Deze samenvatting bestaat uit de notities van de lessen.
De cursus vond ik eerder een verdieping. Was op eerste zit geslaagd met 17/20
Hoofdstukken:
- Vermaatschappelijking
- Transculturaliteit
- Community building
- Ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid
- Mantelzorg
- Outreachend we...
Hoofdstuk 1-vermaatschappelijking
1. Wat is vermaatschappelijking?
Vermaatschappelijking = begrip met hoge aaibaarheidsfactor. Verwijst naar de maatschappij waarbij
we die op de ene of andere manier altijd nodig hebben. Het is een containerbegrip en leidt tot
spraakverwarring! Het wordt breed gebruikt, velen geven er een ander begrip aan. Het wordt vaak
verward met participatie, informele zorg, autonomie, zelfbepaling,…Het heeft ook een negatieve
connotatie en krijgt veel kritiek.
In Vlaanderen is er goede solidariteit maar vooral financiële solidariteit. De maatschappij heeft nood
aan gemeenschapsgevoel. Mensen moeten zich verbonden voelen met elkaar.
2. Vermaatschappelijking heeft een socio historische benadering
Vermaatschappelijking heeft door de jaren heen verschillende betekenissen gehad. (tendensen)
Verzorgingsstaat = sociaal systeem waarbij de staat primair verantwoordelijk is voor de
burgers. We doen hier nog steeds beroep op (sociale zekerheid)
Proces waarbij steeds meer elementen van de zorg uit de privésfeer in de openbare sfeer
terecht komen en omgekeerd. Vanuit de openbare sfeer ontstonden er bemoeienissen met
zorg uit de privésfeer.
In de 19e eeuw werd België gezien als klassieke liberale staatsopvatting. De maatschappij
ging zo weinig mogelijk tussen komen bij de burgers. Er waren geen beschermende
maatregelen zoals pensioen. De rol van de overheid was beperkt tot het bewaken van de
veiligheid en bescherming van het individu.
Kritiek op residentiële zorg jaren 60/70
Er ontstond kritiek op de residentiële zorg. Mensen mochten niet weggestopt worden in
grote inrichtingen. Het ging gepaard met ontwikkelingen uit de psychiatrie. Er speelden
economische en ideologische factoren mee. Er was toevloed aan chronische aandoeningen
en politieke druk om de kost zo laag mogelijk te houden.
De antipsychiatrie ontstond, opkomen van patiëntbewegingen die ijveren voor herstel van
burgerrechten. Desinstitutionalisering leidt tot fysieke integratie met als resultaat
verwaarlozing in de maatschappij en geen ondersteuning.
De PAAZ afdelingen werden opgericht, via korte opnames kon men snelle terugkeer naar de
samenleving garanderen. Zij werkten samen met eerstelijnszorg.
Er ontstond aandacht voor de nulde lijn (mantelzorg en zelfhulpgroepen). Het was een
manier om zorg op een zo laag mogelijk niveau te organiseren. De verzorgingsstaat schoot
door in de hulpverlening en leidt tot segregatie waarbij mensen met problemen of beperking
buiten het maatschappelijke leven gehouden werden.
Normalisatieprincipe
Er werd onderscheid gemaakt tussen beperking en handicap. Beperking werd gezien als een
persoonskenmerk.
1
,Samenvatting CBW Celien Scheerlinck
Handicap is het verlies van functionaliteit als de samenleving hier niet genoeg op inspeelt.
De samenleving heeft als geheel de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van de
individuele kenmerken.
Evoluties in het buitenland
Terugdringen van intensieve of residentiële zorg en sterke focus op informele en ambulante
zorg ingegeven door ineffectiviteit van de sociale sector. Men ging ervan uit dat de manier
waarop hulp vorm gegeven wordt, ineffectief en inefficiënt is. Het gaat om plicht tot
participatie en zelfredzaamheid.
We spreken over een participatiestaat in plaats van een verzorgingsstaat. Elke burger heeft
zelf zijn verantwoordelijkheid en voor zijn omgeving. Burgers die zorg ontvangen worden
vaak als lui gezien, zij lopen het risico op dat hulp niet langer gegarandeerd wordt.
Centraal staat het herverdelen van zorgverantwoordelijkheden, formele hulpbronnen
worden vervangen door informele hulpbronnen waarbij burgers meer
verantwoordelijkheden krijgen. Er zit hierin een paradox in vervat, mensen in kwetsbare
situaties ontbreken net een netwerk die hulp kunnen geven. De manier waarop
hulpverlening nu georganiseerd is, is niet haalbaar en economisch niet betaalbaar. We
moeten naar een maatschappij met voldoende ondersteuning en participatie.
3. Nieuw begrip of historische constante?
Vermaatschappelijking wordt gezien als nieuwe ontwikkeling. Maar eigenlijk leert het ons dat het
gezien wordt als historische constante. Het wordt gezien als een pleidooi om zoveel mogelijk onze
problemen op te lossen zodat de staat zo weinig mogelijk moet tussenkomen.
