitarisme is het onze plicht om dingen te doen die de
hoeveelheid geluk in de werd vergroten. Een straf is duivels, omdat het de
persoon ongelukkig maakt. Het mag alleen gedaan worden wanneer de
goede resultaten de slechte te boven gaan (in balans).
Vervolgens veranderde de mening naar de andere kant van de mensheid.
Men stelde bij deze opvatting niet de dader, maar de slachtoffers en
nabestaanden centraal. Voor hen was het straffen een goede zaak, want
er werd iets gedaan tegen de dader en dat bracht een gevoel van
rechtvaardigheid en geluk met zich me voor deze mensen.
Uiteindelijk werden de twee bovenstaande punten samengevoegd tot 1
utilitaristische mening over straffen: straffen is goed
- Het straffen van mensen zorgt voor preventie, criminaliteit wordt
bestreden. Mensen zullen crimineel gedrag niet gaan uitvoeren,
omdat ze weten dat ze ervoor gestraft kunnen worden. Door
preventie van criminaliteit is er sprake van preventie van
ongelukkigheid, dus nettowinst.
- De dader werd d.m.v. van straffen geholpen om de grenzen tussen
goed en kwaad duidelijk te hebben, dus kon hij de maatschappij
weer in (goede rehabilitatie) en dat bracht gelijk voor deze persoon.
De klassieke versie van de theorie
Het klassieke utilitarisme kan aan de hand van 3 punten geschetst
worden:
1. Acties zijn goed of fout en dit wordt beoordeeld aan de hand
van de deugd van hun gevolgen
Concrete handelingen zijn handelingen die het meest goede produceren
meeste goede = geluk.
Geluk wordt gezien als genot: alle mentale toestanden die goed voelen
(prestatie, lekkere smaak, etc).
Het ultieme goed is dus plezier en het ultieme kwaad is pijn
Kritiek: we waarderen dingen omdat we denken dat ze goed zijn, en het
maakt je ongelukkig als je het kwijtraakt als een vriend achter je rug om
praat en je hebt het niet door is het geen ongeluk omdat je de pijn niet
voelt. Dit is een kanttekening bij de theorie omdat het hedonisme de
aard van geluk verkeerd begrijpt.
Dit is de reden dat tegenwoordig het idee van hedonisme wordt verworpen
Om deze reden zijn veel filosofen utilitaristen en hebben ze een weg
gezocht om hun visie te formuleren zonder een hedonistisch beeld van
1
,goed en kwaad. Hoeveel dingen goed in zichzelf zijn wordt door geen een
utilitarist beantwoord. De hedonistische aanname van de klassieke
utilitaristen is sterk verworpen, maar modernere utilitaristen hadden geen
moeilijkheid met het in standhouden van de theorie. Menen dat
hedonisme nooit deel van de theorie was.
2. Bij beoordeling van gevolgen, is alleen de hoeveelheid geluk
of ongeluk dat gecreëerd wordt belangrijk. Goede acties zijn
diegene die voor het meeste geluk ten opzichte van ongeluk
zorgen.
Het idee dat alleen gevolgen tellen is een noodzakelijk deel van
utilitarisme: om te kunnen bepalen of een handeling correct is, moet er
gekeken worden naar wat er zal geburen als resultaat van de uitvoering
Kritiek:
- Het is onverenigbaar met het ideaal van rechtvaardigheid
Rechtvaardigheid houdt in dat men eerlijk wordt behandeld
volgens hun individuele behoeften en waarden (specifieke
situatie). De eisen van rechtvaardigheid kunnen botsen met de
eisen van het nut, als de goede gevolgen zwaarder wegen dan
de slechte gevolgen.
- Het is onverenigbaar met het ideaal van individuele rechten
Het utilitarisme stelt dat acties verdedigbaar zijn zolang ze een
gunstige balans van meer geluk dan ongeluk veroorzaken.
Utilitarisme is niet te verenigen met het idee dat mensen
rechten hebben die niet geschonden mogen worden voor
iemand zijn eigen goede resultaten. Utilitaristen worden
beschuldigd van de ‘tirannie van de meerderheid’ (bijv. vrouw
doet aangifte van aanranding en er worden foto’s van haar
gemaakt foto’s worden verspreid over het politiepersoneel)
- Er wordt niet gekeken naar het verleden (=irrelevant)
Verplichtingen worden vaak niet nagekomen, doordat er
voordeel zit in het niet nakomen van de verplichting.
Utilitarisme beschouwt alleen de goedheid van handelingen
die te maken hebben met de toekomst, omdat er gekeken
wordt naar gevolgen, terwijl beschouwingen van het verleden
ook belangrijk zijn, zoals een belofte doen. Utilitarisme faalt
hierin, omdat er geen beschouwingen zijn opgenomen voor
dingen die eerder gebeurd zijn. (bijv. als iemand jou ooit
geholpen heeft, is het een goede reden om haar nu te helpen,
dit is ook een voorbeeld waarin het verleden onze huidige
verplichtingen bepaalt. Utilitarisme maakt het verleden alleen
irrelevant)
3. Geluk van iedereen is gelijk en is dus ook even belangrijk om
in stand te houden
Het geluk van ieder individu verdient evenveel aandacht. Dit betekent dat
iedereens geluk gelijk is en dat het welzijn van een persoon niet meer van
belang is omdat diegene rijker, machtiger of knapper is. Hierbij ontstaan 2
problemen:
2
, - De eis van gelijke betrokkenheid vergt veel van de mens
Volgens utilitaristen leef je (moreel gezien) je leven goed
wanneer je zoveel mogelijk van je eigendomen weg geeft.
Hiermee kun je anderen helpen die het slechter hebben dan jij.
Door het weggegeven van persoonlijke eigendommen, verlies
je ook je eigen leven. Doelen die je wilde halen, kunnen niet
meer worden behaald.
- Verstoort de persoonlijke relaties
In de praktijk is niemand bereidt alle mensen gelijk te
behandelen. De een zou je meer willen geven dan de ander.
Als dit verschil niet meer gemaakt mag worden, zorgt dit voor
een ondermijning van persoonlijke relaties en loop je liefde,
affectie en vriendschap mis. Utilitarisme gaat hier in tegen
normale menselijke emoties
Verdediging van het utilitarisme
3 groepen utilitaristen reageren op anti-utilitaristische argumenten
- Denkbeeldige voorbeelden doen er niet toe (=zwak)
Filosofen die kritiek hebben beschrijven gevolgen die volgens
hen zouden voorkomen in bepaalde situaties. Deze filosofen
bespreken de gevolgen die het minst gunstig zijn voor de
theorie van de utilitaristen. Het utilitarisme zegt dan ook dat
de genoemde gevolgen niet de enige gevolgen zijn die kunnen
voorkomen. De reden dat dit argument zwak is, is omdat een
theorie antwoorden moet hebben op alle mogelijke situaties.
Dit is niet het geval.
- Het principe van het nut is een gids voor het kiezen van
regels, niet voor individuele handelingen
In klassieke utilitarisme werd gezegd dat elke individuele actie
geëvalueerd moest worden aan het principe van nut. De
nieuwe versie past de theorie zo aan dat individuele acties niet
langer beoordeeld worden door principe van nut, maar we
vragen eerst welk aantal regels optimaal is, vanuit een
utilitaristische visie. Welke regels zouden we bij voorkeur
willen in onze huidige samenleving? Individuele daden worden
dan beoordeeld op goed en fout volgens de regels, ze zijn
goed als ze geaccepteerd worden door de regels.
Onderscheid gemaakt tussen:
Handeling utilitarisme (act-utilitarianism): er wordt
gekeken naar de gevolgen van een bepaalde handeling.
Wordt getoetst aan het nutscriterium: draagt deze
handeling bij tot het grootst mogelijke geluk voor zoveel
mogelijk mensen?
Regel utilitarisme (rule-utilitarianism): er wordt gekeken
naar welke regels er betrokken zijn en welke regels het
meeste geluk zullen geven. Het nutscriterium geldt
alleen voor regels: welke regel brengt het meeste geluk
voor zoveel mogelijk mensen?
- Common sense (=gezond verstand) kan niet vertrouwd
worden
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evyk2000. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.