Saskia Ensel, 2021.
SAMENVATTING GYNAECOLOGISCHE AANDOENINGEN. VERLOSKUNDE JAAR 2.
Bronnen: Lessen jaar 2 verloskunde Hogeschool Rotterdam. Prins (2019).
GYNAECOLOGISCHE INFECTIES
VULVITIS
Dit is een afdalende infectie die vaak als endometritis start.
Oorzaak → virusinfecties zoals HSV en HPV of door een bacteriële infectie zoals
trichomonas & chlamydia. Er is een ontstoken klier van Bartholini (dit is een klier in de
binnenste schaamlip). Hierdoor ontstaat een cyste.
Behandeling → infectie bestrijden met antibiotica. Cyste behandelen door marsupialisatie
(open snijden en een nieuwe uitgang creëren).
VAGINITIS
Bron: http://www.med-info.nl/Afwijking_GYNAECOLOGIE%20-%20Infectie%20-
%20vaginitis.html
Ontstaat door een opstijgende vulvitis.
Symptomen → abnormale afscheiding, jeuk, pijn (=dyspareunie), branderig
gevoel.
Oorzaak → de pH is verstoord, de normale pH hoort 4-4,5 te zijn. In de
zwangerschap kan de pH wel boven de 6 komen. Een pH kan verstoord raken
door: diabetes, antibiotica, slechte hygiëne, infecties met bacteriën (trichomonas)
of schimmel (candida).
Waarschijnlijk door bacteriële vaginose, candida of trichomonas vaginitis.
Diagnose → riekende afscheiding, pH meting en bacteriële kweek.
Behandeling → afhankelijk van de oorzaak.
CERVICITIS
De infectie kan verder opstijgen tot aan de cervix.
Oorzaak → door SOA’s, bacteriële infecties of virusinfecties.
Symptomen → meestal geen klachten, soms licht bloedverlies. De
afscheiding heeft een grijze, witte of gele kleur. Er is dyspareunie en
dysurie.
Diagnose → wordt gezien tijdens een speculum onderzoek. Cervix
is rood, de wanden van de vagina zijn gezwollen. Er kan een uitstrijkje
worden gemaakt.
Behandeling → is afhankelijk van de oorzaak. Antibiotica of
antimytocia afhankelijk van de oorzaak. Soms kan lasertherapie of cryochirurgie ingezet worden.
Risico’s → onvruchtbaarheid, bekkenpijn (chronisch), PID, extra-uteriene graviditeit, spontane abortus.
ENDOMETRITIS
De binnenkant van de baarmoeder (het baarmoederslijmvlies/endometrium) is ontstoken.
Oorzaak → door SOA’s of door een opstijgende infectie (vaak postpartum), genaamd groep-A-
streptokokken (ook wel kraamvrouwenkoorts).
Risicofactoren → langdurig gebroken vliezen, langdurige bevalling, manuele placentaverwijdering,
anemie, bacteriële vaginose en sectio caesarea.
Symptomen → koorts, tachycardie, purulente lochia, helderrood bloedverlies, algehele malaise.
Diagnose → klinisch beeld
Therapie → antibiotica
Behandeling → vaak treedt spontaan herstel. Bij geringe koorts en een matig zieke vrouw kan
aanvankelijk nog 24 uur worden afgewacht of de temperatuur zal dalen. Zo niet, bacteriekweek uit de
cervix, amoxicilline met clavulaanzuur (augmentin ®), 3d/625mg per os, gedurende 7dg én
metronidazol 500mg/3dd. Gedurende 7dg. Bij ernstig infectiebeeld is AB i.v. in het ziekenhuis
geïndiceerd.
SALPINGITIS
Endometritis kan opstijgen naar de tubae en leiden tot salpingitis. Salpingitis is altijd dubbelzijdig.
Salpingitis kan ook door chlamydia trachomatis ontstaan, na een abortus of plaatsing van een IUD.
,Saskia Ensel, 2021.
Symptomen → pijn in de onderbuik, hoge koorts en tachycardie. Slingerpijn en drukpijn beiderzijds
naast de uterus. Riekende lochia. Later kunnen infiltraten (ophoping van weefsel/leukocyten) naast de
uterus worden gevoeld. Dysurie en dyspareunie.
Diagnose → klinisch beeld, vaginakweek.
Behandeling → i.v. AB. Vochttoename.
Indien onbehandeld kan dit gepaard gaan met ernstige complicaties zoals abcesvorming, peritonitis,
sepsis en soms overlijden. Organen in de buurt van de eileiders kunnen bij de ontsteking betrokken
raken. Salpingitis kan leiden tot onvruchtbaarheid.
PELVIC INFLAMMATORY DISEASE (PID)
Bron: https://www.soaaids.nl/nl/professionals/themas/seksoa-magazine/serie-soa-pelvic-inflammatory-
disease
Infectie van alle organen in het bekkengebied en kleine bekken, inclusief buikvlies en ovaria.
Incidentie → 1:500 vrouwen.
Oorzaken → SOA’s, bacteriële infecties.
Symptomen → Buikpijn (in de onder- en bovenbuik), koorts, dyspareunie, dysurie, irregulaire
bloedingen, riekende afscheiding, vermoeidheid.
Diagnose → cervixkweek, labonderzoek. Slingerpijn wordt gevoeld. En bij abdominaal onderzoek
tekenen van peritoneale prikkeling.
Behandeling →antibiotica, ofloxacine 400 mg 2dd en metronidazol 500 mg 2 dd.
Risico’s → chronische onderbuikspijn, extra-uteriene graviditeit, infertiliteit.
AFWIJKINGEN AAN HET OVARIUM
OVARIUMCYSTE
Oorzaak → overblijfsel van het corpus luteum.
Diagnose → echografisch
Symptomen → geen totdat het ovarium om zichzelf draait
(torsie)
Behandeling → zolang de cyste <5 cm is, is er geen risico op
torsie. Indien torsie plaatsvindt moet deze chirurgisch worden
teruggedraaid om de bloedvoorziening te herstellen.
Risico → torsie
Soorten ovariumcyste:
• Benige adenoom-cyste: dit is een cyste waar slijm of
ander vocht in zit. Ze zitten aan de buitenkant van de
cyste. Ze kunnen tot wel 15 cm groot worden.
• Dermoïdcyste: onderdelen van foetaal/embryonaal weefsel. Maar ook haren, botweefsel of talg.
Kunnen tot wel 25 cm groot worden.
• Pseudocyste: dit is een vocht gevulde ruimte.
POLYCYSTEUS OVARIUM SYNDROOM (PCOS)
Bron: https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/pcos-
polycysteus-ovarium-syndroom/
Oorzaak → Er zijn primordiale follikels die oestrogenen
afgeven maar niet tot rijping komen. Dit verstoort de cyclus.
Incidentie → 5-10% van alle vrouwen.
Symptomen → weinig menstruaties en ovulaties. Hoog BMI,
hirsutisme, verminderde vruchtbaarheid, acne.
Kenmerken → er zijn minder dan acht menstruaties per jaar
of deze blijft geheel uit. Er is een verhoogde waarde van
testosteron en echoscopisch zijn polysteuse blaasjes te zien.
Diagnose → echoscopisch- en bloedonderzoek. Bij het
echoscopisch onderzoek zijn er meer dan 12 follikels per
eierstok te zien (normaal is dat 3-8).
Behandeling → hormonen zoals de pil of mirena-spiraal. Bij
kinderwens: clomifeencitraat om de menstruatie en de eisprong op te wekken. Als dit niet werkt kunnen
FSH-injecties worden gegeven. Bij overgewicht is een gezonde leefstijl belangrijk.
, Saskia Ensel, 2021.
Risico → heeft invloed op de vruchtbaarheid. Diabetes, overgewicht, hoge bloeddruk, verhoogd
cholesterolgehalte, hart- en vaatziekten., baarmoederkanker (omdat er geen slijmvlies wordt afgestoten,
kan verholpen worden door een menstruatie op te wekken).
MALIGNE TUMOREN
= kanker tumoren.
Incidentie → 14:10000
Risicofactoren → vrouwen boven de 50, vrouwen met borstkanker (er is een relatie met
BRCA1&BRCA2-gen bij ovarium- en mammacarcinomen).
Beschermende factoren → zwangerschap, lactatie en orale anticonceptie
Symptomen → weinig. Klachten ontstaan vaak laat en zijn vaag zoals: gastro-intestinale klachten,
toenemende buikomvang, rugpijn en mictieklachten.
Diagnose → wordt vaak echoscopisch gezien.
Risico → vroeggeboorte.
Behandeling → operatief. Ook mogelijk tijdens de zwangerschap (het beste moment is bij 16-18
weken).
AFWIJKINGEN ENDOMETRIUM
MYOMEN
Bron: https://www.nvog.nl/wp-
content/uploads/2017/12/Submukeuze-myomen-
diagnostiek-en-therapie-1.0-20-09-2006.pdf
Dit zijn benige, goedaardige tumoren in het endometrium.
Het kan voorkomen in het:
• Submuceus: dit is onder of in het endometrium.
• Intramuraal: dit is in het myometrium.
• Subsereus: de buitenzijde van het myometrium.
• Gesteeld: in het cavum of buitenzijde van de
uterus. Cave: deze kan draaien waardoor de
bloedtoevoer van het spierweefsel wordt
afgesneden. Dit is pijnlijk.
• Een combinatie kan ook voorkomen.
Incidentie → 3-12% van de zwangeren
Symptomen → ontstaan pas als de myomen groot zijn.
Bloedverlies vooral tijdens de menstruatie. Normaal
verliest een vrouw 50cc bloed per menstruatie. Met een
myoom kan dit wel >200cc zijn. Dysmenorroe. Subfertiliteit.
Risicofactoren → positieve familie anamnese, negroïde ras, bestraling.
Diagnose → echo, soms uitwendig voelbaar.
Behandeling → hormonaal (zoals orale anticonceptie, progesteron, GnRH-antagonisten). Chirurgisch
(niet tijdens de zwangerschap), embolisatie en pijnstilling.
Verloop → myomen zijn vaak oestrogeenafhankelijk. Er is een regressie zichtbaar in de menopauze.
Er is een 0,1% kans op maligniteit.
In de zwangerschap is de foetus vaak aan de kleine kant. Er gaat veel energie naar de bloedtoevoer
van het myoom. Ook is er een verhoogde kans op partus prematurus of een fluxus postpartum. Geef bij
een fluxus geen methylergometrine, hierdoor stopt de bloedtoevoer naar de myomen. Dit doet pijn.
Soms zijn ze een baringsbelemmering.
ENDOMETRIOSE
Bron: https://www.nvog.nl/wp-content/uploads/2018/02/ENDOMETRIOSE.pdf
Er bevindt zich endometriumweefsel buiten de uterus. Vaak ligt dit op de darmen, in de buikholte, op de
eierstokken.
Wat gebeurt er → elke maand tijdens de menstruatie wordt het endometriumweefsel dikker en gaat
bloeden, dit geldt ook voor het endometriumweefsel buiten de baarmoeder. Het bloed komt echter
terecht in de buikholte.
Incidentie → 1 op de 5 vrouwen.
Risicofactoren → als een moeder of zus endometriose heeft, laat in de overgang, vroeg menstrueert,
nooit zwanger geweest en korte cycli.
