Samenvatting uit de Geo 9e editie van Hoofdstuk 3 CHILI: HET LAND WAAR DE AARDE OPHOUDT. Uitgewerkt zijn paragraaf 1 "Chili beeft", paragraaf 2 "Chili brandt", paragraaf 3 "klimaat", paragraaf 4 "Bronnen; Chili in beeld" en paragraaf 5 "Verstedelijking in Zuid-Amerika". Daarnaast zijn per paragraaf...
§ 3.1 Chili beeft
Zware bevingen
Chili 1960: zwaarste aardbeving ooit met een kracht van 9.5 op de schaal van
Richter.
- Het epicentrum lag ondiep.
- De aardbeving vond plaats op de zeebodem. Seismologen konden niet geloven
wat hun apparatuur registreerde.
De meeste slachtoffers vielen bij de tsunami die als gevolg van deze aardbeving
ontstond. Het precieze aantal kon niet worden vastgesteld, omdat er
geen betrouwbaar bevolkingsregister was.
De laatste grote aardbeving in Chili was in februari 2010 in het zuiden
van Chili. Na een aardbeving vindt altijd een serie van naschokken
plaats. Ze zijn het gevolg van het ontladen
van de spanning op andere plekken langs
de breuk.
Aardbeving Schokkende of trillende beweging van een gedeelte van de
aardkorst door de werking van endogene krachten
Schaal van Schaal waarmee de kracht van een aardbeving wordt
Richter aangegeven.
Epicentrum Het punt waar de aardbeving aan de oppervlakte komt, direct
boven het hypocentrum.
Hypocentrum Plaats diep in de aardkorst waar de aardbeving begint.
Tsunami Hoge vloedgolf op zee die de kust overspoelt, veroorzaakt
door een zeebeving
Naschokken Aardbeving die uren, dagen of zelfs weken na een eerdere
aardbeving in hetzelfde gebied plaatsvindt.
Breuk Barst of scheur in de aardkorst
B73 Aardbeving
De aarde bestaat uit verschillende platen. De platen drijven op magma. Door die
beweging verschuiven ook de platen. Langs de plaatranden
is de aardkorst dan ook voortdurend in beweging. Dat levert
enorme aardschokken op: een aardbeving.
● Het diepste punt van een aardbeving heet het
hypocentrum. Het punt aan het aardoppervlak daar recht
boven heet het epicentrum.
,De meeste (en zwaarste) aardbevingen komen voor als twee platen convergeren en
onder elkaar duiken.
Plaat Stuk van de aardkorst. Heet ook schol
B67 Platen en breuken
De aardkorst bestaat uit verschillende platen (of: schollen). De barsten of scheuren
tussen die platen noem je breuken.
● De platen en breuken zijn ontstaan door endogene krachten. Vlak onder de
aardkorst stroomt magma in het rond. Dat zijn convectiestromen.
Door de kracht van de stroming zijn er breuken ontstaan. De losse platen ‘drijven’ op
het vloeibare gesteente. De kennis over de bewegingen van platen heet
platentektoniek.
■ Zo’n 250 miljoen jaar geleden zaten alle continenten nog aan elkaar vast. Nu
drijven ze langzaam uit elkaar.
Endogene kracht Kracht die van binnenuit de aardkorst verandert
Convectiestroom Stroming van het gesmolten gesteente onder de aardkorst
binnen in de aarde
B68 Bewegingsrichtingen van platen
De aardkorst is verdeeld in platen. Langs de breuklijnen is de aardkorst voortdurend
in beweging. Dat zijn de gebieden met vulkanisme en aardbevingen.
Er zijn drie bewegingsrichtingen van de platen:
1. De platen drijven uit elkaar (divergentie). Op de plek waar de platen uit elkaar
drijven, komt magma naar boven. Op de zeebodem koelt het magma af en
ontstaat een langgerekte bergrug onder zee, de mid-oceanische rug.
2. De platen drijven naar elkaar toe (convergentie). Meestal duikt de ene plaat
dan onder de andere plaat, bijvoorbeeld een zwaardere oceanische plaat
onder een lichtere continentale plaat. Dat noem je subductie. Een diepe
kloof onder in de zee noem je een trog.
a. Het kan ook zijn dat twee continentale platen tegen elkaar botsen en
een gebergte vormen.
3. Bij de derde bewegingsrichting schuiven de platen langs elkaar (transforme
beweging).
, Wegduiken
Waarom komen er zulke zware aardbevingen voor in Chili?
1. In Chili botst (convergentie) de Nazcaplaat met de Zuid-
Amerikaanse plaat convergentie
2. Hierbij duikt de zware oceanische plaat weg onder de lichte
continentale plaat dit wegduiken heet subductie.
3. Als de spanning te groot is geworden:
- oceanische plaat schiet omlaag
- continentale plaat veert omhoog
aardbeving
Er zijn drie soorten breuken:
1. een zijschuivende breuk of horizontale verschuiving
2. een opschuivingsbreuk: de aardkorst wordt naar boven geduwd
3. een afschuivingsbreuk: een blok zakt langs het schuine breukvlak naar
beneden
Convergentie Het naar elkaar toe drijven van platen
Oceanische plaat Plaat die bestaat uit een groot zeeoppervlak (oceaan)
Continentale plaat Plaat die bestaat uit een groot landoppervlak
Subductie Het wegduiken van een oceanische plaat onder een
continentale plaat
Afschuivingsbreuk Breuk waarbij het gesteente in tweeën wordt gebroken en
één blok naar beneden schuift
Opschuivingsbreuk Breuk waarbij het gesteente in tweeën wordt gebroken en
één blok naar boven wordt geduwd
Zijschuivende breuk Breuk waarbij gesteente horizontaal langs elkaar schuift
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper svaes11. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
