Overig
SBR overzicht kernpunten
- Instelling
- Universiteit Utrecht (UU)
Overzicht van de kernpunten die bestudeerd moeten worden, met uitzondering van een aantal punten
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
SBR overzicht week 1 t/m 8Week 1 Staatsleer en staatsgeschiedenis
1. De begrippen staat en staatsrecht omschrijven;
Staats = organisatievorm waarin over de bevolking binnen een bepaald territorium
macht, in de zin van soevereine, hoogste macht wordt uitgeoefend.
Staatsrecht = houdt zich bezig met relatie overheid – burger.
Theocratische staatsleer (ME) = vorst (= soeverein) heeft hoogste macht, omdat hij in
naam van God regeert. (droit divin)
Feodale stelstel (natuurrecht) = vorst heeft slechts beperkte bevoegdheden. Zijn
bevoegdheden worden begrensd door onveranderlijke, uit natuur voortvloeiende
rechtsbeginselen.
2. De staatsfilosofie van Bodin, Hobbes, Locke, Montesquieu en Rousseau op
hoofdlijnen classificeren;
Bodin: soevereiniteit = één groot geheel wat niet deelbaar/tijdloos is, het blijft
bestaan. Meest absolute, hoogste, tijdloze macht.
Hobbes: absolutisme. Eerste die ondubbelzinnigheid vanuit mens verklaart. Wil en
rede van de mens centraal. Pessimistisch mensbeeld: natuurtoestand = state of war.
Oplossing = maatschappelijk verdrag; orde en veiligheid.
Locke: mens centraal, staat is er voor de mens. Overheid die bij maatschappelijk
verdrag is opgericht is er alleen om het noodzakelijke te doen. Als overheid zich er
niet aan houdt mag men in opstand komen.
Montesquieu: vrijheid „levensbeginsel‟ van een staat. trias politica = scheiding der
machten.
Rousseau: waarborgen individuele vrijheid. Gemeenschappelijke wil. Soevereiniteit
moet bij collectief van burgers komen te liggen.
Visies Grondwet:
Thorbecke: strijddocument – wat in GW staat, is de wet. Staatsregeling waarin
basisregels van de staat waren vastgelegd.
Struycken: symbool. GW is symbolisch richtsnoer; beginsel van orde.
Symbolische kader voor het staatsleven/leidraad voor de toekomst.
Proeve: waarborg, de rest wordt ingevuld door de staat. In GW alleen
hoofdregels.
3. De opkomst van de moderne staat, inclusief de verschijnselen rechtsstaat en
democratie, in historisch perspectief plaatsen;
Opstand en onafhankelijkheid
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Franse tijd en vestiging Koninkrijk
Van constitutionele monarchie naar parlementaire democratie
1814-1848: constitutionele monarchie
1814: eerste GW zeer monarchie gericht: koning veel macht
1815: vereniging met België
,1840: invoering contraseign (strafr. min. verantw.)
1848-1868: vestiging parlementaire stelsel
1848: olv Thorbecke ingrijpende stelselwijziging: minister moet ook wet ondertekenen
volledige (dus ook politieke) ministeriële verantwoordelijkheid
1866: kwestie Mijer: plan door TK, voert daarna toch niet uit. Kamer kreeg schok dat
zij niet de baas is.
1868: Limburgse kwestie
4. De hoofdmomenten uit de Nederlandse staatsgeschiedenis beschrijven.
1568: begin oorlog olv stadhouder Willem van Oranje
1579: Unie van Utrecht (gewesten bundelden krachten om Spanjaarden land uit te
jagen)
1581: Plakkaat van Verlatinghe (gewesten erkenden Filips II niet langer als koning)
1588: Staten op zoek naar nieuwe landsheer maar verder als Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden
1648: Vrede van Münster (onafhankelijke Republiek formeel erkend door Spanje)
Week 2 Centrale politieke instituties
1. De politieke organen definiëren van de Nederlandse centrale overheid;
- Staten-Generaal: Eerste en Tweede Kamer = parlement =
volksvertegenwoordiging
- Regering: Koning + ministers/staatssecretarissen
- Koning: 1) Deel v/d regering 2) Staatshoofd 3) Privépersoon
- Koninklijk besluit = besluit v/d regering
- Kabinet = geheel van de op enig moment zittende ministers en
staatssecretarissen (dus politici binnen de regering).
