Inleiding in de statistiek voor de gedragswetenschappen
Dit is een samenvatting van alle hoorcolleges met betrekking tot het deel Statistiek van Klinisch Wetenschappelijk Handelen uit het 1e jaar Logopedie en Audiologie (TM). Gedoceerd door mevrouw Smits. Voor een volledige samenvatting van KWH 1 kan je dit in bundel kopen met het onderdeel Onderzoek (z...
Statistiek in het onderzoek
Inhoud
Twee types van statistiek.......................................................................................................................................5
Dit is onderzoek.....................................................................................................................................................5
Fasen in onderzoek............................................................................................................................................5
Fase 1: de vraagstelling..................................................................................................................................5
Fase 2: operationalisering..............................................................................................................................6
Soorten variabelen.....................................................................................................................................6
Variabelen koppelen aan meetniveaus......................................................................................................7
Fase 3: steekproefopzet.................................................................................................................................9
Aselecte steekproeven...............................................................................................................................9
Niet-selecte steekproeven.......................................................................................................................10
Fase 4: verzamelen van gegevens................................................................................................................12
Fase 5: beschrijven en analyseren van de gegevens....................................................................................12
Fase 6: de rapportage..................................................................................................................................13
Gegevens in SPSS aanpassen...............................................................................................................................13
SPSS variable view...........................................................................................................................................13
Operationaliseren en meten................................................................................................................................14
Variabelen........................................................................................................................................................14
Meetniveaus....................................................................................................................................................14
Betekenis van de meetniveaus....................................................................................................................14
Zinloze berekeningen...................................................................................................................................14
Inhoud................................................................................................................................................................. 15
Betrouwbaarheid.................................................................................................................................................19
Soorten betrouwbaarheid...............................................................................................................................19
De test-hertest betrouwbaarheid................................................................................................................19
Interne inconsistentie..................................................................................................................................19
Item-analyse / item-testcorrelatie...........................................................................................................20
Halveringsbetrouwbaarheid....................................................................................................................22
Gemiddelde halveringsbetrouwbaarheid / Cronbach’s alpha..................................................................23
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid............................................................................................................24
Cohen’s Kappa.........................................................................................................................................24
Validiteit..............................................................................................................................................................25
Centrummaten....................................................................................................................................................30
3 centrummaten..............................................................................................................................................30
Modus (Mo).................................................................................................................................................30
Mediaan (Me)..............................................................................................................................................31
, Gemiddelde (Gem).......................................................................................................................................32
Het gebruik van centrummaten.......................................................................................................................34
Gemiddelde vs mediaan..............................................................................................................................34
Het getrimde gemiddelde................................................................................................................................34
Vergelijking van centrummaten.......................................................................................................................35
Besluit..........................................................................................................................................................35
De normale verdeling..........................................................................................................................................39
Kenmerken van de normale verdeling.............................................................................................................39
De standaardnormale verdeling..........................................................................................................................40
Z is positief.......................................................................................................................................................40
Z is negatief......................................................................................................................................................41
Tussen twee positieve Z-waarden...................................................................................................................42
Tussen twee negatieve Z-waarden..................................................................................................................42
Tussen één negatieve en één positieve Z-waarde...........................................................................................42
De normale verdeling (vervolg)...........................................................................................................................44
Voorbeelden toegepast op IQ..........................................................................................................................44
Vorm van de verdeling.........................................................................................................................................52
Kurtosis of welving...........................................................................................................................................53
Kur > 0..........................................................................................................................................................53
Kur = 0..........................................................................................................................................................53
Kur < 1..........................................................................................................................................................53
Scheefheid of skewness...................................................................................................................................54
Skw < 0.........................................................................................................................................................54
Skw = 0.........................................................................................................................................................54
Skw > 0.........................................................................................................................................................54
Berekening via SPSS.........................................................................................................................................55
Controle van de normale verdeling.................................................................................................................55
Via descriptieve maten................................................................................................................................55
Visueel via Q-Q plots/historgram/boxplot...................................................................................................56
Via een statistische toets.............................................................................................................................57
