Samenvatting
Samenvatting De Geo Systeem aarde H1 VWO
Een goede overzichtelijke samenvatting over de belangrijkste dingen van hoofdstuk 1 De actieve aarde uit het boek Systeem aarde van De Geo.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Systeem aarde1 De actieve aarde
1.1 Het ontstaan en de opbouw van de aarde
Het verleden van de aarde
► De aarde is ongeveer 4,6 miljard jaar oud. Om de ontwikkelingen en de
processen (die soms miljoenen jaren duren) die geleid hebben tot de
huidige landschappen te achterhalen, wordt een speciaal principe
actualiteitsbeginsel gebruikt.
● Het actualiteitsbeginsel gaat ervan uit dat processen die we nu op aarde
zien, vroeger onder gelijke omstandigheden ook zo hebben gewerkt. Het
heden vormt de sleutel tot het verleden. Zo kunnen geologen de
ontstaanswijze van landschappen verklaren.
De kraamkamer van de aarde
► De zon is 4,6 miljard jaar geleden ontstaan uit samentrekking van gas
en stof. In de nevel rondom de zon ontstonden acht planeten, waaronder
onze aarde.
● De zon vormt met miljarden andere sterren het Melkwegstelsel. In het
heelal bevinden zich talloze sterrenstelsels.
Schillen
► De aarde is gelaagd, bestaat uit schillen en heeft vloeibaar water aan de
oppervlakte. Bij de gelaagdheid kun je kijken naar de chemische én
fysische eigenschappen.
● Chemische samenstelling: door inslag van een grote meteoriet,
miljarden jaren geleden, smolt de aarde en ontstond door afkoeling een
gelaagdheid van schillen met verschillende chemische samenstelling:
■ Binnenste laag (aardkern): 5.000-6.000 °C, ijzer.
■ Aardmantel: 2.800-1.800 °C, magnesium en ijzer.
■ Buitenste dunne laag:
- aardkorst/continentale korst: 30-70 km dik, licht gesteente, graniet.
- oceanische korst: 1-7 km dik: zwaar gesteente: basalt.
● Fysische eigenschap van lagen: hardheid van lagen.
- De buitenste laag (lithosfeer: aardkorst en bovenlaag aardmantel) is
lithosfeer hard.
asthenosfeer - Daaronder: asthenosfeer: zachtere laag: plastisch gesteente.
- Daaronder: binnenmantel: vast gesteente.
- Daaronder: buitenkern: vloeibaar.
- Binnenste laag: binnenkern: hard gesteente.
Inwendige warmte
► De aarde krijgt warmte uit inwendige en uitwendige bronnen.
● Inwendige bronnen: bij het ontstaan uit hete nevelgassen kreeg de
aarde warmte mee. Ook door vroegere inslagen van meteorieten. Ten
slotte wordt door radioactiviteit van gesteente nog steeds warmte
afgegeven. Daarom is de aarde nog geen koude planeet.
, ● Uitwendige warmte: zon. Grote invloed op uitwendige processen als
exogene krachten.
1.2 Het verhaal van de gesteenten
Bouwstenen
► De lithosfeer is opgebouwd uit verschillende soorten gesteenten.
● Een gesteente bestaat uit verschillende mineralen en/of organische
stoffen. Een mineraal is een verbinding die in de natuur voorkomt met
bepaalde chemische/fysische eigenschappen (bijvoorbeeld kristalvorm of
hardheid).
Soorten gesteenten
► Er zijn drie hoofdgroepen: stollingsgesteenten, sedimentgesteenten en
metamorfe gesteenten.
stollingsgesteenten ● Stollingsgesteenten: door afkoeling en stolling van magma.
Twee subgroepen:
- Dieptegesteente: langzame stolling in mantel: daardoor grote kristallen:
graniet graniet.
basalt - Uitvloeiingsgesteente: snelle stolling van lava aan aardoppervlak: zeer
kleine kristallen (niet te zien): basalt.
sedimentgesteenten ● Sedimentgesteenten: afzettingen van zand of klei worden
samengeperst.
zandsteen - Klastische sedimentgesteenten: door druk van bovenliggende lagen
worden zand en klei verhard tot zandsteen/kleisteen.
kalksteen - Chemische en organische sedimentgesteenten: door neerslaan van
mineralen, druk en verharding (zout in zee wordt steenzout) of ophoping
metamorfe gesteenten van organisch materiaal (kalk in zee wordt kalksteen).
● Metamorfe gesteenten: door grote druk en hoge temperaturen
verandert de samenstelling van het oorspronkelijke gesteente in een
leisteen ander gesteente. Dit kan gebeuren door gebergtevorming of druk van
marmer tientallen kilometers dikke lagen. Zandsteen wordt kwartsiet; kleisteen
wordt leisteen, kalksteen wordt marmer.
Wat een steen kan vertellen
gesteentekringloop ► De gesteentekringloop laat zien dat het ene hoofdtype van gesteente
kan overgaan in een ander hoofdtype van gesteente. Dit gebeurt diep in
de mantel, dan wel dicht bij het aardoppervlak. Deze processen kosten
erg veel tijd. Zo kan kalksteen, in zee gevormd, door gebergtevormende
krachten veranderen in marmer en vervolgens door erosie van
bovenliggende lagen hoog in de bergen teruggevonden worden.
● Je kunt ook toekomstige processen met de gesteentekringloop
beschrijven: het marmer kan door verwering en erosie uiteenvallen tot
gruis, meegenomen worden door beken en rivieren en de deeltjes kunnen
in zee worden gesedimenteerd en verharden tot sedimentgesteente.
1.3 Schuivende continenten
De leeftijd van de aarde
► Ouderdom van de aarde kan bepaald worden met volgende feiten:
- sedimenten worden altijd horizontaal neergelegd. Daarna eventueel nog
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xninaxx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 82956 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen