Context 3.1: Een welvarende samenleving
- Kunnen uitleggen wat de na de oorlog teruggekeerde verzuiling betekende voor de Nederlandse
samenleving: Voor de oorlog leefden mensen in zuilen. Dit waren 4 levensbeschouwelijke groepen:
katholieken, protestanten, socialisten en liberalen. Dit keerde na de oorlog terug, mensen leefden in
hun eigen wereld, met hun eigen scholen, verenigingen en kranten etc.
- Aangeven wat er veranderd was na de oorlog in nationale en internationale politiek:
Nationale politiek: In het interbellum (periode tussen WO1 en WO2) was Nederland geregeerd door
confessionele kabinetten, maar na de oorlog kwamen er rooms-rode kabinetten, kabinetten met
socialisten en katholieken.
Internationale politiek: Nederland was niet meer neutraal, maar sloot zich in de Koude Oorlog aan bij
de VS. Nederland werd lid van de NAVO en de EGKS.
- Meerdere oorzaken kunnen noemen van de groeiende economie na 1948:
1. Marshallhulp: Dankzij geld van de Amerikanen kwam de wederopbouw op gang.
2. Industrialisatie: In veel delen van het land ontstond industrie of werd het uitgebreid, meer
werkgelegenheid.
3. Duitse Wirtschaftswunder: Handel met Duitsland, dus meer export.
4. Geleide loonpolitiek: Het (rooms-rode) kabinet bepaalde hoe hard de lonen mochten stijgen.
De loonstijgingen werden beperkt, waardoor Nederland goedkoper was dan andere landen
goed voor de economie.
5. Aardgas
- Uit kunnen leggen wat een verzorgingsstaat is en hier voorbeelden bij kunnen noemen:
De toenemende welvaart werd gebruikt voor de uitbreiding van de verzorgingsstaat. Een
verzorgingsstaat is een staat die met sociale voorzieningen zorgt voor de burgers. Belangrijke
uitbreidingen van de sociale zekerheid waren de WW en de AOW. Ook kwam er een vast
basispensioen, de bijstand en de WAO.
- Kunnen aangeven wat het poldermodel is en wat sociale partners hiermee te maken hebben:
Het poldermodel is het voeren van overleg gericht op overeenstemming. De overheid werkte samen
met werkgevers en vakbonden, die samen sociale partners werden genoemd toepassing van het
poldermodel.
- Veranderingen in de jaren ’60 kunnen omschrijven; ontzuiling, consumptiemaatschappij:
In de jaren 1960 veranderde Nederland van een zuinige, sobere maatschappij in een
consumptiemaatschappij. Ze kochten bijvoorbeeld tv’s, koelkasten en wasmachines. Ook kochten
veel Nederlanders een auto, waardoor de mobiliteit toenam. Veel mensen verhuisden naar
snelgroeiende forensensteden en er ontstonden nieuwe buitenwijken. Nederlanders kregen meer
vrije tijd en gingen op vakantie naar het buitenland. Ook de ontzuiling kwam op gang, doordat ze
bijvoorbeeld andersdenkenden tegenkwamen op de camping. Op radio en tv werd de verzuiling
doorbroken door Veronica en TROS, zij waren er voor alle zuilen. Ook binnen de politiek was er
ontzuiling, D66 was een nieuwe niet-verzuilde partij en zij kregen meer zetels.
- Kunnen uitleggen waarom de generatie die de oorlog heeft meegemaakt en de generatie van de
babyboom heel anders in het leven stond:
Door de babyboom waren er in de jaren 1960 relatief veel jongeren, zij hadden meer geld en vrije tijd
en ze volgden langer onderwijs. Hierdoor ontstond een aparte jongerencultuur, waarbij jongeren
eigen leefstijlen ontwikkelden met eigen smaken en consumptieartikelen.