Lineaire transformatie.........................................................................................................................................58
Omzetting in Z-waarden..................................................................................................................................58
Boxplot................................................................................................................................................................ 59
Oefeningen op boxplots...................................................................................................................................60
Frequentietabel...................................................................................................................................................65
Positie van een score in een verdeling van uitslagen...........................................................................................67
Varianten van de percentielscore....................................................................................................................68
Frequentietabel en grafieken met SPSS...............................................................................................................70
, Grafieken.........................................................................................................................................................70
Nominale waarden......................................................................................................................................70
Ordinale waarden........................................................................................................................................70
Interval/ratio waarden.................................................................................................................................71
Frequentie en histogram met SPSS......................................................................................................................71
Grafische voorstelling van centrummaten en spreidingsmaten met SPSS...........................................................71
Boxplot............................................................................................................................................................71
Scatterplot.......................................................................................................................................................72
Analyse van de samenhang.................................................................................................................................76
Rangcorrelatiecoëfficiënt (Spearman).................................................................................................................76
Voorbeelden ~ordinaal meetniveau................................................................................................................77
Correlatiecoëfficiënt (Pearson)............................................................................................................................79
Scatterplot.......................................................................................................................................................79
Correlatiecoëfficiënt....................................................................................................................................82
Correlatie.....................................................................................................................................................82
Pearson correlatie............................................................................................................................................83
Covariantie...................................................................................................................................................83
Transformaties.............................................................................................................................................83
Lage correlaties............................................................................................................................................85
Analyse van de samenhang.................................................................................................................................91
Samenhang tussen twee nominale waarden.......................................................................................................91
Chikwadraattoets.............................................................................................................................................91
Vrijheidsgraden (df).....................................................................................................................................93
Significantie.................................................................................................................................................93
Chikwadraat berekenen...............................................................................................................................94
Voorbeeld 1: 2x2 tabel.................................................................................................................................97
Voorbeeld 2: 3x3 tabel.................................................................................................................................98
Hoe sterk is een verband? Hoe bereken je die sterkte?.............................................................................102
McNemar toets..........................................................................................................................................103
Spreidingsmaten................................................................................................................................................110
Bereik of variatiebreedte...............................................................................................................................110
Interkwartielafstanden..................................................................................................................................111
Interkwartielafstand in een boxplot...........................................................................................................111
Afwijkingsscore / deviatiescore.....................................................................................................................112
Gemiddelde absolute afwijking (g.a.)........................................................................................................112
Variantie....................................................................................................................................................113
Standaardafwijking / standaarddeviatie / SD.............................................................................................113
De variatiecoëfficiënt.................................................................................................................................115
, Lineaire transformaties..................................................................................................................................116
Standaardscores of Z-scores..........................................................................................................................117
Normeringsschalen........................................................................................................................................118
Samenvatting per meetniveau.......................................................................................................................119
Samenvatting lineaire transformaties............................................................................................................119
Besluit................................................................................................................................................................119
,Twee types van statistiek
beschrijvende statistiek (fase 1)
o voorstellen en interpretatie van resultaten uit een steekproef
o via grafiek, normering, verdeling of kengetallen
inductieve statistiek (fase 2)
o interpretatie van deze resultaten in relatie tot de populatie en andere steekproeven
o via verschillen en verbanden
Beiden bieden methodologische inzichten in de onderzoeksresultaten.
Dit is onderzoek
Wetenschappelijk verantwoord onderzoek:
objectiviteit (geen beïnvloeding)
controleerbaarheid (je kan het reproduceren)
herhaalbaarheid (moet herhaalbaar zijn)
systematiek (uitvoering gebeurt telkens op exact dezelfde manier)
Fasen in onderzoek
Fase 1: de vraagstelling (en hypothese) (probleemstelling)
Fase 2: de operationalisering (wat en hoe waarnemen)
Fase 3: de steekproeftrekking (wie waarnemen)
Fase 4: de gegevensverzameling
Fase 5: de analyse van de resultaten
Fase 6: de rapportering
Fase 1: de vraagstelling
vloeit voort uit theorie of probleem
o fundamenteel onderzoek
o toegepast onderzoek
geeft aanleiding tot hypothese
vraag naar secundaire gegevens
o Wat hebben andere onderzoekers reeds vastgesteld?
vraag naar primaire gegevens
relatie tussen omgeving/gedrag en vaardigheden
Kan gaan over:
» voorkomen van iets
- 1 getal
- je vergelijkt met wat je verwacht (hypothese)
- Bv. Hoeveel procent van de logopedisten volgt bijscholing?
» verschillen tussen diverse groepen
- 2 groepen van mensen
- je vergelijkt de aantallen
- Bv. Hebben jongens meer kans op dyslexie dan meisjes?
» samenhang tussen variabelen
- Bv. Is er een samenhang tussen articulatie en sociale betrokkenheid?
,Onderzoeksvraag moet
specifieke termen bevatten
o Bv. Hebben kinderen een uitgebreide woordenschat?
een vraagvorm hebben
o Bv. Mannen zijn beter in rekenen dan vrouwen.
niet oordelend vragen
o Bv. Halen Vlaamse kinderen voldoende op een leestest?
Voorbeelden van een vraagstelling
• Probleemstelling: de audioloog vraagt zich af of er toevallig meer mensen uit de buurt van een
industriële zone op consultatie komen.
• Vraagstelling = onderzoeksvraag: heeft de leefomgeving (industrie) een significante invloed op het
gehoor?
• Hypothese: de leefomgeving heeft een significant effect op het gehoor.
Fase 2: operationalisering
= het transformeren van een begrip (van je vraagstelling) tot een meetbare variabele
De onderzoekshypothese wordt gesteld in termen van meetbare kenmerken, variabelen.
