,Hoofdstuk 1. Problemen, politiek en politicologie
1. Politieke problemen
Politieke problemen hebben invloed op ons dagelijks leven.
Politiek = een situatie waarbij de overheid betrokken is of zou moeten zijn.
- Een situatie waarbij de overheid betrokken is
- Een situatie waarbij de overheid nog niet betrokken is, maar wel zou moeten zijn.
Probleem =
- Mensen beschouwen de situatie als ongewenst: Er is verschil tussen de omstandigheid en de
norm van mensen.
- Mensen denken de situatie te moeten en kunnen veranderen.
Problemen kennen twee aspecten: de feitelijke werkelijkheid en de subjectieve werkelijkheid =
perceptie = zoals die werkelijkheid wordt ervaren.
Politieke problemen = een als ongewenst en veranderbaar beschouwde situatie, waarbij de overheid
betrokken is of zou moeten zijn.
Vinden mensen dat de overheid er iets aan moet doen, dan behoort het probleem tot de politiek.
Er is niet altijd overeenstemming over wat een politiek probleem is. Oorzaken hiervan:
- Mensen hanteren verschillende normen om de werkelijkheid te beoordelen
- Mensen ervaren de objectieve werkelijkheid verschillend, hun oordeel is subjectief
- Mensen zijn het niet eens over welke problemen tot de politiek moeten behoren en welke niet.
Top 5 politieke problemen volgens burgers:
1. Stabiele economie handhaven
2. Misdaad bestrijden
3. Sociale zekerheid op pijl houden
4. Orde handhaven
5. Vrijheid van meningsuiting beschermen.
2. Politiek en de overheid
De overheid speelt een belangrijke rol in de politiek. Mensen stappen met hun problemen naar de
overheid omdat de overheid als enige bevoegd is om wetten regels te maken. Bovendien kan de
overheid oplossingen opleggen aan haar burgers. Zowel de wetgevende als rechtsprekende
bevoegdheid als haar geweldsmonopolie wordt als legitiem ervaren. De overheid speelt een
belangrijke rol in het oplossen van politieke problemen, maar niet bij elk politiek probleem is de
overheid betrokken. En niet elk conflict is een politiek probleem.
3. Politiek en het verdelingsvraagstuk
In de politiek worden besluiten genomen over de vraag hoe de beschikbare middelen verdeeld
moeten worden. Aan welke sector moet welk bedrag worden uitgegeven? En ten koste van wat? Het
verdelingsvraagstuk gaat niet alleen over financiën maar ook over rechten en plichten. Bijv.
kiesrecht. Wie mag stemmen?
Politiek = wie krijgt wat, wanneer en hoe: Bezwaar: bijv. het verdelen van de gehaktballen uit de
soep is geen politiek.
Politiek = het vormen en verdelen van macht: Bezwaar: Maar dit zou betekenen dat een
voorlichtingscampagne tegen geweld geen politiek is. Maar dit is wel zo.
Politiek = de gezaghebbende toedeling van waarden voor een samenleving:
Mensen streven twee soorten waarden na:
- Materiële waarden: eten en huisvesting
- Immateriële waarden: vrijheid van meningsuiting, gevoel van veiligheid
Bezwaar: Maar niet alleen de staat, maar ook andere organisaties wijzen gezaghebbende waarden
toe aan de samenleving.
, 4. Politiek en collectieve-actieproblemen
Collectief-actieprobleem = het eigenbelang van elk individu conflicteert in een bepaalde mate met
het eigenbelang van ieder ander individu. In dit belangenconflict zal elk individu zijn eigenbelang
nastreven. Maar het collectieve resultaat van deze individuele keuzes is een situatie die ieders
eigenbelang tekort doet. Individuele rationaliteit leidt tot collectieve irrationaliteit. Als de individuen
samenwerken zijn ze beter af. Collectieve actieproblemen doen zich voor bij vrij toegankelijke
goederen en (semi-)publieke goederen.
Publieke goederen = collectieve goederen. Bijv. dijken bieden veiligheid of Openbaar Vervoer.
Kenmerken:
- Ondeelbaarheid: de hoeveelheid van een goed vermindert niet als iemand het consumeert.
- Niet-uitsluitbaarheid: niemand kan van de consumptie van het goed worden uitgesloten.
Door deze twee kenmerken hebben individuen geen prikkel om bij te dragen aan de instandhouding
van het goed. Waarom zou ik betalen als ik er toch niet van kan worden uitgesloten en als het toch
wel blijft bestaan? Mensen zijn profiteurs = fee-riders.
Drie manieren om collectieve-actieproblemen op te lossen:
- Overheidsingrijpen: de overheid kan burgers dwingen samen te werken. Bijv. conducteurs die
kaartjes controleren.
- De verleiding om te free-riden verkleinen: Vrijwillige samenwerking is schaars maar kan door de
baten voor de burgers groter te maken dan de kosten. Bijv. benzineaccijnzen, boetes voor
belastingontduikers etc.
- Moraal: Vrijwillig samenwerken om morele redenen. Sommige reizigers voelen zich bijv. moreel
verplicht een treinkaartje te kopen. Maar de enige garantie voor oplossing van collectieve-
actieproblemen is staatsinterventie.
Bezwaar: Niet alle collectieve-actieproblemen zijn politiek relevant en niet alle politieke
onderwerpen zijn collectieve-actieproblemen.
5. Enkele kenmerken van politiek
Politiek heeft onder andere betrekking op:
- De overheid
- Conflict en samenwerking
- De verdeling van geld
- De verdeling van macht
- De verdeling van waarden
- Collectieve-actieproblemen
Maar politiek heeft betrekking op nog veel meer gebieden.
6. Politicologie
Het object van de politicologie
Politicologie legt vast wat wel en wat niet een politiek verschijnsel is. Politiek is het object van de
politicologie.
De centrale begrippen van de politicologie
Enkele centrale begrippen:
- Staat en overheid
- Macht en invloed
- Democratie en vrijheid
- Rechten en plichten
Wetenschappelijke strategie
Welke strategie de politicoloog aanwendt in zijn onderzoek naar politiek
Wetenschappelijke benadering
Vierpoliticologische benaderingen:
- Theoretische politicologie: zuivere theorieën
- Empirische politicologie: het toetsen van theorieën aan feitelijke gegevens
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisedikkens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.