Summary study book Moderniteit en Overheidsbeleid. Hardnekkige beleidsproblemen en hun oorzaken. of M. Arentsen & W. Trommel - ISBN: , Edition: 1e druk, Year of publication: 2005
Moderniteit en overheidsbeleid.
Hoofdstuk 1 – Hardnekkige beleidsproblemen?
- Ondanks de beleidsinspanningen klagen mensen nog steeds. In de publieke
perceptie dragen het gevoerde beleid en de doorgevoerde veranderingen
niet/onvoldoende bij aan het verminderen of wegnemen van maatschappelijke
problemen.
o Zijn dit echt onoplosbare problemen? Zo ja, wat maakt deze problemen dan
onoplosbaar?
- Hardnekkige beleidsproblemen: problemen ‘die niet willen wijken’ en telkens
weer in het publieke debat opduiken. Het betreft niet alleen maatschappelijke
problemen, maar ook kenmerken van beleid of een combinatie van de twee.
o De hardnekkigheid van beleidsproblemen is zelf een problematisch begrip.
- Viertal perspectieven: de oorzaak van hardnekkigheid van problemen;
o De kenmerken van de maatschappelijke problematiek.
o De kenmerken van het beleid en/of beleidsontwikkeling zelf.
o Het onderscheid tussen feiten en perceptie is van belang en de beoordeling
van beleid in termen van succes/falen bijzonder complex. Dit onderscheid
speelt een rol bij zowel problemen als beleid.
Een probleem is de discrepantie tussen feitelijke en gewenste
situaties. Een en ander krijgt pas betekenis in het licht van
normatieve idealen.
Hardnekkigheid van problemen is zodoende te zoeken in de
actualiteit alsmede de wenselijkheid van een
maatschappelijke ontwikkeling.
Beleid is zelf problematisch in de zin dat een kloof moet worden
overbrugd tussen de vaststelling van feiten (probleemoorzaken)
en wensen (beleidsstrategie).
- De vier perspectieven; perceptie/feiten & probleem/beleid betekenen dat er in 4
richtingen moet worden gespeurd. Namelijk de wijze waarop:
o 1). feitelijke kanten van maatschappelijke problemen zich ontwikkelen;
o 2). percepties van invloed zijn op probleemontwikkeling;
o 3). probleemoorzaken in een passende beleidsaanpak worden vertaald;
o 4). normatieve aspecten de beleidsontwikkeling beïnvloeden.
Probleemontwikkeling
- Mobiliteitsvraagstukken: problemen die onverminderd voortduren.
- Dubbelkarakter van moderniseringsproces: sociale, politieke en
technologische interventies leiden weer tot (nieuwe) problemen. De verschillende
typen van probleemontwikkeling zijn:
o Intensivering
o Transformatie
o Nieuwe vraagstukken
- Culturele dimensie; ontworsteling aan traditie en religie zorgt voor een hoge
mate van cognitieve autonomie en zelfreflectie. Individualisering en een kritische
houding tegenover regels is het gevolg. – Tweetal oorzaken van beleidsproblemen:
o Het mechanisme van stijgende verwachtingen. Voortdurende
bijstelling van de gewenste situatie door burgers.
o Nieuwe houding t.o.v. de institutionele omgeving. Burgers
onderwerpen wetten en regels aan specifieke belangenafwegingen. Dit
leidt weer tot oneigenlijk gebruik van beleidsvoorzieningen.
Sociaal handelen wordt beïnvloed door kennis en informatie aan de
1
, kant van de betrokkenen (‘clever people’). Het voorkomen van
structurele ondermijning van regels dwingt tot institutionele
herziening om het verantwoordelijkheidsbesef af te dwingen.
Ontoereikend beleid
- Problemen kunnen het gevolg zijn van onvolkomenheden in beleid. ‘Wicked
problems’; dit zijn weerbarstige problemen die veel onzekerheid kennen in het
streven naar oplossingen en het herkennen van oorzaken.
o ´Wicked problems´ laten zien dat de maakbaarheid van de samenleving in
de praktijk tegenvalt.
o Het ongeduld van de moderne burger over het uitblijven van ´instant-
oplossingen’, maar bovenal het bureaucratische karakter zijn belangrijke
oorzaken van het haperen van de beleidsmachine.
Volgens New Public Management (NPM) aanhangers zorgt het
bureaucratische systeem voor een gebrek aan resultaatgerichte
prikkels, teveel hiërarchie en regels en geslotenheid van het
overheidsapparaat.
Lipsky: beleidsuitvoering gaat per definitie gepaard met
beheersbaarheidsproblemen, er kan veel mis gaan bij de
implementatie.
Quasi autonome beleidsdynamiek
- Beleidssystemen worden gekenmerkt door verduurzaming/verstarring. Het idee
van autonome beleidsdynamiek is dat beleid zich gedraagt volgens een levensloop.
Deze ‘issue attention cycle’ bestaat uit 5 stadia.
o Pre-problem stage: onwenselijke situatie, weinig publieke aandacht.
o Alarmed discovery and euphoric enthusiasm: probleem wordt door
publiek en politiek ‘ontdekt’. Het werken aan een oplossing leidt tot
stadium 3:
o Realizing the costs of significant progress: enthousiasme voor
oplossing en probleem verdwijnen door de realisatie van daaraan
verbonden kosten.
o Gradual decline of intense public interest: ontmoediging (moeilijke,
langzame oplossing) en angst (bedreigend voor groepen) en verveling.
o The post problem stage: aandacht ebt weg, richt zich op nieuw hot issue.
- Beleidsontwikkeling staat min of meer los van de feitelijke
probleemontwikkeling. Percepties maken de dynamiek uit.
- De taaiheid van beleidsopvattingen is niet alleen een cognitieve kwestie, maar ook
nauw verweven met het functioneren van sociale verbanden. Pierson spreekt hier
van ‘padafhankelijk beleid’ dat door feedbackmechanismen geen kans krijgt op
een principieel andere richting in te slaan.
o Zodoende worden suboptimale oplossingen gekozen omdat deze besloten
liggen in beleidsgeschiedenis (lock-in effect).
Institutionele benadering
- Beleidssucces hangt af van de mate waarin beleid een proces van
institutionalisering doorloopt; beleid moet in het handelen van actoren worden
verankerd om de koppeling tussen probleem en oplossing te maken.
- De auteurs stellen echter dat niet het gebrek aan institutionalisering, maar juist
de aanwezigheid hiervan een belangrijke factor zijn in de evolutie van slepende
beleidskwesties.
o We leven in een ‘institutionele samenleving’; problemen, doelen en
motieven worden voortdurend gespiegeld aan institutionele
mogelijkheden/restricties. Institutionele beheersbaarheid is
vanzelfsprekend geworden. Beleid wordt hierdoor beïnvloed.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Stuf1Aan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