= een eigenschap/kenmerk van een onderzoekseenheid (bv. geslacht, leesvaardigheid, …)
Soorten variabelen
afhankelijke variabele
o = onderzochte variabele (en wijzigt onder invloed van een andere variabele)
o onderlinge verschillen worden beschouwd als het gevolg van verschillen in de onafh. variabele
o bv. leesvaardigheid
onafhankelijke variabele
o onderlinge verschillen worden beschouwd als de oorzaak van verschillen in de afh. variabele
o verdeelt steekproef in doelgroepen
o bv. voorleesgedrag
Voorbeeld
− hypothese: we verwachten dat de actieve woordenschat uitgebreider is bij intelligentere
kinderen (kinderen met hogere IQ)
• afhankelijke variabele: score op de Actieve Woordenschattest
• onafhankelijke variabele: subgroep o.b.v. IQ: zwak / benedengemiddeld / gemiddeld /
bovengemiddeld
discrete variabele
o wijzigt sprongsgewijs met minimaal 1 eenheid
o geen tussenliggende waarden mogelijk
o bv. schoenmaat, aantal leerlingen per klas
o dichotome of polytome variabele:
- dichotoom: 2 waarden (bv. man of vrouw)
- natuurlijk (bv. geslacht: man of vrouw)
, - kunstmatig (bv. categorieën: arm of rijk)
- polytoom: meerdere waarden (bv. aantal mensen op festivalweide)
continue variabele
o wijzigt geleidelijk
o tussen twee meetwaarden is steeds een derde mogelijk door verfijning van de meetschaal
o elke tussenliggende waarde kan voorkomen
o bv. lengte, gewicht, afstand, inhoud, tijd, …
alfanumerieke variabele
o bevatten categorieën als mogelijke antwoorden, we benoemen, beschrijven
o letters, symbolen, getallen (zonder waarde)
o weinig bewerkingen mogelijk
numerieke variabele
o meetbaar
o getallen (met waarde of niveau)
o vergelijking onderling
o berekeningen mogelijk
Variabelen koppelen aan meetniveaus
Meetniveau = soort variabele en de manier waarop deze geoperationaliseerd is.
nominaal
ordinaal
interval
ratio
Nominaal
o benoemen van een kwaliteit
o geen volgorde/verhoudingen tussen de verschillende antwoorden
o geen nulpunt
o geen eenheid en bewerkingen mogelijk
o een meting is uniek en valt slechts binnen 1 klasse/categorie
o getal (zonder waarde), letter, woord of symbool
o bv. geslacht, haarkleur
Ordinaal
o benoemen van een kwaliteit met een rangorde
» ene waarde is groter dan de andere
o volgorde tussen verschillende antwoorden
o geen verhoudingen tussen de antwoorden
o geen nulpunt
o geen eenheid en bewerkingen mogelijk
o een meting is uniek en valt slechts binnen 1 klasse/categorie
o getal, letter, woord of symbool
Interval
o bij kwantitatieve metingen zijn de afstanden tussen de meetwaarden altijd gelijk
» bv. metingen in °C: afstanden bedragen altijd 1 °C
, » bv. leeftijden taaltests kinderen: afstanden bedragen altijd 1 maand
o volgorde tussen verschillende antwoorden
o geen verhoudingen tussen de antwoorden
» bv. 5°C tot 15°C en 20°C tot 30°C; dit is steeds eenzelfde verschil van 10°C; toch is 30°C niet
dubbel zo warm als 15°C
o geen absoluut nulpunt
» bv. score van 0/20 wilt niet zeggen dat er geen kennis is
o er is een eenheid, bewerkingen zijn dus mogelijk (+, -, :, x)
o een meting is uniek en altijd mogelijk
o altijd getallen, cijferwaarden
o altijd continue variabelen
Ratio
o bij kwantitatieve metingen
o volgorde en verhoudingen tussen verschillende antwoorden
» 5cm 15cm en 20cm tot 30cm; dit is steeds eenzelfde verschil van 10cm; EN 30cm is dubbel zo
lang als 15cm
o absoluut nulpunt
» bv. niet foneren is een 0
o er is een eenheid, bewerkingen zijn dus mogelijk (: en x)
o een meting is uniek en altijd mogelijk
o altijd getallen, cijferwaarden
OVERZICHT
Operationaliseren
Hoe kan je een begrip concreet meten?
voorbeelden:
o gemakkelijk: moeilijker:
geslacht inzet voor therapie
leeftijd aanleg voor rekenen
diploma arbeidstevredenheid
De hypothese bevat bepaalde begrippen. Deze begrippen moeten meetbaar gemaakt worden.
door het kiezen van een meetprocedure (instrument)
door het vastleggen van wat welke meetwaarde betekent (schaal)
voorbeeld:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper leemanskaat1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
