Hoofdstuk 1
De politiek stelt de rechtsregels vast. Het technische doel van recht is om de samenleving te ordenen
en het geven van regels om conflicten te voorkomen. Rechtsgebieden:
Staatsrecht: een beschrijving van verschillende organen van de overheid (onderlinge verhoudingen,
taken)
Bestuursrecht (valt onder publiekrecht): regels over de bestuurstaak van de overheid. Regels voor de
uitoefening van de bestuurstaken. Hierbij komt het vaak met burgers in aanraking (dakkapel,
uitkering, etc.)er staat beschreven wat de overheid wel en niet mag doen en het biedt burgers
mogelijkheid tot bezwaar.
Strafrecht (valt onder publiekrecht): het beschrijft verboden gedragingen. Alleen gedragingen die de
rechtsorde zozeer schenden dat een bestraffende reactie moet volgen, worden opgenomen in het
wetboek. Belangrijke boeken zijn het wetboek van strafrecht (omschrijving van verboden
gedragingen) en strafvordering (wat gebeurt er als het is gepleegd).
Burgerlijk recht (privaatrecht): regelt verhoudingen tussen burgers onderling: personen- en
familierecht / vermogensrecht (zakelijke relaties) / rechtspersonenrecht (een rechtspersoon die een
zelfstandig leven leidt in het recht). Belangrijk: Burgerlijk Wetboek waarin al deze rechten
beschreven staan en Wetboek Burgerlijke Rechtsvordering.
Jeugdrecht is het geheel aan regels dat voor jeugdigen geldt en valt niet onder één rechtsgebied:
bestaat uit verschillende rechtsgebieden die over jeugdigen gaan. Recht kan ook ingedeeld worden
op onderwerp (milieu, drugs, etc.). Zo’n indeling loopt ook dwars door de rechtsgebieden heen.
Materieel recht: rechten en plichten van burgers. Omschrijving van strafbepalingen, wat mag
wel/niet. Wetboek van Strafrecht. Bij burgerlijk recht bevat het rechten en plichten. Ook bij
bestuursrecht bevat het rechten en plichten.
Formeel recht: procesrecht. Regelt de wijze waarop materieel recht gehandhaafd wordt. Wat er
gebeurt als er een strafbaar feit is gepleegd (rechten, advocaat, gang van zaken). Wetboek van
Strafvordering. Bij burgerlijk recht bevat de gang van zaken tijdens de zitting etc. bij bestuursrecht
bevat het bijvoorbeeld mogelijkheden om in beroep te gaan.
Internationale rechten zijn de rechtsrelaties tussen staten en wordt vastgelegd in internationale
verdragen. Veel van deze verdragen hebben invloed op nationale rechten.
Hoofdstuk 2: De ouders van de jeugdige
Een familierechtelijke relatie is een juridische relatie tussen gezins- of familieleden waaruit rechten
en plichten ontstaan.
Juridische moeder: moeder is de vrouw uit wie het kind geboren is. Dit geldt ook als er bij de
bevruchting genetisch materiaal van een ander is ingebracht.
Draagmoederschap (er)kent het BW niet, hierdoor gelden de afspraken tussen draagmoeder en de
wensmoeder voor het recht niet. Geeft de draagmoeder haar kind af aan de wensmoeder, dan maakt
dat voor de juridische positie van beide vrouwen niets uit. De draagmoeder zal dan eerst door de
,rechtbank uit haar gezag gezet moeten worden en daarna kan de wensmoeder het kind adopteren.
Juridisch vader: is de man:
- Die bij de geboorte met de moeder is gehuwd
- Die de jeugdige heeft erkend
- Van wie door de rechter vaderschap is vastgesteld
- Die de jeugdige heeft geadopteerd
Die bij de geboorte met de moeder is getrouwd:
man, vrouw en kind kunnen rechtbank verzoeken het vaderschap dat door een huwelijk is ontstaan,
te ontkennen. Voorwaarde is dat het duidelijk is dat de man niet de biologische vader is van het kind
(via DNA of bloedproef). Vaderschap kan niet ontkend worden als er vooraf is ingestemd met
kunstmatige inseminatie of als de man wist dat de vrouw zwanger was van een ander toen ze
trouwden. Dit kan dan alleen nog als de man door zijn vrouw is bedrogen. Het kind kan in al deze
gevallen het vaderschap wel ontkennen.
Overlijdt een man tijdens het huwelijk en brengt de vrouw een kind ter wereld binnen 306 dagen na
dit overlijden, dan wordt de overleden man gezien als de juridische vader van het kind. Wil de vrouw
dit niet, dan zal ze binnen een jaar na de geboorte moeten verklaren dat de overleden man niet de
vader van het kind is. Is de vrouw opnieuw getrouwd, dan wordt deze man automatisch juridisch
vader.
Erkenning
hiermee wordt iemand (boven 16) juridisch vader. Is alleen mogelijk als een jeugdige nog geen
juridische vader heeft. Ook indien de vader van de jeugdige komt te overlijden, blijft die altijd de
juridische vader. Ook bij echtscheiding is dat onmogelijk. Een man die een jeugdige erkent, zegt
daarmee niet dat hij de biologische vader is, want het gaat om de juridische daad: man schept door
erkenning een familierechtelijke relatie tussen hem en de jeugdige.