4. Vermaatschappelijking in de huidige beleidscontext
4.1. Een verhaal in verschillende sectoren
Uitgangspunten/principes voor de manier hoe zorg georganiseerd moet zijn:
Ondersteuning voor mensen met een beperking perspectief 2020, zo weinig mogelijk
uitzonderlijk of afzonderlijk en zoveel mogelijk gewoon! Inzetten op vormen van informele
zorg en vermaatschappelijking van de zorg.
Ouderenzorg zoeken naar mantelzorgers om ondersteuning op te nemen
Integrale jeugdhulp decreet spoort hulpverleners aan om de krachten van de jongeren of
context in te zetten
Geestelijke gezondheidzorg (GGZ) artikel 107 van de ziekenhuiswet, laat ons toe dat GGZ
zich grondig gaat organiseren en inzet op vermaatschappelijking door bedden af te bouwen
en meer te gaan investeren in hulp en dienstverlening in de samenleving. Door de opstart
van dit artikel werden middelen ingezet om gemeenschapsgerichte zorgvormen op te zetten.
Dit maakt dat de ziekenhuizen meer gemeenschapsgerichte zorg kan inzetten, zodat mensen
zoveel mogelijk in thuisopname zijn en opnames vermeden worden.
2
,Samenvatting CBW Celien Scheerlinck
4.2. Vermaatschappelijking in huidige beleidscontext
Het is belangrijk om een eigen zinvolle plek te hebben in de samenleving. Daardoor kan er ingespeeld
worden op desinstitutionalisering en kan men context – en krachtgericht te werk gaan.
Respijtzorg = zorg aan zorgbehoevenden, om als doel de mantelzorgers tijdelijk te ontlasten, het zijn
voorzieningen die tijdelijk of vrijwillig de zorg overnemen.
4 elementen staan centraal bij vermaatschappelijking:
Verbondenheid
Zorg in vertrouwde omgeving
Mensen die het dichtst bij de zorgvrager staan
Mensen met zorgvraag zoveel mogelijk laten participeren in de samenleving (kans op QOL)
2 manieren om naar vermaatschappelijking te kijken:
Positieve lezing = recht op leven in de samenleving, ondersteuning bieden in de samenleving
waar mensen leven en niet in residentiële voorzieningen
Negatieve lezing = zorg gebeurt door de gemeenschap in plaats van professionals. Ze zijn te
duur, we moeten op zoek gaan naar andere antwoorden (buren en vrienden)
Subsidiariteit en complementariteit, zijn verhoudingen om spanningsveld tussen professionele
ondersteuning en de plicht om sociaal netwerk te gebruiken.
Subsidiariteit = uitputten van binnenste cirkels van het informele netwerk
Complementariteit = cirkels die elkaar aanvullen en versterken
Positieve aspecten:
Vermaatschappelijking streeft naar een solidaire samenleving
Vermaatschappelijking erkent dat elke burger een volwaardige plek moet kunnen innemen
en autonoom invullen
Vermaatschappelijking erkent de kracht en expertise van burgers
Vermaatschappelijking voorkomt at mensen gereduceerd worden tot hun problemen
Vermaatschappelijking voorkomt dat mensen geïnstitutionaliseerd worden en zo geen deel
meer uitmaken van de samenleving
Vermaatschappelijking reageert tegen de overprofessionalisering van de zorg
5. Aandachtspunten
Nood aan transparantie, het doel van vermaatschappelijking is deel uitmaken van de
samenleving en erbij horen, dit moeten we nastreven, zorgen voor verbondenheid en geen
eenzaamheid.
Inclusief burgerschap, structurele en sociale component
Nood aan sociale integratie, het is niet voldoende om enkel in te zetten op politieke en
fysieke integratie.
3
, Samenvatting CBW Celien Scheerlinck
Is de samenleving klaar voor integratie van verschillende doelgroepen? Sociaal isolement en
misbruik
Gebrek aan sociale cohesie is probleem en oplossing
Meest kwetsbare mensen moeten meest beroep doen op kwetsbare netwerk, dreigen tussen
het net te vallen
Nadruk op eigen verantwoordelijkheid kan nadruk op eigen schuld worden
Mogelijkheid creëren en voorwaarden vervullen voor participatie verschilt van mensen
dwingen tot participatie
Inzetten op ambulante hulpverlening en eigen netwerk zal zorgen voor budgettaire
overwegingen. Ambulante hulpverlening is perse niet goedkoper.
Inzetten op ambulante hulpverlening en eigen netwerk, vanzelfsprekend van ondersteuning
van eigen netwerk
6. Randvoorwaarden
Niet of – of maar en – en
Zorg wordt gezien dat niet alleen gegeven wordt door professionals
Caring for = formele zorg
Caring about = informele zorg
Koude solidariteit
Warme solidariteit
Streven tot alliantie, gedeelde verantwoordelijkheid. Telkens in dialoog treden en vooruit
geraken samen!
Kan enkel slagen als de basisrechten gerealiseerd worden, belangrijk de belangen te
behartigen van de burger.
Ondersteuning voor elke burger, elke burger heeft een volwaardige plaats in de samenleving
en moet dit autonoom kunnen invullen
Ondersteuning professional = evenwicht vinden tussen mensen ondersteunen in autonomie en
bijstaan bij recht op hulp, verbindende functie tussen personen, structuren en voorzieningen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper celienscheerlinck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