, - Verschillende vormen van jeugdculturen uit de jaren ’60 kunnen noemen (nozems, provo, hippie):
1. Nozems: Stoer geklede jongeren met vetkuiven. Amerikaanse rock-n’-roll (popmuziek) was
erg populair bij nozems.
2. Provo’s: Hadden kritiek op de maatschappij en zetten zich op een provocerende, ludieke en
niet-gewelddadige manier af tegen de gezagsverhoudingen.
3. Hippies: Jongeren die zich op vredelievende en afwijkende manier afzetten tegen de
consumptiemaatschappij en de heersende opvattingen.
- Oorzaken van de tweede feministische golf kunnen noemen + gevolgen van deze 2 e golf:
In 1919 was aan het eind van de eerste feministische golf het vrouwenkiesrecht ingevoerd, maar
daarna was de vrouwenemancipatie tot stilstand gekomen. Doordat de confessionelen een
meerderheid hadden bleven vrouwen handelingsonbekwaam, na 1956 werd een eind gemaakt aan
de wettelijke handelingsonbekwaamheid van vrouwen. eerste feministische golf (afschaffing
handelingsonbekwaamheid)
Vanaf 1960 verbeterde de positie van vrouwen verder. Vrouwen gingen hoger onderwijs volgen en
de anticonceptiepil kwam. In 1971 werd de nieuwe echtscheidingswet ingevoerd. Tot die tijd was
scheiden alleen mogelijk als er overspel of mishandeling was, nu kon dat ook als ze vonden dat hun
huwelijk ‘blijvend ontwricht’ was. Tijdens de tweede feministische golf waren er actiegroepen zoals
Man Vrouw Maatschappij en Dolle mina. tweede feministische golf (anticonceptie,
echtscheidingswet, hoger onderwijs en actiegroepen)
- Kunnen uitleggen hoe Nederland na de oorlog aanstuurde op emigratie en slechts een paar jaar
later juist aanstuurde op immigratie:
De regering wilde emigratie bevorderen, omdat ze Nederland met 9 miljoen inwoners te vol vonden.
Veel Nederlanders emigreerden naar bijvoorbeeld Canada. Vanaf 1945 kwam er juist immigratie, er
kwamen Indische Nederlanders vanuit Indonesië naar Nederland, vanwege het Nederlands-
Indonesische conflict over Nieuw-Guinea. Vanaf de jaren 60 kwamen veel arbeidsmigranten
(gastarbeiders) naar Nederland, bijvoorbeeld uit Marokko of Turkije. Een groot deel werd naar
Nederland gehaald, omdat er niet genoeg arbeiders waren in de industrie. Vanaf 1975, toen
Suriname onafhankelijk werd, kwamen er Surinaamse Nederlanders naar Nederland vanwege de
onzekere toekomst van hun land. Vanaf 1980 kwamen er ook Antilliaanse en Arubaanse
Nederlanders naar Nederland.
- Kunnen benoemen waarom de economische groei vanaf 1948 begin jaren ’70 stokte:
In 1973 kwam er een eind aan de economische groei. Vanwege westerse steun aan Israël
verhoogden Arabische landen de prijs van hun olie, waardoor er een tekort ontstond. Deze oliecrisis
leidde tot een economische crisis, er ontstond weer meer werkloosheid en vooral de industrie werd
flink getroffen.
Context 3.2: Nieuwe ontwikkelingen (1978-2008)
- Kunnen uitleggen waarom de verzorgingsstaat begin jaren ’80 onder druk kwam te staan: Door een
economische crisis deden nog meer mensen aanspraak op een uitkering, waardoor er meer kritiek
kwam op de verzorgingsstaat. Critici vonden deze te duur en te bureaucratisch.
- Kunnen beschrijven hoe de kabinetten Lubbers omgingen met de verzorgingsstaat:
De kabinetten Lubbers (met o.a. CDA en VVD) kozen voor een liberaal beleid, gericht op meer vrijheid
voor bedrijven, herstel van de winsten, bezuinigingen op de overheidsuitgaven en beperking van de