Man moet bij de burgerlijke stand van de gemeente verklaren dat hij de juridische vader van de
jeugdige wil zij. Van deze verklaring wordt een akte opgemaakt, die wordt ingeschreven in de
registers van de burgerlijke stand. Daarmee is de erkenning een feit.
Voor de erkenning van een jeugdige tot 12 jaar heeft de man toestemming nodig van moeder, is de
jeugdige tussen 12 en 16 jaar moet jeugdige ook toestemming. Na 16e is toestemming van jeugdige
genoeg.
Heeft de man geen toestemming, maar kan hij wel aantonen dat hij de verwekker is, kan hij de
rechtbank inschakelen en om vervangende toestemming voor de erkenning vragen. De rechter geeft
de man toestemming voor erkenning als hij meent dat de erkenning de belangen van het kind niet
schaden en de belangen niet zal schaden die de moeder heeft bij een ongestoorde verhouding met
haar kind. Dit kan ook als de moeder overleden is en dus geen toestemming meer kan geven.
Erkenning is niet mogelijk:
o Door een man die geen huwelijk met de moeder zou moge sluiten vanwege te nauwe
verwantschap.
o Door een man die nog geen 16 jaar oud is.
o Door een man die met een andere vrouw getrouwd is (uitzondering: als hij een zeer nauwe
relatie, gelijk aan een huwelijk, heeft gehad met de moeder. Of als aangetoond kan worden dat hij
een zeer nauwe relatie met het kind heeft)
o Door een man die onder curatele staat, tenzij hij toestemming heeft van de kantonrechter.
o Als de jeugdige al twee ouders heeft.
, Erkenning is ook mogelijk door notariële akte, als de man het kind pas bij zijn dood wil erkennen.
Erkenning kan ook vóór de geboorte. Erkenning is definitief en kan alleen ongedaan worden gemaakt
als de erkenner niet de biologische vader is.
Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap
Erkenning is vrijwillig, gerechtelijke vaststelling wordt aan de verwekker opgelegd door de rechter.
Kan als man overlijdt voordat hij het kind heeft erkend of als de verwekker weigert om zijn kind te
erkennen. Wordt het vaderschap van de man door de rechter vastgesteld, dan ontstaat door de
rechterlijke uitspraak een juridische vader-kindrelatie, die dezelfde gevolgen heeft als andere vormen
van juridisch vaderschap. Vaststelling kan ook bij de levensgezel van de moeder die heeft ingestemd
met daad van bevruchting. Het is NIET mogelijk als de jeugdige al een juridische vader heeft of een te
nauwe verwantschap heeft of nog geen 16 is. Een man kan niet zelf om vaststelling vragen, alleen
moeder en kind.
Vaderschapsactie: moeder vraagt de rechter ‘slechts’ om de verwekker van haar kind te verplichten
een bijdrage te leveren in de kosten van studie en levensonderhoud van zijn kind. BW legt namelijk
niet alleen de juridische ouders, maar ook de verwekker de plicht op om voor de kosten van studie
en onderhoud te zorgen. Onderhoudsplicht van verwekker vervalt als de jeugdige door een andere
man als zijn kind wordt erkend.
Adoptie
Adoptie is ook een manier om juridisch vader of moeder te worden. Hiermee worden de juridische
banden met de oorspronkelijke ouders verbroken.
Adoptieprocedure:
1. Gezinsonderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming
ouders die een buitenlands kind willen adopteren, moet een verzoek indienen bij het ministerie van
Justitie. De RvK kijkt naar de geschiktheid van de ouders.
2. Voorlichtingscursus over mogelijke gevolgen van adoptie.
3. Beginseltoestemming: toestemming van de minister voor de adoptie.
4. Bemiddeling
Een erkend bemiddelingsbureau zoekt met behulp van zijn contacten in het buitenland een
adoptiekind voor de ouders. In veel gevallen erkent ons land de adoptie-uitspraak die door de
bevoegde autoriteit is gedaan. In dat geval is de adoptieprocedure afgerond op het moment dat een
kind in ons land aankomt. Is er in het land van herkomst nog geen officiële adoptie uitgesproken die
door ons land wordt erkent, dan kunnen de adoptieouders na een bepaalde periode verzoek
indienen bij de rechtbank. Komt er een Nederlands kind te adoptie, dan wordt contact gezocht met
ouders die al in het bezig zijn van beginseltoestemming.
Voorwaarden voor adoptie:
- Algemene voorwaarde:
adoptie kan alleen als het in belang is van de jeugdige. Het gaat dan om een afweging van belangen.
Bovendien geldt als voorwaarde dat de jeugdige van zijn eigen ouders niets meer te verwachten
heeft.
- Voorwaarden adoptiekind:
kind kan alleen geadopteerd worden als hij op het moment van adopteren minderjarig is. Is jeugdige
ouder dan 12, dan moet de rechter hem vragen hoe hij over adoptie denkt. Adoptiekind mag niet het
kleinkind zijn van zijn adoptiefouders.
- Voorwaarden biologische ouders:
adoptie gaat over het algemeen niet door als biologische ouders bezwaar maken tegen de adoptie. In
sommige gevallen, bij bijvoorbeeld mishandeling of verwaarlozing, hebben ze geen vetorecht.
Daarnaast moet de biologische moeder op het moment van de adoptie minstens 16 jaar oud zijn en