Dit is een samenvatting voor het vak cellen en weefsels. Deel van huid , samen met zenuwweefsels en zintuigen uit het handboek staan wel niet in deze samenvatting maar voor de rest alles wel.
Cellen en Weefsels
Hoofdstuk 1: Het lichaam als functioneel geheel
Deel voor meerkeuzenvragen
Concepten:
• Lichaam heeft verschillende niveaus van structurele organisatie & overkoepelende systemen
• Er is een verband tussen structuur en functie
• Er is een dynamisch evenwicht (homeostase)
FIGUUR 1.1 à elk cel in ons lichaam is ergens nodig voor de functie van ons lichaam
1.1 De organisatie v/h lichaam
FIGUUR 1.2 à verschillende organisatieniveaus die de structuur en functie v/h lichaam beïnvloeden
Organisatie v/h lichaam:
• Begint op scheikundig (bio)chemisch niveau à alles is opgebouwd uit atomen, deze vormen samen
een moleculen en deze vormen macromoleculen of biopolymeren (eiwitten, suikers, vetten,
nucleïnezuren)
• Verhouding tussen atomen, moleculen en macromoleculen in levende materie geven aanleiding tot
een half vloeibaar gel-achtig materiaal à cytoplasma à essentiële matrix v/h ‘leven’
Organellen:
• Verzameling van moleculen die zodanig georganiseerd zijn dat ze een individuele functie kunnen
uitoefenen
• Functie gebaseerd op chemische reacties die plaatsvinden t.h.v. deze celorganellen à potentiële
targets voor geneesmiddelen
• Organellen kunnen niet buiten de cel & cel kan niet zonder organellen
• Meer dan 20 organellen
Cellen = kleine structurele eenheden in het lichaam die alle basiseigenschappen van levende materie
vertonen
*Er zitten ongeveer 1014 of 100 miljoen cellen in het menselijk lichaam (75 kg) met individuele specialisaties of
differentiaties
Weefsel = organisatie v/e groot aantal gelijkaardige cellen die gespecialiseerd zijn om bepaalde functies te
oefenen
*Weefselcellen zijn omgeven door niet-levende intercellulaire substantie, de extracellulaire matrix
Organen = een organisatie van verschillende weefseltypes die zodanig gerangschikt zijn dat ze samen een
specifieke functie kunnen uitoefenen die door geen enkel v/d samenstellende weefsels afzonderlijk kan
worden waargemaakt
1
,Systemen/ stelsel = omvatten wisselende aantallen en types van organen die zo georganiseerd zijn dat ze
samen complexe functies kunnen waarmaken
FIGUREN 1.3 TOT 1.8 à samenvatting belangrijkste systemen in het menselijk lichaam
*Belangrijkste systemen menselijk lichaam: integument (huid en aanhangsels), bewegingsstelsel (skelet en
spieren), zenuwstelsel en zintuigen, endocrien stelsel, circulatiesystemen, lymfevaten en immuunsysteem,
ademhalingsstelsel, spijsverteringsstelsel, excretiestelsel, voortplantingsstelsel
1.1.1 De uitwendige bescherming
FIGUUR 1.3
• De huid met zijn aanhangsels (haren, nagels, gespecialiseerde zweet- en talgklieren)
• Beschermt onderliggende lagen + verdringing van binnendringen van meeste chemicaliën enz.
• Regulatie lichaamstemperatuur + gesofisticeerd gevoelsorgaan
1.1.2 Steun en beweging
FIGUUR 1.4
Skeletsysteem:
• Bestaat uit beenderen en verwante weefsels zoals kraakbeen en ligamenten
• Lichaam ondersteunen en beschermen + beweging mogelijk maken
• Voornaamste functie: bloedvorming (beenmerg) + opslag voor mineralen
Spiersysteem:
• Beweging, behouden v/d lichaamspositie
• Schakel in productie van warmte + behoud van constante lichaamstemperatuur
1.1.3 Communicatie, controle en integratie
FIGUUR 1.5
• Zenuwstelsel en endocriene systeem à voeren vitale opdrachten uit
• Hersenen, ruggenmerg en zenuwen à organen v/h zenuwstelsel à functie: communicatie, integratie
en controle van lichaamsfuncties
• Zenuwimpulsen spelen een bepalende rol bij herkennen van stimuli à zenuwbanen voeren info naar
centrale zenuwstelsel à analyse + gepaste actie
Endocriene systeem:
• Opgebouwd uit gespecialiseerde klieren die chemische stoffen, welke bekend staan als hormonen,
rechtstreeks in de bloedbaan afscheiden
• Doel: communicatie, integratie en controle
• Trage maar langdurige controle door circulerende hormonen
• Hormonen zijn voornaamste regulatoren van metabolisme, groei, ontwikkeling en voortplanting
• Organen van dit systeem: hypofyse, pijnappelklier, hypothalamus, schildklier, bijschildklieren,
bijnieren, pancreas (alvleesklier), ovaria (eierstokken), testis (testikels),…
Doelorganen = organen die beïnvloed worden door uitgescheiden hormonen
2
,1.1.4 Transport en verdediging
FIGUUR 1.6
Circulatiesysteem (hart- en bloedvatensysteem):
• Bestaat uit hart en een gesloten systeem van bloedvaten (arteriën (slagaders), venen (aders),
capillairen (haarvaten) waarin bloed pompt
• Primaire functie: efficiënt transportsysteem
Lymfesysteem:
• Bestaat uit lymfe (heldere waterige vloeistof gevormd in een ruimte tussen cellen), lymfevaten (of
klieren) en gespecialiseerde lymfatische organen (vb.: thymus (zwezerik), tonsillen (amandelen en
poliepen) en de milt)
• Functie: transport vloeistoffen en bepaalde grote moleculen zoals eiwitten v/h intracellulaire ruimte
naar het bloed
• Vloeit via 2 hoofdvaten samen met bloedvaten in de grote venen v/d thorax
• Immuunsysteem à eerder functioneel systeem
1.1.5 Strikt gecontroleerde en gereguleerde uitwisseling met de omgeving
FIGUUR 1.7
Ademhalingsstelsel:
• Neus, farynx (keel), larynx (strottenhoofd), trachea (luchtpijp), bronchie en longen
• Functie: aan- en afvoer van lucht in kleine, dunwandige (bloed-luchtbarrière) blind eindigende zakjes
v/d longen (= alveoli/ longblaasjes) à zuurstof uit lucht uitgewisseld met koolstofdioxide uit het
bloed
Spijsverteringsstelsel:
• Mond, farynx (keel), oesophagus (slokdarm), maag, dunne darm, dikke darm, appendix (blinde darm),
rectum en anaal kanaal
• Functie: voedingsstoffen uit voedsel halen en niet verterende resten elimineren (feces)
Spijsverteringskanaal (tractus digestivus) = holle buis die aan beide uiteinden in verbinding staat met de
buitenwereld
Excretiestelsel (nier en urinewegen):
• Nieren, ureters (urineleiders), urineblaas en urethra (urinebuis)
• Nieren zuiveren bloed + bewaren evenwicht van elektrolyten, water en pH in lichaam
• Afvalproduct: urine
1.1.6 Voortplanting en ontwikkeling
FIGUUR 1.8
*Staat in voor bevruchting en ontwikkeling + overleven genetische informatie
Mannelijk voortplantingsorganen:
• Gonaden (testis) produceren geslachtscellen (spermatozoïden)
• Afvoergangen zoals vas deferens (zaaleider), urethra, accessoire klieren (prostaat) en de uitwendige
genitaliën (penis, scrotum)
• Sperma productie + vervoeren
3
, Vrouwelijke voortplantingsorganen:
• Gonaden (ovaria of eierstokken) produceren geslachtscellen (eicellen)
• Accessoire organen: uterus (baarmoeder), eileiders en vagina
• Uitwendige genitaliën: schaamlippen, clitoris en borstklieren
1.2 Het totaalbeeld: niveau v/h organisme
*Ons lichaam houdt verschillende constanten in pijl en kan afvalstoffen elimineren en ons beschermen +
coördinatie van beweging
*Energie wordt geproduceerd uitgaande van eenvoudige moleculen die uit de omgeving opgenomen worden
1.3 Interactie van structuur en functie
Surfactant = chemische substanties
Longblaasjes:
• Surfactant uitgescheiden door hooggespecialiseerde longcellen zorgen ervoor dat longblaasjes niet
dichtklappen tijdens het uitademen
• DNA leidt de differentiatie van gespecialiseerde cellen in de longen tijdens de ontwikkeling, zodat
deze een efficiënte functionele bijdrage kunnen leveren à productie specifieke chemicaliën,
aanpassing cellen en ontstaan weefsel met unieke eigenschappen
• Trilhalen (cilia) op oppervlakte + slijm (door andere cellen gesecreteerd) vangen en elimineren
ingeademde deeltjes zoals stof
1.4 Homeostase
Deel voor open vragen
*Temperatuur, druk en chemische samenstelling v/d inwendige omgeving van lichaamscellen moet relatief
constant zijn à uitwendige omgeving is onderhevig aan veranderingen
‘Homeostatis’ = relatief constante toestand die in het lichaam bewaard wordt
Homeostatische controlemechanismen = structurele elementen voor het behoud of herstel van homeostase
*Voor deze zelfregulatie is er een geïntegreerd communicatie- en controlenetwerk vereist, het
homeostatische ‘feedback control loops’ (terugkoppelingscontrolelussen) à info doorgegeven door
zenuwimpulsen of hormonen
*Bij homeostase zijn het negatieve feedbacksystemen à veranderingen tegenwerken
3 structurele basiscomponenten van feedback control loops:
1) Een sensor of ‘waarnemend’ (afferent of sensorisch) mechanisme
2) Een integrerend of controlerend centrum
3) Een effector of ‘uitvoerend’ (efferent of motorisch) mechanisme
*Sensor: moet element dat gecontroleerd wordt identificeren, reageren door een afferent signaal te
genereren en doorsturen naar een integrerend en controlerend centrum
*Controlerend centrum: bevindt zich meestal in de hersenen, analyseert informatie en integreert met input
van andere sensoren, indien nodig stuurt het een efferent signaal naar een effectormechanisme
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper byEl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