Regeringsvormen:
1. Presidentieel stelsel – dualistisch, stricte scheiding wetgevende
(volksvertegenwoordiging) en uitvoerende (president) macht, geen vertrouwensregel.
2. Parlementair stelstel – vertrouwensregel, volksvertegenwoordiging middels verkiezingen
verkozen.
3. Conventioneel stelsel – monistisch, parlement alle macht, absolute volkssoevereiniteit.
Koning in de regering?
+ alleen formele taken
+ symbool van eenheid
- niet democratisch gekozen
- gebrek aan transparantie
2. Uitleggen op welke wijze de centrale overheidsorganen worden
samengesteld
(kiesstelsel en kabinetsformatie) en tevens de (juridische) positie van politieke
partijen kunnen omschrijven;
Kiesstelsels:
- Evenredige vertegenwoordiging: alle uitgebrachte stemmen tellen even zwaar.
- Meerderheidsstelsels: partij moet in een gebied de meerderheid behalen.
- Districtenstelsel: iedere afgevaardigde wordt in een district gekozen.
, NL tweekamerstelsel, maar eenheidsstaat; nut Eerste Kamer? zorgt wel voor
checks- and balances.
Tweede Kamer: rechtstreeks gekozen. Eerste Kamer: door leden Provinciale Staten.
Kabinetsformatie: vertrouwensregel belangrijk.
Informateur = verkennend onderzoek naar mogelijkheden om meerderheidskabinet
te vormen.
Formateur = heel gericht werken aan samenstelling.
Kritiek op huidige formatieprocedure: lange duur, kiezers geen rechtstreekse invloed
op politieke samenstelling en gebrek aan openbaarheid.
3. De bevoegdheden van de organen van de centrale overheid uitleggen en
lokaliseren in de Nederlandse wetgeving, in het bijzonder van de Eerste en
Tweede Kamer (Staten-Generaal) en de Koning, minister(s) en
staatssecretarissen (de regering);
4. De belangrijkste elementen van de Reglementen van Orde van de Tweede
Kamer, Eerste Kamer en de Ministerraad uitleggen;
5. De positie van de Raad van State kunnen beschrijven en tevens de kritiek die
op de positie van deze organisatie is gegeven.
Raad van State heeft dubbelrol (zie arrest Kleyn), ze heeft zowel een adviserende als
rechtsprekende functie. Art 73 GW Taak Raad van State.
Jurisprudentie:
- Kleyn: Tracéwet; blijkt dat Nederlandse staat geoordeeld heeft over zowel de
Tracéwet en later ook over Tracébesluit. Dubbelrol Raad van State, zowel
adviserende als rechtsprekende taken. HR: Ondanks dat het onderwerp
overlapt, werden er binnen de Tracéweet en het Tracébesluit andere vragen
gesteld.
********** Als koning handelt als staatshoofd (bijv. kabinetsformatie) is geen
contraseign vereist; voor handelingen als deel van de regering wel.
En voor handelingen koning als privé-persoon? Wel min. verantwoordelijkheid
vereist. *********
Contraseign = “Nadat de koning een wetsvoorstel heeft bekrachtigd, volgt op grond
van de ministeriële verantwoordelijkheid handtekening door de verantwoordelijke
minister, waardoor het wetsvoorstel kracht van wet krijgt.”
Ministeriële verantwoordelijkheid bevoegdheden ambt
gekoppeld aan het ambt. Verantwoordelijkheid is voorwaarde voor het bestaan van
vertrouwensregel. Maar verantwoordelijkheid kan wel zonder vertrouwensregel
bestaan.
Vertrouwensregel handelingen persoon
regel van ongeschreven staatsrecht. “Pas wanneer afwezigheid van vertrouwen blijkt
(wantrouwen) dient een minister/kabinet op te stappen”. Vertrouwensregel is
gekoppeld aan de persoon (ambtsdrager).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Thamarsikkes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen